Bài 32. Công nghệ gen

Huong To�n 12-2010
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
GV TRẦN NHƯ HOÀNG
Công nghệ tế bào là gì? Nêu những ứng dụng chủ yếu của công nghệ tế bào?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Ngày nay do cách sống và tình trạng ăn uống của người dân đã thay đổi. Chẳng hạn ngày nay người ta sử dụng xe cộ làm phương tiện đi lại chứ không còn đi bộ, đồng thời họ cũng ít vận động hơn trước đây làm cho con người mắc một số bệnh và 1 trong những bệnh ấy là bệnh tiểu đường.
Một nhà khoa học người Canada phát hiện bệnh này vào năm 1921 .Ở thời gian đó, bệnh tiểu đường týp 1 là một "án tử hình" với người bệnh.
Để chữa trị phải nhờ insulin, trước đây insulin giá thành rất cao, những bệnh nhân nghèo gần như không còn hi vọng chữa trị . Ngày nay dưới ánh sáng khoa học, đặc biệt với công nghệ gen đã góp phần cải thiện đáng kể năng suất sản xuất insulin và ngoài ra còn tạo ra được nhiều giống vật nuôi và cây trồng mới có năng suất cao.

TIẾT 33- BÀI 32. CÔNG NGHỆ GEN
I. KHÁI NIỆM KĨ THUẬT GEN VÀ CÔNG NGHỆ GEN
HS đọc, nghiên cứu thông tin mục I; quan sát hình 32 sgk trang 92.
Kỹ thuật gen là gì ?
Kĩ thuật gen (kĩ thuật di truyền) là các thao tác tác động lên ADN để chuyển một đoạn ADN mang một hoặc một cụm gen từ tế bào của loài cho sang tế bào của loài nhận nhờ thể truyền
TIẾT 33- BÀI 32. CÔNG NGHỆ GEN
thể truyền
Thể truyền: là một phân tử ADN nhỏ có khả năng tự nhân đôi độc lập với hệ gen của tế bào cũng như có thể gắn vào hệ gen của tế bào .
I. KHÁI NIỆM KĨ THUẬT GEN VÀ CÔNG NGHỆ GEN
ADN NST tế bào cho
Enzim cắt
Enzim cắt
Enzim nối
Phân tử ADN làm thể truyền
ADN NST tế bào cho
Phân tử ADN làm thể truyền
Công nghệ gen: Là ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng kĩ thuật gen
TIẾT 33- BÀI 32. CÔNG NGHỆ GEN
I. KHÁI NIỆM KĨ THUẬT GEN VÀ CÔNG NGHỆ GEN
1.Tạo ra các chủng vi sinh vật mới .

2.Tạo giống cây trồng biến đổi gen
3.Tạo động vật biến đổi gen
Kĩ thuật gen được ứng dụng trong các lĩnh vực chủ yếu nào?
Kĩ thuật gen được ứng dụng trong các lĩnh vực:
1.Tạo ra các chủng vi sinh vật mới .

II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN
TIẾT 33- BÀI 32. CÔNG NGHỆ GEN
I. KHÁI NIỆM KĨ THUẬT GEN VÀ CÔNG NGHỆ GEN
→ Tạo ra các chủng sinh vật mới có khả năng sản xuất nhiều loại sản phẩm sinh học cần thiết (axit amin, prôtêin, enzim…) với số lượng lớn và giá thành rẻ.
Ví dụ: Dùng E .coli và nấm men cấy gen mã hóa sản xuất kháng sinh và hoocmôn
+ vi khuẩn Ecoli mang gen tổng hợp H.insulin
+ vi khuẩn Ecoli mang gen tổng hợp chất kháng sinh pêlixilin
+ virut chuyển gen tiêu diệt các tế bào ung thư
+ …
► Mục đích tạo ra các chủng vi sinh vật mới là gì ? Nêu ví dụ cụ thể ?
1.Tạo ra các chủng vi sinh vật mới .

Vi khuẩn E.Coli mang gen mã hóa Insulin.
(Tế bào E.coli sau 30 phút lại nhân đôi. Sau 12 giờ, 1 tế bào ban đầu sẽ sinh ra 16 triệu tế bào)
2.Tạo giống cây trồng biến đổi gen
→ Bằng kĩ thuật di truyền người ta đã chuyển các gen quý như:năng suất và hàm lượng dinh dưỡng cao,kháng sâu bệnh,kháng thuốc diệt cỏ dại…vào cây trồng
Ví dụ:
+giống lúa giàu vitamin A,giống lúa có hàm lượng sắt cao…
+giống đu đủ có khả năng kháng virus CMV…
+giống đậu tương có hàm lượng dinh dưỡng cao…
+…
►Tạo giống cây trồng biến đổi gen bằng cách nào? Cho ví dụ ?
Giống lúa được chuyển gen tổng hợp ?-carotene (giống lúa vàng). Sau quá tri`nh tiêu hoá, ?-carotene được chuyển hoá thành vitamin A.
Khoảng 120 triệu trẻ em trên thế giới bị các rối loạn do thiếu vitamin A. Giống lúa vàng mang lại niềm hy vọng trong việc bảo vệ khoảng 1 đến 2 triệu bệnh nhân bị các rối loạn do thiếu vitamin A.
Gạo bình thường
Gạo hạt vàng
Ví dụ:

Tiền vitamin A
Cây ngô chuyển gen
- Kháng bệnh
+ Kháng sâu bệnh (Bt)
+ Kháng mọt sau thu hoạch (CMx, serpin)
- Chín sớm
Rút ngắn thời gian trồng trọt
- Kháng thuốc diệt cỏ...
Một số ví dụ
Cây đu đủ (Carica papaya L.) được chuyển gen kháng bệnh virus (A) và cây đối chứng(B)

Một số thành tựu ứng dụng công nghệ gen ở Thực vật
A
B
Bông chuyển gen Bt kháng sâu bệnh (phải) và bông không chuyển gen mẫn cảm với sâu bệnh (trái)
Cây cà chua chuyển gen :
- Gen kéo dài thời gian chín.
→ Làm chậm quá trình chín nhũn của quả
→ Tăng cường chất lượng quả và kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch.
- Gen kháng bệnh virut CMV
→ Góp phần giảm thuốc trừ sâu sử dụng trong quá trình trồng trọt.
Cây cà chua chuyển gen kháng virút (bên trái) với cây cà chua trồng trọt trên đồng ruộng (bên phải)
Một số ví dụ
I. KHÁI NIỆM KĨ THUẬT GEN VÀ CÔNG NGHỆ GEN
I. KHÁI NIỆM KĨ THUẬT GEN VÀ CÔNG NGHỆ GEN
►Ứng dụng công nghệ gen để tạo động vật biến đổi gen thu được kết quả như thế nào ?
- Trên thế giới :
+ Đã chuyển gen sinh trưởng ở bò vào lợn giúp hiệu quả tiêu thụ thức ăn cao hơn.
+ Đã chuyển gen xác định mùi sữa ở người vào tế bào phôi bò cái,làm cho sữa bò có mùi sữa người và dễ tiêu hoá
+ Đã chuyển gen tổng hợp hoocmon sinh trưởng và gen chịu lạnh từ cá bắc cực vào cá hồi và cá chép
- Ở việt Nam : chuyển gen tổng hợp hoocmôn sinh trưởng ở người vào cá trạch.
Một số thành tựu ứng dụng công nghệ gen ở Động vật
Chuột nhắt mang gen hoocmon tăng trưởng của chuột cống to(phải) hơn khoảng 2 lần so với chuột bình thường(trái)
Cá hồi mang gen hoocmon tăng trưởng(phải) to hơn so với cá hồi bình thường (trái)
động vật biến đổi gen
HEO MANG GEN NGƯỜI
KHỈ PHÁT SÁNG
III. KHÁI NIỆM CÔNG NGHỆ SINH HỌC (CNSH)
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN
TIẾT 33- BÀI 32. CÔNG NGHỆ GEN
I. KHÁI NIỆM KĨ THUẬT GEN VÀ CÔNG NGHỆ GEN
TIẾT 33- BÀI 32. CÔNG NGHỆ GEN
Công nghệ sinh học là gì?
1. Khái niệm công nghệ sinh học: Là nghành công nghệ sử dụng tế bào sống và các quá trình sinh học để tạo ra các sản phẩm sinh học cần thiết cho con người
2.Các lĩnh
vực trong
CNSH
Công nghệ lên men
Công nghệ tế bào…
Công nghệ chuyển nhân và phôi
Công nghệ sinh học xử lí môi trường
Công nghệ gen
Công nghệ enzim/prôtêin
Công nghệ sinh học-y dược
Nêu vai trò của công nghệ lên men và lấy ví dụ?
* Công nghệ lên men để sản xuất các chế phẩm vi sinh dùng trong chăn nuôi,trồng trọt và bảo quản thực phẩm
* Ví dụ :
+Thức ăn chăn nuôi
+ Phân bón vi sinh
+ Các thực phẩm lên men (sản xuất trên qui mô công nghiệp): sữa chua,dưa muối,cà muối…
Vai trò của công nghệ tế bào
Tạo ra các giống cây trồng mới ,bảo tồn nguồn gen thực vật quý,nhân bản vô tính ở động vật…

Ví dụ :
+ Hoa phong lan,khoai tây,mía,lúa,cà chua…

+ Cừu(cừu Đôly -1997),
Bê nhân bản vô tính -2001,
Cá trạch nhân bản vô tính (ở Việt nam)…
Cà chua Green Zebra Seedling
có hương vị ngọt như quả táo
Cừu Đôly
Ví dụ về thành tựu của công nghệ chuyển nhân và phôi:
Cấy phôi bò từ bò mẹ cao sản sang những con bò cái khác(nhờ những con bò này mang thai giúp)=>từ 1 con bò mẹ có thể cho 10 đến 500 con/năm.
Giúp tăng nhanh số lượng đàn bò
VỀ NHÀ:
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK
- Ôn tập phần Di truyền và biến dị (Theo bài 40 SGK trang 116)
Chúc các con học sinh
chăm ngoan, học giỏi !
Kính chúc các thầy giáo ,cô giáo sức khoẻ ,hạnh phúc
Xin trân trọng cảm ơn các
thầy giáo, cô giáo.