Bài 36. Các phương pháp chọn lọc

Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Tiết 39. Bài 36
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN LỌC
Sinh viên thực hiện: Đào Quốc Việt
Lớp: Hóa-Sinh K16
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi:
1.Ưu thế lai là gì? Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai?
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Kiểm tra bài cũ
Đáp án:
1. Ưu thế lai là hiện tượng cơ thể lai F1 có ưu thế hơn hẳn so với bố mẹ về sự sinh trưởng phát triển khả năng chống chịu, năng suất, chất lượng
-Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai
Lai 2 dòng thuần (kiểu gen đồng hợp) con lai F1 có hầu hết các cặp gen ở trạng thái dị hợp ? chỉ biểu hiện tính trạng của gen trội
- Tính trạng số lượng (hình thái, năng suất) do nhiều gen trội quy định
VD: P: Aabbcc X aaBBCC

F1: AaBbCc
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Nghiên cứu SGK mục I và trả lời câu hỏi:
- Một giống như thế nào được gọi là giống tốt?
Tại sao trong thực tiễn sản xuất phải tiến hành chọn giống trước khi gieo trồng?
Chọn lọc có vai trò trong chọn giống?
I. Vai trò của chọn lọc trong chọn giống
Tiết 39. Bài 36
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN LỌC
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Một giống như thế nào được gọi là giống tốt?
+ Giống tốt là giống có năng suất, chất lượng, khả năng chống chịu cao, phù hợp với nhu cầu nhiều mặt và luôn thay đổi của người tiêu dùng.
Tại sao trong thực tiễn sản xuất phải tiến hành chọn giống trước khi gieo trồng?
+ Tránh thoái hoá
+ Phương pháp đột biến, phương pháp lai tạo ra nguồn biến dị cần được đánh giá, chọn lọc thì mới trở thành giống tốt, đáp ứng được yêu cầu của sản xuất và tiêu dùng.
I. Vai trò của chọn lọc trong chọn giống
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Chọn lọc có vai trò gì trong chọn giống?
+ Vai trò của chọn lọc trong chọn giống là: phục hồi lại các giống đã thoái hoá, đánh giá chọn lọc với các dạng giống mới tạo ra, nhằm tạo ra giống mới hay cải tiến giống cũ.
*Kết luận:
+ Có 2 phương pháp:+ chọn lọc hàng loạt,
+ chọn lọc cá thể.
I. Vai trò của chọn lọc trong chọn giống
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Đọc thông tin mục II SGK, quan sát H 36.1 và trả lời câu hỏi:
1, Mô tả cách tiến hành chọn lọc hàng loạt 1 lần và 2 lần?
2, Chọn lọc hàng loạt 1 lần và 2 lần giống và khác nhau như thế nào?
3, Cho biết ưu, nhược điểm của phương pháp này?
4, Phương pháp này thích hợp đối với đối tượng nào?
II. Chọn lọc hàng loạt
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
1. Mô tả cách tiến hành chọn lọc hàng loạt 1 lần ?
1, Chọn lọc hàng loạt 1 lần: Năm thứ I, người ta gieo trồng giống khởi đầu, chọn các cây ưu tú, phù hợp với mục đích chọn lọc. Hạt của cây ưu tú được thu hoạch chung để làm giống cho vụ sau (năm II). ở năm II, ngưười ta so sánh giống tạo ra với giống khởi đầu và giống đối chứng. Qua đánh giá, nếu giống chọn lọc hàng loạt đã đạt yêu cầu (hơn hẳn giống ban đầu, bằng hoặc hơn giống đối chứng), thì không cần chọn lọc lần 2.
- Nếu giống khởi đầu có chất lượng quá thấp hay thoái hoá nghiêm trọng về năng suất và chất lượng, chọn lọc lần 1 chưa đạt yêu cầu thì tiếp tục chọn lọc lần 2 hoặc lần 3,4.. cho đến khi nào đạt yêu cầu.
I
II. Chọn lọc hàng loạt
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
1. Mô tả cách tiến hành chọn lọc hàng loạt 2 lần ?
Chọn lọc hàng loạt 2 lần: Lần 2 cũng thực hiện theo trình tự như chọn lọc 1 lần, chỉ khác trên ruộng chọn giống năm II người ta gieo trồng giống chọn lọc hàng loạt để chọn các cây ưu tú. Hạt của những cây này được thu hoạch chung để làm giống cho vụ sau (năm III). ở năm III cũng so sánh giống chọn lọc hàng loạt với giống khởi đầu và giống đối chứng.
Năm I:
Chọn cây tốt
2
3
4
3
1
II
Trộn lẫn hạt các cây tốt
Năm II:
So sánh
Năm III:
So sánh
Chọn lọc hai lần
II. Chọn lọc hàng loạt
Năm II:
So sánh
Năm III:
So sánh
Hình 36.1 sơ đồ chọn lọc hàng loạt
I
II
1
1
3
Trộn lẫn hạt
các cây tốt
I. Chọn lọc một lần
Ii. Chọn lọc hai lần
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
2. Chọn lọc hàng loạt 1 lần và 2 lần giống và khác nhau như thế nào?
+ Giống nhau: caựch tiến hành.
+ Khác nhau: chọn lọc 1 lần trên đối tượng ban đầu. Chọn lần 2 trên đối tượng đã qua ở năm I.
3. Cho biết ưu, nhược điểm của phương pháp này?
+ Ưu điểm: đơn giản, dễ làm, ít tốn kém, có thể áp dụng rộng rãi.
+ Nhược điểm: chỉ dựa vào kiểu hình nên dễ nhầm với thường biến phát sinh do khí hậu và địa hình, không kiểm tra được kiểu gen.
II. Chọn lọc hàng loạt
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Các phương pháp chọn lọc hàng loạt
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
4. Phương pháp này thích hợp đối với đối tượng nào?

Phương pháp này thích hợp với cây giao phấn, cây tự thụ phấn và vật nuôi.
II. Chọn lọc hàng loạt
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16

Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
đầu nhỏ

ẹối với vật nuôi
như vịt đẻ trứng coồ daứi
chọn con cái
Thân sau nở
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
5. Hoạt động nhóm:
Có hai giống lúa thuần chủng được tạo ra đã lâu: Giống lúa A bắt đầu giảm độ đồng đều về chiều cao và thời gian sinh trưởng, giống luá B có sai khác khá rõ rệt giữa các cá thể về hai tính trạng nói trên. Em sử dụng phương pháp và hình thức chọn lọc nào đề khôi phục lại 2 đặc điểm tốt ban đầu của 2 giống nói trên?
II. Chọn lọc hàng loạt
Đáp án:
Giống A: Chọn lọc hàng loạt 1 lần vì có sự giảm đồng đều về các tính trạng chiều cao và thời gian sinh trưởng
Giống B: Chọn lọc hàng loạt 2 hay nhiều lần do có sự sai khác rõ rệt về 2 tính trạng nói trên

Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Vậy chọn lọc hàng loạt là gì?
II. Chọn lọc hàng loạt
Chọn lọc hàng loạt là dựa vào kiểu hình chọn ra một nhóm cá thể phù hợp với mục tiêu chọn lọc để làm giống.
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Quan sát H 36.2, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi:
1, Chọn lọc cá thể được tiến hành như thế nào? Cho ví dụ.
2, Cho biết ưu, nhược điểm của phương pháp này?
3, Phương pháp này thích hợp với loại đối tượng nào?
III. Chọn lọc cá thể
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Cách tiến hành
+ ở năm I trên ruộng chọn giống khởi đầu, người ta chọn ra những cá thể tốt nhất. Hạt của mỗi cây được gieo riêng thành từng dòng để so sánh (năm II).
+ ở năm II, ngưười ta so sánh các dòng với nhau, so với giống khởi đầu và giống đối chứng để chọn dòng tốt nhất, đáp ứng mục tiêu đặt ra.
- Nếu chưa đạt yêu cầu thì tiến hành chọn lần 2.
7
Hình 36.2. Sơ đồ chọn lọc cá thể một lần
Giống khởi đầu
1-
2
4
5
6
Năm thứ I
Chọn cây tốt
3
III. Chọn lọc cá thể
1. Chọn lọc cá thể được tiến hành như thế nào?
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Phương pháp chọn lọc cá thể nhiều lần
Năm thứ 1
Chọn cây tốt
Ruộng chọn giống khởi đầu
Năm thứ 2
2
3
4
5
6
Năm thứ 3
Giống chọn từng cây
Giống
khởi đầu
Giống
đối chứng
7
1
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
+ Ưu điểm: phối hợp được chọn lọc dựa trên kiểu hình với kiểm tra, đánh giá kiểu gen, đạt kết quả nhanh.
+ Nhược điểm: theo dõi công phu và chặt chẽ.
3, Phương pháp này thích hợp với loại đối tượng nào?
+ Chọn lọc cá thể thích hợp với đối tượng: cây tự thụ phấn, nhân giống vô tính. Với cây giao phấn phải chọn lọc nhiều lần.
+ Với vật nuôi: kiểm tra đực giống.
III. Chọn lọc cá thể
2, Cho biết ưu, nhược điểm của phương pháp này?
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Ghép cành
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Ví dụ: kiểm tra giống đực
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Vậy chọn lọc cá thể là gì?
Khái niệm:
Chọn lọc cá thể là chọn lấy một số ít cá thể tốt, nhân lên một cách riêng rẽ theo từng dòng.
III. Chọn lọc cá thể
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
1. Chọn lọc hàng loạt có ưu điểm gỡ?
A. ẹơn giản, dễ làm, ớt toỏn keựm.
B. Kieồm tra ủửụùc kieồu hỡnh vaứ kieồu gen.
C. Duy trỡ được naờng suất và chất lượng khi đưa vào sản xuất đại trà.
D. Thớch hụùp vụựi caõy giao phaỏn, caõy tửù thuù phaỏn vaứ vaọt nuoõi
Chọn câu trả lời không đúng:
Củng cố
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
2.Chọn lọc cá thể được áp dụng cho những đối tượng nào?
A. Cây nhân giống vô tính, cây giao phấn
B. Cây giao phấn, vật nuôi, cây tự thụ phấn
C. Cây nhân giống vô tính và cây tự thụ phấn
D. Cây tự thụ phấn, cây giao phấn
Chọn câu trả lời đúng nhất:
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
I. Vai trò của chọn lọc trong chọn giống
II. Chọn lọc hàng loạt
- Khái niệm
Cách tiến hành
Ưu, nhược điểm
ẹối tượng áp dụng
III. Chọn lọc cá thể
- Khái niệm
Cách tiến hành
Ưu, nhược điểm
ẹối tượng áp dụng
Bài 36: Các phương pháp chọn lọc
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Năm I, gieo trồng giống khởi đầu để chọn lọc các cây ưu tú, phù hợp với mục đích chọn lọc. Hạt thu hoạch chung để làm giống cho vụ sau (năm II).
- Năm I, trên ruộng chọn giống khởi đầu, chọn những cá thể tốt nhất. Hạt của mỗi cây được gieo riêng thành từng dòng để so sánh.
- Đơn giản, dễ làm, ít tốn kém nên có thể áp dụng rộng rãi. Thích hợp với cả cây giao phấn, cây tự thụ phấn và vật nuôi.
- Kiểm tra được kiểu hình và kiểu gen. Thích hợp với cây tự thụ phấn.
- Chỉ dựa vào kiểu hình nên dễ nhầm với thường biến phát sinh do vi khí hậu và địa hình.
- Đòi hỏi theo dõi công phu và chặt chẽ.
Các phương pháp chọn lọc cơ bản
- Năm II, so sánh các dòng với nhau, so với giống gốc và giống đối chứng để chọn dòng tốt nhất, đáp ứng mục tiêu đặt ra. Nếu chưa đạt yêu cầu thì tiến hành chọn lọc cá thể lần 2.
Cách tiến hành
Ưu điểm
Nhược điểm
- Năm II so sánh giống tạo ra bằng chọn lọc hàng loạt với giống khởi đầu và giống đối chứng. Nếu giống chọn hàng loạt đạt yêu cầu đặt ra, hơn hẳn giống khởi đầu và giống đối chứng thì không cần chọn lọc lần 2. Nếu chưa đạt yêu cầu thì tiếp tục chọn lọc lần 2, 3...
1. Chọn lọc hàng loạt
2. Chọn lọc cá thể
Thái nguyên: 26/10/2012
Đào Quốc Việt Hóa-Sinh K16
Hướng dẫn học bài ở nhà
Học bài và trả lời câu hỏi SGK trang 107.
Nghiên cứu bài 37 theo nội dung trong bảng: