Bài 34. Thoái hoá do tự thụ phấn và do giao phối gần

TRƯỜNG THCS AN THÀNH
SINH HỌC LỚP 9
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRẢNG BÀNG
Câu 1: Người ta thường sử dụng các biện pháp nào để gây đột biến trên cây trồng?
Sử dụng đột biến bằng các tác nhân vật lí, hóa học.

Câu 2: Tại sao người ta ít sử dụng phương pháp gây đột biến trong chọn giống vật nuôi?
- Các động vật bậc cao: Cơ quan sinh sản nằm sâu trong cơ thể, dễ gây chết khi xử lí bằng các tác nhân lí hoá học.
KIỂM TRA MIỆNG
Cây ngô là cây giao phấn có hoa đơn tính trên cùng một cây
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
? Tự thụ phấn và giao phấn khác nhau ở điểm căn bản nào?
Tự thụ phấn bắt buộc
.
.
Giao phấn
.
.
.
.
A
B
?Sự thụ phấn là gì?
CÁCH THỰC HIỆN
+ Tự thụ phấn bắt buộc:
- Dùng túi cách ly lấy phấn cây nào thì rắc lên đầu nhuỵ cây đó.
- Sau đó, lấy hạt của từng cây gieo riêng thành từng hàng .
- Chọn những cây có đặc điểm mong muốn cho tự thụ phấn.
- Làm như vậy qua nhiều thế hệ sẽ tạo được dòng thuần.
+ Nuôi cấy hạt phấn tạo cây đơn bội: Dùng cônsixin tác động lên hạt phấn đang phân chia tạo cây lưỡng bội ? rút ngắn được thời gian tạo dòng thuần)
? Thực hiện tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn nhằm mục đích gì?
Việc thực hiện tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn nhằm mục đích tạo dòng thuần
2,93m
2,46m
2,34 m
Ns: 47,6 tạ/ha
Ns: 24,1 tạ/ha
Ns: 15,2 tạ/ha
Quan sát một số hiện tượng phát triển không bình thường ở thực vật và động vật
Giống ngô đó
qua 15 thế hệ
Giống ngô đó
qua 30 thế hệ
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
Tiết: 38, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1) Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn:
Kết quả quá trình tự thụ phấn bắt buộc ở cây ngô
2,93m
2,46m
2,34 m
Tự
thụ
phấn qua 15 thế hệ
Tự
thụ
phấn qua 30 thế hệ
Ns: 47,6 tạ/ha
Ns: 24,1 tạ/ha
Ns: 15,2 tạ/ha
Thoái hóa
Ban đầu
? Giống thoái hóa so với giống ban đầu được biểu hiện như thế nào?
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1) Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn:
? Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây ngô biểu hiện như thế nào?
Biểu hiện: Cây ngô tự thụ phấn sau nhiều thế hệ chiều cao cây giảm, bắp dị dạng, hạt ít.
? Tìm ví dụ về hiện tượng thoái hoá giống ở một số thực vật khác?
Ví dụ:
- Hồng xiêm thoái hoá: quả nhỏ, không ngọt, ít quả
Bưởi thoái hoá: quả nhỏ, khô
Lúa bông nhỏ, ít hạt và lép
Ở nhiều dòng bộc lộ các đặc điểm có hại như: bạch tạng, thân lùn, bắp dị dạng, kết hạt ít.
? Trong trồng trọt cần có biện pháp gì để khắc phục lại giống bị thoái hóa?
Chọn giống có độ thuần chủng cao, có nguồn gốc rõ ràng, có tên giống cụ thể
Vận dụng tốt các biện pháp kĩ thuật
Thu hoạch đúng thời gian, quét sạch sân phơi hạt giống, .
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
TIẾT: 37, BÀI 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật:
F1
hoặc F1 x P
Giao phối gần
x F1
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật:
- Giao phối gần là sự giao phối giữa con cái sinh ra từ một cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ với con cái.
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật:
- Giao phối gần là sự giao phối giữa con cái sinh ra từ một cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ với con cái
? Biểu hiện của hiện tượng thoái hóa giống ở động vật?
- Biểu hiện: Ở động vật thế hệ con cháu sinh trưởng phát triển yếu, khả năng sinh sản giảm, quái thai, dị tật bẩm sinh.
?Trong chăn nuôi để khắc phục hiện tượng thoái hóa giống cần phải làm gì?

Chọn giống có độ thuần chủng cao, có nguồn gốc rõ ràng, có tên giống cụ thể.
Biểu hiện của thoái hóa ở thực vật
Phát triển chậm
Chiều cao giảm
Năng suất giảm

Bộc lộ đặc điểm xấu, dị dạng, bị chết
Biểu hiện của thoái hóa ở động vật
Sinh trưởng, phát triển yếu
Năng suất giảm, Sinh sản giảm
Dị tật, quái thai, chết non
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật:
- Giao phối gần là sự giao phối giữa con cái sinh ra từ một cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ với con cái
- Biểu hiện: Ở động vật thế hệ con cháu sinh trưởng phát triển yếu, khả năng sinh sản giảm, quái thai, dị tật bẩm sinh.
Là hiện tượng các thế hệ con cháu có sức sống kém dần, bộc lộ tính trạng xấu, năng suất giảm.
? Vậy biểu hiện chung của thoái hoá giống là gì?
* Hiện tượng thoái hoá giống:
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật:
II. Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá giống:
100
0
50=(1/2)1
50
75
25 = (1/2)2
87,5
1,25=(1/2)3
Quan sát sơ đồ sau: cho biết AA, Aa: tốt ; aa: xấu
Câu 1: Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết, tỉ lệ thể đồng hợp và thể dị hợp biến đổi như thế nào?
Câu 2: Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hoá?
THẢO LUẬN
.
.
.
.
ĐÁP ÁN
Câu 1: Tỉ lệ đồng hợp tăng (AA, aa), tỉ lệ dị hợp (Aa) giảm
Câu 2: Gen lặn (a) thường là tính trạng xấu gây hại khi ở trạng thái đồng hợp lặn (aa) và được biểu hiện ra kiểu hình, còn gen lặn gây hại ở thể dị hợp (Aa) không biểu hiện
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn:
2. Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật:
II. Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá giống:
? Vậy nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng thoái hoá giống?
Nguyên nhân: do tự thụ phấn và giao phối gần (cận huyết) vì qua nhiều thế hệ tạo ra các cặp gen đồng hợp lặn gây hại.
? Tại sao cấm những người có quan hệ huyết thống trong vòng 3 đời không được kết hôn?
Vì khả năng con sinh ra sinh trưởng và phát triển yếu, khả năng sinh sản giảm, quái thai, dị tật bẩm sinh
* Ở người 20-30% số con của các cặp bố mẹ kết hôn gần bị chết non hay mang các dị tật bẩm sinh
* Tại Brazin, ở một hòn đảo nhỏ có một cộng đồng khoảng 300 người. Do cách li, họ phải
kết hôn gần nên sinh ra
một lớp người bị bạch tạng.
? vì hiện tại các loài trên đang mang những cặp gen đồng hợp không gây hại cho chúng
? Vì sao một số loài như: đậu Hà Lan, cà chua, chim bồ câu, chim cu gáy, . không bị thoái hóa khi tự thụ phấn hay giao phối cận huyết?
THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
Tiết: 37, bài 34
I. Hiện tượng thoái hoá:
II. Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá giống:
III. Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết:
? Tại sao tự thụ phấn bắt buộc và giao phối gần gây ra hiện tượng thoái hoá nhưng vẫn được con người sử dụng trong chọn giống?
Củng cố và duy trì một số tính trạng mong muốn, tạo dòng thuần (có cặp gen đồng hợp)
P: AA x aa
F1: Aa
F1 x F1: Aa x Aa
F2: 1AA : 2Aa : 1aa
Giống thoái hóa
BÀI TẬP
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo
cùng các em học sinh đã tham dự tiết học này