Bài 4. Những câu hát than thân

KIỂM TRA BÀI CŨ
Những bức tranh sau minh họa cho bài ca dao nào? Hãy đọc thuộc lòng bài ca dao ấy và nêu những đặc sắc nghệ thuật và ý nghĩa nội dung của bài ca dao.
Thành Hà Nội
Thành Hà Nội
Sông Lục Đầu
Sông thương
Núi Đức Thánh Tản
Đền Sòng
Thành tiên xây
TUẦN 5

Chủ đề thơ dân gian Việt Nam: Ca dao – dân ca
TIẾT 19: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
f

“ Những câu hát than thân”là tiếng hát than thở về những cuộc đời ,cảnh ngộ khổ cực đắng cay”.
Em hiểu thế nào là những câu hát than thân ?
f
Bài 2:

Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi.
Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
Thương thay con cuốc giữa trời,
Dầu kêu ra máu có người nào nghe.
Từ nào trong bài được lặp lại nhiều lần ?
“ Thương thay ”
Em hiểu cụm từ “ Thương thay” như thế nào ?
“ Thương thay ” là tiếng than biểu hiện sự thương
cảm xót xa ở mức độ cao.
f


Tô đậm mối thương cảm xót xa cho cuộc đời đắng
cay nhiều bề của người dân thường.
Kết nối và mở ra những nỗi thương khác nhau,
đồng thời làm cho tình ý của bài được phát triển.
Theo em điệp từ “Thương thay” này có tác dụng gì ?
f
→ Những cụm từ “thương thay” được lặp lại nhiều lần
có phải đơn thuần chỉ là thương các con vật
hay không ?
→ Cho biết ý nghĩa cụ thể của từng hình ảnh ẩn dụ
( con tằm, con hạc, con kiến, con cuốc )
_ Những hình ảnh ẩn dụ vừa phù hợp lại gợi cảm để nói lên nhiều thân phận :
+ Con tằm : suốt đời bị bòn rút sức lực cho kẻ khác.
+ Con kiến : thân phận nhỏ nhoi suốt đời xuôi ngược vất vả làm lụng mà vẫn nghèo khổ.
+ Con hạc : cuộc đời phiêu bạc,lận đận và những cố gắng vô vọng của người lao động trong xã hội cũ.
+ Con cuốc : thân phận thấp cổ bé họng,nỗi đau oan trái không được lẽ công bằng nào soi tỏ.






Tại sao trong bài ca dao,người nông dân thời xưa thường mượn hình ảnh con vật như Tằm, Kiến, Hạc, Cuốc để diễn tả cuộc đời,số phận của mình ?
Vì các con vật đó có nhiều đặc điểm giống cuộc đời, phẩm chất người nông dân chịu khó vất vả kiếm sống.
Qua đó em thấy được nỗi khổ nào của người
lao động ?
f

Bài 3:
Thân em như trái bần trôi,
Gió dập sống dồi biết tấp vào đâu
Hình ảnh người phụ nữ được so sánh với cái gì ?
Bài ca dao mở đầu bằng cụm từ “ Thân em”.Cụm
từ này gợi cho em điều gì ?
Mô típ quen thuộc của chủ đề than thân.

Hình ảnh so sánh trong bài 3:
+ Trái bần gợi sự liên tưởng thân phận nghèo khó.
Qua hình ảnh trái bần, em thấy số phận người
phụ nữ trong xã hội cũ hiện lên như thế nào ?
Hãy nhận xét điểm giống nhau về nội dung và
Nghệ thuật của 2 bài ca dao trên ?
Tìm một số bài ca dao cùng chủ đề với các bài
ca dao vừa học ?
Em hãy rút ra ý nghĩa văn bản của hai bài ca dao trên
( tổng kết ) ?
“ Thân em như củ ấu gai
Ruột trong thì trắng ,vỏ ngoài thì đen”.

- “Thân em như hạt mưa sa,
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày”.

“Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”.

“ Thân em như giếng giữa đàng
Người thanh rửa măt, người phàm rửa chân”.

“Con cò lặng lội bờ sông,
Gánh nước nuôi chồng tiếng khóc nỉ non”.

Hướng dẫn về nhà
Học thuộc lòng các bài ca dao,
Nắm ý nghĩa và nghệ thuật của từng bài,
làm bài tập, sưu tầm theo yêu cầu.
Soạn văn bản : Những câu hát châm biếm (SGK/51)
+ Đọc văn bản,
+ Tìm hiểu chú thích,
+ Trả lời câu hỏi SGK.
+ Tìm hiểu các bài ca dao có chủ đề và
cách diễn đạt tương tự.
cảm ơn quý thầy cô đã đến dự giờ
cảm ơn các em đã xây dựng bài