Bài 33. Hoạt động ngữ văn

nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô về dự giờ, thăm lớp!
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc thuộc bài thơ “Qua Đèo Ngang” của bà Huyện Thanh Quan và nêu đặc sắc về nghệ thuật và nội dung?

Bài thơ đạt đến độ mẫu mực về thể thơ Đường luật, tả cảnh ngụ tình, sử dụng tài tình các nghệ thuật đảo trật tự cú pháp, chơi chữ… khắc hoạ bức tranh Đèo Ngang hoang vắng, um tùm, hiu quạnh qua đó thấy được tâm trạng cô đơn, buồn, nhớ nước thương nhà của tác giả.
-Nguyễn Khuyến-
Bạn đến chơi nhà
Bài 8 - Tiết 30 – Văn bản
GV: Bùi Văn Phúc
Trường THCS số 1 Xuân Quang
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
(Nguyễn Khuyến)
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa,
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng, rào thưa khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
I. Đọc, thảo luận chú thích
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
I. Đọc, thảo luận chú thích
Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Khuyến?
Nguyễn Khuyến (1835 – 1909) - Quê ở thôn Vị Hạ, xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Là người thông minh học giỏi đỗ đầu cả ba kì thi nên còn có tên gọi là Tam Nguyên Yên Đổ. Ông ra làm quan khoảng mười năm, sau đó thời thế loạn lạc cáo quan về ở ẩn.
-Nhà thơ lớn của dân tộc.

I- Đọc, thảo luận chú thích
Nguyễn Khuyến lúc làm quan
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
Ngôi nhà Nguyễn Khuyến cáo quan về ở ẩn
Hòm sắc phong do nhà vua ban
Hòm sách, ống quyển thi Đình, thi Hương
Cổng vào Từ Đường Nguyễn Khuyến
Đường vào nhà Nguyễn Khuyến
Mộ Nguyễn Khuyến đặt trên núi Phương Nhi, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.
I- Đọc, thảo luận chú thích
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
I- Đọc, thảo luận chú thích
- Thể thơ: Thất ngôn bát cú đường luật.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta.
(Nguyễn Khuyến)
- Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được viết khi ông cáo quan về ở ẩn.

I- Đọc, thảo luận chú thích
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta.
(Nguyễn Khuyến)
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà, (1)
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. (2)
Ao sâu nước cả, khôn chài cá, (3)
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. (4)
Cải chửa ra cây, cà mới nụ, (5)
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.(6)
Đầu trò tiếp khách, trầu không có, (7)
Bác đến chơi đây, ta với ta. (8)
Phần 2
Phần 3
Phần 1
Cảm xúc khi bạn đến nhà.
Tình huống và khả năng tiếp bạn.
Cảm nghĩ về tình bạn.
Giống
Số câu, số chữ, cách hiệp vần, đối thanh, đối ý.
Khác
Phá bỏ ràng buộc về bố cục (2/2/2/2)
Đề-Thực-Luận-Kết
? Tạo ra một kết cấu độc đáo gồm 3 phần (1/6/1)
I. Đọc, thảo luận chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà

Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà
? Cách mở đầu bài thơ có gì có gì đặc biệt? Qua đấy ta thấy tâm trạng của tác giả nhu th? n�o?
- Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên
như một lời chào hỏi.
=> Niềm vui sướng, thái độ niềm nở, thân mật, tôn trọng của tác giả đối với bạn.
=>Cách vào bài tự nhiên như lời nói hàng ngày.
-Cách xưng hô : “bác ”
-> Thái độ tôn trọng, thân mật.
I- Tìm hiểu khái quát:
II- Tìm hiểu chi tiết bài thơ:
1- Cảm xúc khi bạn đến nhà:
2- Tình huống và khả năng tiếp bạn:
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa
Ao sâu nước cả, khôn chài cá
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
Tác giả đưa ra tình huống như thế nào? Nhận xét?
- Trẻ -vắng
- Chợ -xa
=> Mong muốn thết đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
Tình thế oái oăm ,khó xử
Mong muốn tiếp đãi bạn trở nên như thế nào?
Ao sâu nước cả, khôn chài cá
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
Những loại thức ă n
nào có sẵn trong
vườn nhà?
I- Tìm hiểu khái quát:
II- Tìm hiểu chi tiết bài thơ:
1- Cảm xúc khi bạn đến nhà:
2- Tình huống và khả năng tiếp bạn:
- Trẻ -vắng
- Chợ -xa
=> Mong muốn thết đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được.
Tác giả sử dụng phép tu từ gì? Nhận xét về các món ăn này?
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
Tình thế oái oăm ,khó xử
->Phép liệt kê
=>Các món ăn dân dã.
Các nguyên liệu chế biến món ăn ở trong trạng thái như thế nào?
Ao sâu nước cả, khôn chài cá
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
I- Tìm hiểu khái quát:
II- Tìm hiểu chi tiết bài thơ:
1- Cảm xúc khi bạn đến nhà:
2- Tình huống và khả năng tiếp bạn:
- Mọi thứ đều có mà cũng bằng không.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
Nói quá
chưa có điều kiện, mong được sự thông cảm .


Một tình cảm chân thành không khách sáo.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
Khó bắt
Khó đuổi
Chưa sử d ?ng được
Ao sâu nước cả, khôn chài cá
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
=>Mong muốn tiếp đãi bằng phong tục thông thưuờng cũng không thành.
Tác giả giới thiệu như thế để làm gi?
BÀI TẬP NHANH
Từ câu thứ hai đến câu thứ sáu, tác giả nói đến sự thiếu thốn tất cả những điều kiện vật chất để đãi bạn với mục đích gì?
Miêu tả hoàn cảnh nghèo của mình.
B. Giãi bày hoàn cảnh thực tế của mình.
C. Không muốn tiếp đãi bạn.
D. Kh?ng d?nh cỏi d?p, s? cao quý, giỏ tr? c?a tỡnh b?n, tỡnh ngu?i.
I- Tìm hiểu khái quát:
II- Tìm hiểu chi tiết bài thơ:
1- Cảm xúc khi bạn đến nhà:
2- Tình huống và khả năng tiếp bạn:
=> Mong muốn thết đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được
- Mọi thứ đều có mà cũng bằng không
Chưa có điều kiện, mong được sự thông cảm
 Một tình cảm chân thành dành cho bạn
3- Cảm nghĩ về tình bạn:
Bác đến chơi đây, ta với ta !
Câu thơ thứ 8 và cụm từ ta với ta nói lên điều gì?
-Tình bạn chân thành, sâu sắc, không bị ảnh hưởng bởi hoàn cảnh và vật chất.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
So sánh cụm từ “ ta với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến với cụm từ “ta với ta” trong bài Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan?
THẢO LUẬN NHÓM 4, TG 3 P
Giống nhau: Cùng hình thức, cùng khép lại hai bài thơ.
Khác nhau:
- Tác giả với hình bóng của chính mình, chỉ cùng một người .
-Nỗi cô đơn chỉ có mình với mình ở nơi hoang vắng
 Bộc lộ sự cô đơn tuyệt đối của tác giả
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- Tác giả với bạn, tuy hai mà một
-Tình cảm chân thành, cảm động vượt trên mọi thứ vật chất
Thể hiện tình bạn gắn bó, thắm thiết chân thật, đậm đà
I- Đọc, thảo luận chú thích
II- Tìm hiểu văn bản
1- Cảm xúc khi bạn đến nhà:
2- Tình huống và khả năng tiếp bạn:
=> Mong muốn thết đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được
Một tình huống đặc biệt, thể hiện mong muốn của mình nhưng chưa có điều kiện, mong được sự thông cảm
 Một tình cảm chân thành dành cho bạn
III- Tổng kết
Em hãy khái quát lại nội dung, nghệ thuật của bài thơ?
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ - Nguyễn Khuyến
3- Cảm nghĩ về tình bạn:
Tình bạn chân thành vượt qua mọi thiếu thốn về vật chất. C¸i ®¸ng quÝ nhÊt lµ ®Õn víi nhau b»ng tÊm lßng.
Cách tạo tình huống: Từ chuyện lâu ngày
bạn mới đến chơi để tác giả được giãi bày
tâm sự.
Liệt kê: Cá, gà, cải, cà, bầu, mướp, trầu
-> liệt kê tên các món ăn ngon muốn
đãi bạn
Phép đối :Câu 3 đối với câu 4.
Câu 5 đối với câu 6
-> Tạo nhịp điệu cân đối cho bài thơ
Nói quá :Sự thiếu thốn, đạm bạc được
nói quá, cường điệu đến mức tối đa.
Nghệ thuât :
Nội dung :
(SGK – 105)
Nội dung: Ca ngợi tình bạn đậm
đà, th?m thi?t .
Khoanh tròn vào đầu câu trả lời mà em cho là đúng:
Vì sao bài thơ Bạn đến chơi nhà được coi là bài thơ hay nhất viết về tình bạn?
A.Vì nó ca ngợi tình bạn chân thành, mộc mạc, tràn đầy niềm vui dân dã.
B.Vì nó tạo ra một tình huống bất ngờ mà thú vị làm người đọc ngạc nhiên rồi kết thúc bằng nụ cười hóm hỉnh sâu sắc.
C.Vì nó được thể hiện trong hình thức thơ thất ngôn bát cú Đường luật rất nghiêm chỉnh chặt chẽ niêm luật, một giọng thơ dí dỏm hồn nhiên, câu nào cũng nhuư đùa, cũng ấm áp niềm vui.
D.Cả ba ý kiến trên.
IV. LUYỆN TẬP
* Trong nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y, nhËn xÐt nµo ®óng, nhËn xÐt nµo sai ?
A. Hai bµi th¬ Qua §Ìo Ngang vµ B¹n ®Õn ch¬i nhµ ®Òu viÕt b»ng thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có.
B. Hai bµi th¬ ®· diÔn t¶ t×nh b¹n th©n thiÕt g¾n bã cña nh÷ng t©m hån tri ©m.
C. Hai bµi th¬ ®Òu kÕt thóc bëi ba tõ ta víi ta, nhưng néi dung thÓ hiÖn cña mçi bµi l¹i hoµn toµn kh¸c nhau.
D. Hai bµi th¬ ®Òu cã c¸ch nãi gi¶n dÞ, d©n d·, dÝ dám.

Đ
S
Đ
S

THI VIẾT NHANH
Tìm những câu ca dao, tục ngữ
nói về tình bạn.
CA DAO,TỤC NGỮ NÓI VỀ TÌNH BẠN
- Chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở.
- Ở chọn nơi, chơi chọn bạn.
- Thua trơì một vạn không bằng kémbạn một li.
- Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng.
- Học thầy không tày học bạn.
- Giàu vì bạn, sang vì vợ.
- Dao năng liếc thì sắc, người năng chào năng quen.
- Áo năng may năng mới, người năng
tới năng thân.
- Kính thầy, yêu bạn.
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Lụt hỏi thăm bạn
“Ai lên thăm hỏi, bác Châu Cầu
Lụt lội năm nay, bác ở đâu?
Mấy ổ lợn con, rày lớn bé
Vài nong nếp cái, ngập nông sâu?...”
Khóc Dương Khuê
Bác Dương thôi đã, thôi rồi:
Nước mây man mác, ngậm ngùi lòng ta,
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước
Vẫn sớm hôm, tôi bác cùng nhau,
Kính yêu từ trước đến sau.
………………………………..
Muốn đi lại tuổi già thêm nhác,
Trước ba năm gặp bác một lần.
Cầm tay hỏi hết xa gần,
Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can.”
ĐỌC THÊM MỘT SỐ BÀI THƠ VIẾT VỀ BẠN CỦA NGUYỄN KHUYẾN
Một vài hình ảnh về
Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nay
Gặp nhau tay bắt mặt mừng
Bao nhiêu kỉ niệm đã từng sẻ chia.
Một vài hình ảnh về
Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nay
Truyền thống, hiện đại hài hòa.
Miếng trầu, chén nước mặn mà nên duyên.
Một vài hình ảnh về
Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nay
Dấu xưa thanh đạm…Tình người thiết tha…
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
HỌC THUỘC LÒNG BÀI THƠ
NẮM KĨ NỘI DUNG, NGHỆ THUẬT
SOẠN BÀI MỚI: CHỮA LỖI VỀ QUAN HỆ TỪ
TRÂN TRỌNG CÁM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC EM
EM HÃY NHÌN TRANH VÀ ĐỌC LẠI
BÀI THƠ “ BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ ”
– NGUYỄN KHUYẾN ?