Bài 4. Đại từ

Tiết 15 :Tiếng việt
ĐẠI TỪ
















VD1/: a/ Gia đình tôi khá giả .Anh em tôi rất thương nhau.Phải nói em tôi rất ngoan.Nó lại khéo tay nữa.
(Khánh Hoài)
b/ Chợt con gà trống ở phía sau bếp nổi gáy.Tôi biết đó là con gà của anh Bốn Linh.Tiếng nó dõng dạc nhất xóm.
(Võ Quảng)
c/ Mẹ tôi giọng khản đặc ,từ trong màn nói vọng ra:
-Thôi ,hai đứa liệu mà đem chia đồ chơi ra đi.
Vừa nghe thấy thế ,em tôi bất giác run lên bần bật, kinh hoàng đưa cặp mắt tuyệt vọng nhìn tôi.
(Khánh Hoài)
VD*: Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế.
(Biển đẹp-Vũ Tú Nam)
d/ Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?
(Ca dao)


















B�i t?p: Tỡm nh?ng d?i t? trong nh?ng cõu sau v� ch? ra tỏc d?ng c?a chỳng:

- Cụn son su?i ch?y rỡ r?m
Ta nghe nhu ti?ng d�n c?m bờn tai.
(Cụn son ca-Nguy?n Trói)

- Dó d?y chua h? tr?u?
Tao dó di ng? dõu
M� tr?u m�y dó ng?
B� tao v?a d?n dú
Mu?n cú m?y lỏ tr?u
Tao khụng ph?i ai dõu
Dỏnh th?c m�y d? hỏi!
(Dỏnh th?c tr?u-Tr?n Dang Khoa)








Đáp án:

Ta: Chỉ tác giả -Nguyễn Trãi
Tao: Chỉ tác giả
Mày: Trỏ cây trầu .


















VD1/: a/ Gia đình tôi khá giả .Anh em tôi rất thương nhau.Phải nói em tôi rất ngoan.Nó lại khéo tay nữa.
(Khánh Hoài)
b/ Chợt con gà trống ở phía sau bếp nổi gáy.Tôi biết đó là con gà của anh Bốn Linh.Tiếng nó dõng dạc nhất xóm.
(Võ Quảng)
c/ Mẹ tôi giọng khản đặc ,từ trong màn nói vọng ra:
-Thôi ,hai đứa liệu mà đem chia đồ chơi ra đi.
Vừa nghe thấy thế ,em tôi bất giác run lên bần bật, kinh hoàng đưa cặp mắt tuyệt vọng nhìn tôi.
(Khánh Hoài)
VD*: Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế.
(Biển đẹp-Vũ Tú Nam)
d/ Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?
(Ca dao)











VD:

* Nam ngoỏi lỳa t?t b?i b?i .Nam nay lỳa cung t?t th?.
* ".Em l� ai? Cụ gỏi hay n�ng tiờn?
Em cú tu?i hay khụng cú tu?i?
Mỏi túc em dõy hay l� mõy l� su?i?..."
(Ngu?i con gỏi Vi?t Nam-T? H?u)
Ghi nh?:

* D?i t? dựng d? tr? ngu?i,s? v?t, ho?t d?ng ,tớnh ch?t,.du?c núi d?n trong m?t ng? c?nh nh?t d?nh c?a l?i núi ho?c dựng d? h?i.

* D?i t? cú th? d?m nhi?m cỏc vai trũ ng? phỏp nhu ch? ng?, v? ng?, trong cõu hay ph? ng? c?a danh t?, c?a d?ng t?, c?a tớnh t? ,.





VD1/: a/ Gia đình tôi khá giả .Anh em tôi rất thương nhau.Phải nói em tôi rất ngoan.Nó lại khéo tay nữa.
(Khánh Hoài)
b/ Chợt con gà trống ở phía sau bếp nổi gáy.Tôi biết đó là con gà của anh Bốn Linh.Tiếng nó dõng dạc nhất xóm.
(Võ Quảng)

c/ Côn sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.
(Côn sơn ca-Nguyễn Trãi)

- d/ Đã dậy chưa hả trầu?
Tao đã đi ngủ đâu
Mà trầu mày đã ngủ
Bà tao vừa đến đó
Muốn có mấy lá trầu
Tao chẳng phải ai đâu
Đánh thức mày để hái!
(Đánh thức trầu-Trần Đăng Khoa)
Cõu h?i bài tập :Tỡm cỏc d?i t? tr? ngu?i, s? v?t theo b?ng du?i dõy:

Đáp án:
..












VD:
- Dó b?y lõu nay, bỏc t?i nh�,
Tr? th?i di v?ng, ch? th?i xa.
(B?n d?n choi nh�-Nguy?n Khuy?n)

- Mỡnh v? v?i Bỏc du?ng xuụi,
Thua giựm Vi?t B?c khụng nguụi nh? Ngu?i.
Nh? ễng C? m?t sỏng ng?i,
�o nõu tỳi v?i d?p tuoi l? thu?ng!
(Vi?t B?c-T? H?u)
Luu ý:
-Lỳc xung hụ,m?t s? danh t? ch? ngu?i nhu:ụng, b�, cha, m?,chỳ, bỏc, cụ, dỡ, con, chỏu,.cung du?c s? d?ng nhu d?i t? nhõn xung.







B�i t?p:
Ch? ra s? khỏc nhau c?a d?i t? "mỡnh" trong hai cõu sau:
- C?u giỳp d? mỡnh v?i nhộ!

- Mỡnh v? cú nh? ta chang,
Ta v? ta nh? h�m rang mỡnh cu?i.
(Ca dao)
Đáp án:

- Cậu giúp đỡ mình với nhé!
Ngôi 1

- Mình về có nhớ ta chăng,
Ngôi 2
Ta về ta nhớ hàm răng mình cười.
Ngôi 2













Luu ý:

-D?i t? nhõn xung r?t quan trong lỳc núi v� vi?t. Dựng d?i t? nhõn xung thay th? cho danh t?, d?ng t? , tớnh t?, d?ng tru?c d? trỏnh l?p. D?i t? nhõn xung cú tớnh bi?u c?m cao ch? rừ thỏi d? thõn, so, khinh,tr?ng,.

VD: c? sao lu gi?c sang xõm ph?m
Chỳng bay s? b? dỏnh toi b?i
(Nam qu?c son h�)













14VD:
- Ngú lờn nu?c l?t mỏi nh�
Bao nhiờu nu?c l?t nh? ụng b� b?y nhiờu
(Ca dao)


- Nu?c non l?n d?n m?t mỡnh
Thõn cũ lờn thỏc xu?ng gh?nh b?y nay
(Ca dao)









c/ Mẹ tôi giọng khản đặc ,từ trong màn nói vọng ra:
-Thôi ,hai đứa liệu mà đem chia đồ chơi ra đi.
Vừa nghe thấy thế ,em tôi bất giác run lên bần bật, kinh hoàng đưa cặp mắt tuyệt vọng nhìn tôi.
(Khánh Hoài)
VD*: Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế.
(Biển đẹp-Vũ Tú Nam)
- Tôi mua một quyển sách,nó cũng vậy.


.













Ghi nh?
D?i t? d? tr? dựng d?:
-Tr? ngu?i, s? v?t (g?i l� d?i t? xung hụ)
-Tr? s? lu?ng;
-Tr? ho?t d?ng, tớnh ch?t, s? vi?c.


















VD: a/- Ai l�m cho b? kia d?y
Cho ao kia c?n cho g?y cũ con
(Ca dao)
b/- Ngú lờn u?c l?t mỏi nh�
Bao nhiờu nu?c l?t nh? ụng b� b?y nhiờu
(Ca dao)
c/- Thuong thay thõn ph?n con t?m
Ki?m an du?c m?y ph?i n?m nh? to
(ca dao)
d/- C?u l�m nhu th? n�o?

e/- B?n cú l�m sao khụng?


Vd :
- Bao giờ cho đến tháng ba
Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng
(Ca dao)
- Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
(Ca dao)












B�i t?p :Cỏc t? d? h?i trong nhi?u tru?ng h?p ch? dựng d? tr? chung.

Vớ d?:
- Hụm ?y ? nh� , ai cung vui.

- Qua dỡnh ng? nún trụng dỡnh
Dỡnh bao nhiờu ngúi thuong mỡnh b?y nhiờu.
(Ca dao)
- Th? n�o anh cung d?n nhộ.
Đặt câu:
- Cả lớp ai nấy đều rất phấn khởi

- Tôi làm sao mà vui được

- Mưa phùn ướt áo tứ thân
Mưa bao nhiêu hạt thương bầm bấy nhiêu
Ghi nh?
D?i t? d? h?i dựng d?:
-H?i v? ngu?i, s? v?t;
-H?i v? s? lu?ng;
-H?i v? ho?t d?ng, tớnh ch?t,s? vi?c.








B�i t?p 4:
D?i v?i cỏc b?n cựng l?p, cựng l?a tu?i,em lờn xung hụ th? n�o cho l?ch s? ? ? tru?ng, ? l?p em, cú hi?n tu?ng xung hụ thi?u l?ch s? khụng? Nờn ?ng x? th? n�o d?i v?i hi?n tu?ng dú?










B�i t?p:
Xỏc d?nh ngụi th? c?a d?i t? "mỡnh" trong do?n tho sau:
Mỡnh di, mỡnh cú nh? mỡnh
Tõn Tr�o, H?ng Thỏi, mỏi dỡnh cõy da?...
Mỡnh di, mỡnh l?i nh? mỡnh
Ngu?n bao nhiờu nu?c, nghia tỡnh b?y nhiờu.
(Vi?t B?c -T? H?u)