Bài 35. Ưu thế lai

Hãy xem sơ đồ sau:
I/ Hiện tượng ưu thế lai:
Chú ý: Chiều cao thân cây,chiều dài bắp, số lượng hạt
Hiện tượng ưu thế lai ở ngô
a và c) Cây và bắp ngô ở 2 dòng tự thụ phấn; b) Cây và bắp của cơ thể lai F1
GIỐNG LÚA LAI CR36
ggggggguuupppoookkgkgđà
Gà ri
Gà Plaimao
Bò Hotsten Hà Lan
Bò vàng Thanh Hóa¸
Em hãy nhận xét về sức sống, sự sinh trưởng, phát triển, sự chống chịu, năng suất của sinh vật ưu thế lai F 1 với sinh vật bình thường?
Vậy ưu thế lai là gì?
Em hãy cho ví dụ về ưu thế lai ở thực vật, động vật?

Hiện tượng ưu thế lai là hiện tượng con lai F 1 có sức sống cao hơn, sinh trưởng nhanh hơn, phát
triển mạnh hơn, chống chịu tốt hơn, các tính trạng năng suất cao hơn trung bình giữa hai bố mẹ hoặc vượt trội cả hai bố mẹ
II.Nguyên nhân hiện tượng ưu thế lai
Em hãy trình bày nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật?
Theo em, ở sinh vật gen trội thường có lợi hay gen lặn có lợi?
Vậy để tập trung tính trạng trội cao nhất vào con lai và ta phải làm như thế nào?
Xét các phép lai sau:
a/ P: aaBbCc X AaBBCC

b/ P: Aabbcc X AABbCc

c/ P: AaBbCc X aaBBCc

d/ P: AAbbCC X aaBBcc

Em hãy cho biết phép lai nào sẽ cho con lai F1 hoàn toàn kiểu hình trội có lợi?





AaBbCc
II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai.
* Lai 2 dòng thuần chủng ( KG đồng hợp), con lai F1 có hầu hết các cặp gen ở trạng thái dị hợp→chỉ biểu hiện tính trạng của gen trội
T?i sao khi lai 2 dũng thu?n, uu th? lai bi?u hi?n rừ nh?t?
* Sự tập trung các gen trội có lợi ở cơ thể lai F1 là một nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai
II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai.
* ưu thế lai giảm dần qua các thế hệ vì các gen lặn có hại sẽ được chuyển sang trạng thái đồng hợp lặn gây hại
Tại sao ưu thế lai biểu hiện rõ
nhất ở thế hệ F1, sau đó giảm dần qua các thế hệ?
* Duy trỡ uu th? lai: nhõn gi?ng vụ tớnh ( giõm. Chi?t, ghộp. Vi nhõn gi?ng)
Muốn duy trì ưu thế lai chúng ta phải sử dụng
biện pháp nào?
III/ Các phương pháp tạo ưu thế lai
1/ Phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng
+ Lai khỏc dũng: T?o hai dũng thu?n ch?ng (b?ng cỏch cho t? th? ph?n) r?i cho giao ph?n v?i nhau.
+Lai khỏc th?: D? k?t h?p gi?a t?o uu th? lai v?i t?o gi?ng m?i.
Con người đã tiến hành tạo ưu thế lai ở cây
trồng bằng phương pháp nào?
Trong hai phương pháp trên, phương pháp nào được
sử dụng phổ biến hơn?
Phương pháp lai khác dòng được sử dụng phổ biến hơn.
* Lai kinh tế: Là phép lai giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc hai dòng thuần khác nhau rồi dùng cơ thể lai F1 làm sản phẩm, không dùng nó làm giống.
2/ Phuong phỏp t?o uu th? lai ? v?t nuụi
Người ta đã tiến hành tạo ưu thế lai ở vật
nuôi bằng phương pháp nào? Cho ví dụ.
*Vớ d?: ? l?n, Con cỏi l� ? Múng Cỏi lai v?i con d?c thu?c gi?ng D?i B?ch ? L?n con m?i d? n?ng 0,8 kg, tang tr?ng nhanh, t? l? th?t n?c cao hon.
* Vì thế hệ sau các gen lặn gây hại ở trạng thái đồng hợp sẽ được biểu hiện tính trạng.
Tại sao người ta không dùng con lai kinh tế để nhân giống?
2/ Phuong phỏp t?o uu th? lai ? v?t nuụi
* Lai kinh t?: L� phộp lai gi?a c?p v?t nuụi b? m? thu?c hai dũng thu?n khỏc nhau r?i dựng co th? lai F1 l�m s?n ph?m, khụng dựng nú l�m gi?ng.
+ Lai khác dòng: Tạo hai dòng thuần chủng (bằng cách cho tự thụ phấn) rồi cho giao phấn với nhau.
+Lai khác thứ: Để kết hợp giữa tạo ưu thế lai và tạo giống mới.
* Vớ d?: ? l?n, Con cỏi l� ? Múng Cỏi lai v?i con d?c thu?c gi?ng D?i B?ch ? L?n con m?i d? n?ng 0,8 kg, tang tr?ng nhanh, t? l? th?t n?c cao hon.
* Ví dụ: Ở ngô lai F1 năng suất cao hơn từ 25  30% so với giống hiện có
Cho cá thể có kiểu gen
QQtthhNNmm
Em hãy chọn kiểu gen của cá thể đem lai với cá thể trên để tạo ưu thế lai cao nhất ở đời F1

qqTTHHnnMM
Ta có sơ đồ lai như sau:
P: QQtthhNNmm
G P : QthNm
X qqTTHHnnMM
qTHnM

QqTtHhNnMm
Em hãy nhận xét về kiểu gen của các cá thể được chọn làm bố,mẹ
Em hãy nhận xét về kiểu gen, kiểu hình của con lai F 1

Đó là 2 dòng thuần có 2 kiểu gen khác nhau
Con lai F1có nhiều nhất các cặp gen dị hợp nên có kiểu hình mang tính trạng trội cao nhất
Đọc tóm tắt bài
Kiểm tra- đánh giá:
1/ Chọn từ chính xác nhất để điền vào chổ trống:Hiện tượng ưu thế lai là hiện tượng con lai F 1 có sức sống ……….. hơn, sinh trưởng nhanh hơn, phát triển mạnh hơn, chống chịu tốt hơn, các tính trạng năng suất cao hơn trung bình giữa hai bố mẹ hoặc vượt trội cả hai bố mẹ
a/ Kém hơn,
b/ Bằng,
c/ Cao hơn,
d/ Bằng hoặc kém hơn
2/Trong các phép lai sau, phép lai nào thì ưu thế lai rõ nhất?
a/ P: AaBBcc X aaBbCc
b/ P: AAbbCc X AaBbCC
c/ P: aaBBcc X AAbbCC
d/ P: aa BbCc X aabbcc

Dặn dò:Học bài, trả lời câu hỏi 1
Chuẩn bị bài sau: Đọc trước mục III của bài