Bài 33. Gây đột biến nhân tạo trong chọn giống

PHÒNG GIÁO DỤC KRÔNGBÔNG
TRƯỜNG THCS NGUYỄN VIẾT XUÂN
Giáo viên thực hiện: : Đỗ Thị Hồng Hường
Nguyễn Thị Thành
Tổ: SINH – HÓA
Năm học : 2008-2009
Câu 1. Đột biến là gì ? Đột biến gồm những loại nào
Trả lời:
- Đột biến là những biến đổi trong vật chất di truyền (ADN , NST)
- Đột biến có 2 loại : Đột biến gen và đột biến NST
Câu 2. Nêu nguyên nhân phát sinh đột biến ?
Trả lời:
- Đột biến xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người
(Đột biến nhân tạo)
- Nguyên nhân là do các tác nhân vật lí hoặc tác nhân hóa học.

PHIẾU HỌC TẬP : Tìm hiểu tác nhân gây vật lí gây đột biến
I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
YÊU CẦU
- HS nghiên cứu SGK
- Hoàn thành nội dung phiếu học tập
Chiếu tia, các tia
xuyên qua màng ,
mô(xuyên sâu)
-Tác động lên ADN
Gây đột biến gen
Chấn thương,
gây đột biến ở NST

- Chiếu xạ vào hạtnảy
mầm, đỉnh sinh trưởng...
- Mô thực vật nuôi cấy
Chiếu tia, các tia
xuyên qua màng
(xuyên nông)

- Gây đột biến gen

Xử lí vi sinh vật, bào
tửvà hạt phấn



Tăng giãm nhiệt độ
môi trường đột ngột

Mất cơ chế tự bảo vệ sự
cân bằng.
Tổn thương thoi phân bào
gây rối loạn phân bào
Đột biến số lượng NST
Gây hiện tượng đa bội
ở một số loại cây trồng
(Đặc biệt là cây họ cà)
+ Tại sao các tia phóng xạ có khả năng gây đột biến?
+ Người ta sử dụng tia phóng xạ để gây đột biến ở thực vật theo những cách nào?
+ Tại sao tia tử ngoại thường được dùng để xử lí các đối tượng có kích thước bé?
+ Sốc nhiệt là gì? tại sao sốc nhiệt cũng có khả năng gây đột biến? Sốc nhiẹt chủ yếu gây ra loại đột biến nào?
I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
Vì tia phóng xạ khi xuyên qua các mô chúng
tác động trực tiếp hay gián tiếplên ADN trong
tế bào gây ra đột biến gen hoặc làm chấn
thương NST gây đột biến NST

I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
Trong chọn giống thực vật, chiếu xạ vào hạt nảy mầm, đỉnh sinh trưởng, chiếu xạ vào mô thực vật nuôi cấy.
Tại sao tia tử ngoại thường được dùng để xử lí các đối tượng có kích thước bé?
I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
Vì các tia tử ngoại không có
khả năng xuyên sâu như
tia phóng xạ
Tại sao tia tử ngoại thường được dùng để xử lí các đối tượng có kích thước bé?
Sốc nhiệt là gì? tại sao sốc nhiệt cũng có khả năng gây đột biến? Sốc nhiệt chủ yếu gây ra loại đột biến nào?

I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
Sốc nhiệt là sự tăng hoặc giảm nhiệt độ môi trường một cách đột ngột làm cho cơ chế tự bảo vệ cân bằng cơ thể không kịp điều chỉnh  tổn thương thoi phân bào  rối loạn phân bào  đột biến số lượng NST
II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Những hóa chất nào thường sử dụng để gây đột biến nhân tạo ?
 Hóa chất thường dùng:
+ Êtyl mêtan sunphônat (EMS)
+ Ni trôzô mêtyl urê (NMU)
+ Ni trôzô êtyl urê (NEU)
+ Cônsixin

II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Yêu cầu
HS đọc thông tin SGK mục II
- Thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi
+ Người ta dùng tác nhân hoá học để tạo ra các đột biến bằng những phương pháp nào?
+ Tại sao khi thấm vào tế bào, một số hoá chất lại gây đột biến gen? Trên cơ sở nào mà người ta hi vọng có thể gây ra những đột biến theo ý muốn?
+ Tại sao dùng cônxixin có thể gây ra các thể đa bội?
II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Tại sao dùng cônsixin có thể
gây ra các thể đa bội?
Khi dung dịch cônsixin thấm vào mô đang phân bào gây cản trở sự hình thành thoi phân bào làm cho NST không phân li.
II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Người ta dùng tác nhân hoá học để tạo ra
các đột biến bằng những phương pháp nào?
 Phương pháp thực hiện:
-Đối với cây trồng:
+ Ngâm hạt khô hay hạt nảy mầm vào dung dịch hóa chất
+ Tiêm dung dịch hóa chất vào bầu nhụy
+ Quấn bông có tẩm dung dịch hóa chất vào đỉnh sinh trưởng của thân hoặc chồi.
-Đối với vật nuôi:Cho hóa chất tác dụng lên tinh hoàn hoặc buồng trứng.
II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Tại sao khi thấm vào tế bào, một số hoá chất lại gây đột biến gen? Trên cơ sở nào mà người ta hi vọng có thể gây ra những đột biến theo ý muốn?

- Vì khi vào tế bào dung dịch hóa chất tác động lên phân tử ADN làm thay thế cặp nuclêôtit, mất hoặc thêm cặp nuclêôtit.
- Vì có những loại hóa chất chỉ tác động lên một loại nuclêôtit xác định nên có thể chủ động gây ra những đột biến theo ý muốn.
II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Em hãy cho biết các tác nhân hóa học có thể gây ra các dạng ĐB nào?

Kết quả: Dung dịch hóa chất tác động lên phân tử ADN làm thay thế cặp nuclêôtit, mất cặp nuclêôtit hay cản trở sự hình thành thoi vô sắc
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
Đột biến nhân tạo được sử dụng trong chọn giống
như thế nào?
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống gồm :
Chọn giống VSV
chọn giống cây trồng
chọn giống động vật
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
Yêu cầu
- HS nghiên cứu SGK
- Trả lời câu hỏi
- Người ta sử dụng các thể đột biến trong chọn giống VSV và cây trồng theo hướng nào? Tại sao?
- Tại sao người ta ít sử dụng phương pháp gây đột biến trong chọn giống vật nuôi?
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
Người ta sử dụng các thể đột biến trong chọn giống VSV và cây trồng
theo hướng nào?
Tại sao?

III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
 Chọn giống VSV
- Chọn các thể đột biến tạo ra chất có hoạt tính cao.
Chọn thể đột biến sinh trưởng mạnh để tăng sinh khối ở nấm men và vi khuẩn.
Chọn các thể đột biến giảm sức sống, không còn khả năng gây bệnh để sản xuất văcxin.
 Trong chọn giống cây trồng
Chọn các đột biến rút ngắn thời gian sinh trưởng, tăng năng suất và chất lượng, chống sâu bệnh, chống chịu được với điều kiện bất lợi để nhân lên hoặc sử dụng lai tạo kết hợp với chọn lọc để tạo ra giống mới .
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
+Trong chọn giống vi sinh vật: xử lý bào tử nấm pênixilin bằng tia phóng xạ tạo được chủng pênixilin có hoạt tính cao hơn 200 lần dạng ban đầu.
+ Trong chọn giống thực vật:
- Giống táo má hồng đã được xử lý bằng hóa chất NMU từ giống táo Gia Lộc(Hải Dương) cho 2 vụ 1 năm ,quả tròn,ngọt,dòn,thơm,bên má trái khi chín có sắc tím hồng.
- Sử dụng các thể đa bội ở dâu tằm, dương liễu,dưa hấu tạo giống cây trồng đa bội có năng suất cao, phẩm chất tốt
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
 Đối với vật nuôi
Chỉ sử dụng với một số động vật bậc thấp khó áp dụng cho động vật bậc cao vì động vật bậc cao cơ quan sinh sản của động vật bậc cao nằm sâu trong cơ thể,dễ gây chết khi xử lý bằng tác nhân lí hóa
III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
Tại sao người ta ít sử dụng phương pháp gây đột biến trong chọn giống vật nuôi?

Em hãy bổ sung các chi tiết còn thiếu trong bảng tóm tắt về sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống vi sinh vât
Tăng sinh khối ở nấm men và
vi khuẩn
Vacxin phòng bệnh cho người
và gia súc
Chủng nấm pênixilin có hoạt tính
cao hơn 200 lần dạng ban đầu
- Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2,3 SGK.
- Đọc trước bài 34.