Bài 4. Những câu hát than thân

Trường THCS Mỹ Phước
GVBM: Trần Thị Bích Thủy
Chào các em học sinh
Kiểm tra bài cũ:
Những bức tranh sau minh họa cho bài ca dao nào? Hãy đọc thuộc lòng bài ca dao ấy và nêu những đặc sắc nghệ thuật và ý nghĩa nội dung của bài ca dao.
Kiểm tra bài cũ:
Núi Đức Thánh Tản
Kiểm tra bài cũ:
SÔNG THƯƠNG
Kiểm tra bài cũ:
Những bức tranh sau minh họa cho bài ca dao nào? Hãy đọc thuộc lòng bài ca dao ấy và nêu những đặc sắc nghệ thuật và ý nghĩa nội dung của bài ca dao.
Những bức tranh sau minh họa cho bài ca dao số 1.
*Ý nghĩa: => Cả cô gái và chàng trai đều có niềm tự hào và tình yêu tha thiết đối với quê hương, đất nước; thể hiện sự hiểu biết về kiến thức địa lí, lịch sử bằng hình thức đố đáp.
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con ?
Tiết 11: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
TIẾT 11: VĂN BẢN
Những câu hát than thân
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
Em hiểu thế nào là những câu hát than thân?
Những câu hát than thân là tiếng hát than thở về những cuộc đời ,cảnh ngộ khổ cực đắng cay”.
1. Khái niệm:
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
1. Khái niệm:
2. Đọc văn bản:
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Bài 2:
Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phả đi tìm mồi.
Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
Thương thay con cuốc giữ trời,
Dầu kêu ra máu biết người nào nghe.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Bài 3:
Thân em như trái bần trôi,
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
1. Khái niệm:
2. Đọc văn bản:
3. Chú thích:
Sách giáo khoa trang 48, 49
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
a) Bài 2:
Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phả đi tìm mồi.
Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
Thương thay con cuốc giữ trời,
Dầu kêu ra máu biết người nào nghe.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Từ nào trong bài được lặp lại nhiều lần?
“Thương thay”
Em hiểu cụm từ “Thương thay” như thế nào?
“Thương thay” là tiếng than biểu hiện sự thương cảm xót xa ở mức độ cao
- Ý nghĩa việc lặp lại cụm từ “Thương thay” trong bài 2?
=>Cụm từ “Thương thay” được lặp lại bốn lần. Mỗi lần được lặp lại là một lần diễn tả một cảnh ngộ, một thân phận đáng thương, tô đậm cho sự xót xa thương cảm cho cuộc đời cay đắng nhiều bề của người dân lao động
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
Cụm từ “Thương thay” là tiếng than biểu hiện sự thương cảm, xót xa cao độ.
- Cụm từ “Thương thay” được lặp lại, diễn tả nhiều cảnh ngộ bất hạnh của người dân lao động qua các hình ảnh ẩn dụ:
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
+ Con tằm : suốt đời bị bòn rút sức lực cho kẻ khác.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
+ Con tằm : suốt đời bị bòn rút sức lực cho kẻ khác.
+ Con kiến: thân phận nhỏ nhoi suốt đời xuôi ngược vất vả làm lụng mà vẫn nghèo khổ
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
+ Con tằm : suốt đời bị bòn rút sức lực cho kẻ khác.
+ Con kiến: thân phận nhỏ nhoi suốt đời xuôi ngược vất vả làm lụng mà vẫn nghèo khổ
+ Con hạc : cuộc đời phiêu bạc,lận đận và những cố gắng vô vọng của người lao động trong xã hội cũ.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Thương thay con cuốc giữ trời,
Dầu kêu ra máu biết người nào nghe.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
+ Con cuốc : thân phận thấp cổ bé họng,nỗi đau oan trái không được lẽ công bằng nào soi tỏ.
=> Biểu hiện nỗi khổ nhiều bề của nhiều thân phận trong xã hội cũ.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
b) Bài 3:
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
b) Bài 3:
Thân em như trái bần trôi,
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
b) Bài 3:
- Bài 3 ở đầu bằng cụm từ “Thân em”, đây là cách mở đầu thường gặp của các bài ca dao than thân
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
*Tìm một số bài ca dao bắt đầu bằng cụm từ “thân em”?
-Thân em như hạt mưa sa.
Hạt vào đài cát hạt ra ruộng cày
-Thân em như hạt mưa rào,
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
-Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Những bài ca dao ấy thường nói về ai, về điều gì và thường giống nhau như thế nào về nghệ thuật?
=>Nói về cuộc đời khổ đau bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội cũ. Về nghệ thuật, đều sử dụng các hình ảnh so sánh.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
b) Bài 3:
- Bài 3 ở đầu bằng cụm từ “Thân em”, đây là cách mở đầu thường gặp của các bài ca dao than thân
- Nói về cuộc đời khổ đau bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội cũ. Về nghệ thuật, đều sử dụng các hình ảnh so sánh.
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Bài ca dao số 3 sử dụng hình ảnh so sánh nào? Hình ảnh so sánh ấy nói lên điều gì về cuộc đời người phụ nữ?
- Bài ca dao sử dụng hình ảnh so sánh rất đặc biệt: “trái bần” gợi lên thân phận nghèo khó, chìm nổi, lênh đênh, vô định của cô gái
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
b) Bài 3:
- Bài ca dao sử dụng hình ảnh so sánh rất đặc biệt: “trái bần” gợi lên thân phận nghèo khó, chìm nổi, lênh đênh, vô định của cô gái
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
-Hai bài ca dao vừa học đã sử dụng cách nói quen thuộc nào của ca dao dân ca ?
- Sử dụng các hình ảnh và cách nói quen thuộc của ca dao dân ca như: các cum từ “thân em”; “thân cò”… sử dụng các thành ngữ “gió dập sóng dồi”
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
b) Bài 3:
- Sử dụng các hình ảnh và cách nói quen thuộc của ca dao dân ca như: các cum từ “thân em”; “thân cò”… sử dụng các thành ngữ “gió dập sóng dồi”
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
- Các bài ca dao ấy đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào?
- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: So sánh, ẩn dụ, nhân hóa, tượng trưng…
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
a) Bài 2:
b) Bài 3:
- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: So sánh, ẩn dụ, nhân hóa, tượng trưng…
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
III. Tổng kết: Ghi nhớ SGK/49
1. Về nội dung:
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Em hãy rút ra ý nghĩa văn bản của hai bài ca dao trên?
-Hai bài ca dao thể hiện giá trị nhân đạo, cảm thông, chia sẻ với những con người gặp cảnh ngộ đắng cay, khổ cực
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
III. Tổng kết: Ghi nhớ SGK/49
1. Về nội dung:
-Hai bài ca dao thể hiện giá trị nhân đạo, cảm thông, chia sẻ với những con người gặp cảnh ngộ đắng cay, khổ cực
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
III. Tổng kết: Ghi nhớ SGK/49
1. Về nội dung:
2. Về nghệ thuật:
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Hãy nhận xét điểm giống nhau về nội dung và nghệ thuật của 2 bài ca dao trên?
Sử dụng ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, tượng trưng, phóng đại, điệp từ, điệp ngữ,…
Sử dụng các cách nói: thân em, thên cò, con cò,…
Sử dụng thành ngữ
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. Giới thiệu chung:
II. Đọc hiểu văn bản:
III. Tổng kết: Ghi nhớ SGK/49
1. Về nội dung:
2. Về nghệ thuật:
Sử dụng ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, tượng trưng, phóng đại, điệp từ, điệp ngữ,…
Sử dụng các cách nói: thân em, thên cò, con cò,…
Sử dụng thành ngữ
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Tìm một số bài ca dao cùng chủ đề với các bài ca dao vừa học?
“Thân em như củ ấu gai
Ruột trong thì trắng ,vỏ ngoài thì đen”.
“Thân em như hạt mưa sa,
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày”.
“Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”.
“ Thân em như giếng giữa đàng
Người thanh rửa măt, người phàm rửa chân”.
“Con cò lặng lội bờ sông,
Gánh nước nuôi chồng tiếng khóc nỉ non”.

Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Tiết 11: Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
Học thuộc lòng các bài ca dao.
Nắm ý nghĩa và nghệ thuật của từng bài,
làm bài tập, sưu tầm theo yêu cầu.
Soạn văn bản : Những câu hát châm biếm (SGK/51)
Hướng dẫn ở nhà:
Trường THCS Mỹ Phước
Tiết học đến đây là kết thúc
Chúc các em mạnh khỏe!