Bài 34. Thoái hoá do tự thụ phấn và do giao phối gần

7 – 8 §
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện tượng thoái hóa
Lai khác dòng – Ưu thế lai
Lai kinh tế - Lai cải tiến giống.
Lai khác thứ - Tạo giống mới
Lai xa
Lai tế bào
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện tượng thoái hóa:
Hiện tượng thoái hóa:
Nguyên nhân thoái hóa:
Vai trò của pp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết:
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện tượng thoái hóa:
Hoa lưỡng tính:
Hiện tượng thoái hóa:
 Ở thực vật:
Hoa đực
Hoa cái
Hoa đơn tính trên cùng 1 cơ thể
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện tượng thoái hóa:
Giao tử đực và giao tử cái tham gia thụ tinh:
là của cùng một hoa lưỡng tính.
hay từ những hoa đơn tính cùng cây.
Tự thụ phấn
Ví dụ:
+ Hoa lưỡng tính: hoa Bưởi, hoa Cam....
+ Hoa đơn tính trên cùng một cơ thể: hoa Ngô…
- Cây ngô là cây thích nghi cao độ với lối giao phấn nhờ gió
 Tự thụ phấn / giao phấn khác nhau ở điểm cơ bản nào ?
 Tự thụ phấn: hạt phấn ở hoa của một cây thụ phấn ngay cho hoa của cây đó.
 Giao phấn: hạt phấn ở hoa của cây này thụ phấn cho hoa của cây khác.
Hiện tượng thoái hóa:
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện tượng thoái hóa:
2,93m
2,46m
2,34 m
Tự
thụ
phấn qua 15 thế hệ
Tự
thụ
phấn qua 30 thế hệ
Ns: 47,6 tạ/ha
Ns: 24,1 tạ/ha
Ns: 15,2 tạ/ha
Năng suất giảm, nhiều cây bị chết
+ Đối với cây giao phấn:
Khi tiến hành tự thụ phấn bắt buộc
qua các thế hệ thì con cháu:
Có sức sống kém dần
Sinh trưởng và phát triển chậm
Sức chống chịu kém
Bộc lộ các tính trạng xấu,
Hiện tượng thoái hóa:
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện tượng thoái hóa:
 Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn ở cây giao phấn biểu hiện như thế nào ?
 Ở thực vật:
 Giao phối gần
(Giao phối cận huyết)
Ở động vật:
Giao phối giữa những cơ thể cùng chung bố mẹ
hoặc giữa bố mẹ và con cái của chúng.
 Giao phối gần gây ra những hậu quả gì ?
Sức sống giảm,
Đối với vật nuôi:
Khi giao phối cận huyết
Xuất hiện các quái thai
dị hình.
Sức đẻ giảm.
Hiện tượng thoái hóa:
Dòng tự thụ phấn – Dòng đồng huyết – Hiện tượng thoái hóa:
Ở động vật:
 Sự thoái hóa do giao phối gần ở động vật có điểm nào giống với sự thoái hóa ở cây giao phấn khi tự thụ phấn bắt buộc ?
 Sức sống kém dần
 Năng suất giảm dần
 Sinh sản giảm, xuất hiện dị dạng, quái thai, gây chết..
 Sự thoái hóa do giao phối gần ở động vật giống với sự thoái hóa ở cây giao phấn khi tự thụ phấn bắt buộc ở chỗ:
- Tỉ lệ thể dị hợp trong quần thể giảm dần
- Tỉ lệ thể đồng hợp tăng dần
- Trong đó, các đồng hợp gen lặn có hại được biểu hiện, gây tác hại làm giống thoái hóa.
 Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hóa giống ?
Nguyên nhân thoái hóa giống:
 Nghiên cứu H.16,tr. 35 SGK
- Vì vậy luật hôn nhân gia đình cấm kết hôn giữa những người có quan hệ huyết thống gần gũi trong vòng 4 đời.
- Nếu cơ thể ban đầu có kiểu gen đồng hợp về các gen trội có lợi:
 không dẫn tới thoái hóa.
AABB… X AABB… AABB…
BÀI TẬP
 P(Aa) = 100% tự thụ phấn bắt buộc  Ở F2 tỉ lệ các loại kiểu gen sẽ như thế nào ?
Giải
P = 100% Aa
Tự thụ lần 1: P: Aa x Aa  F1 : 1/4AA + 1/2Aa + 1/4aa
Tự thụ lần 2: F2: 1/4 (AA x AA)  1/4 AA
1/2 (Aa x Aa)  1/8 AA + 2/8 Aa + 1/8 aa
1/4 (aa x aa)  1/4 aa
 Kết quả: Tỉ lệ KG F2 :3/8 AA + 1/4 Aa + 3/8 aa (= 37,5%)
Tự thụ lần 3: F3 :3/8(AA x AA)  3/8 AA
1/4(Aa x Aa)  1/16 AA + 1/8 Aa + 1/16 aa
3/8(aa x aa)  3/8 aa
 Kết quả : Tỉ lệ KG F3 : 7/16 AA + 1/8 Aa + 7/16 aa
Tự thụ lần thứ n:
Nhận xét: Tỉ lệ KG Aa: lần 1 lần 2 lần 3 … lần n

Tỉ lệ KG AA = aa = (1 – 1/2n) : 2

; Lim AA = aa = 1/2
Vai trò của pp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết trong chọn giống:
 Trong chọn giống, người ta cho cây giao phấn tự thụ phấn bắt buộc cũng như cho động vật giao phối cận huyết bắt buộc nhằm mục đích gì ?
Củng cố những tính trạng mong muốn.
Tạo dòng thuần có các cặp gen đồng hợp
Phát hiện gen xấu  loại bỏ ra khỏi quần thể
Chuẩn bị lai khác dòng để tạo ưu thế lai