Bài 31. Công nghệ tế bào

Phòng GD& đt hải hậu

Qua những môn học khác và những phương tiện thông tin đại chúng các em đã được biết nhiều thuật ngữ như: công nghệ thông tin, công nghệ dược phẩm ,công nghệ sinh học.
Để thực hiện một công nghệ cần điều kiện gì ?
+ Để thực hiện một công nghệ cần hai điều kiện là:
Quy trình
Kĩ thuật


Đối với tế bào hoặc mô của sinh vật
Ngày nay người ta đã có thể tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh nhờ phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô (quy trình này gọi là công nghệ tế bào)
Em hiểu thế nào là công nghệ tế bào ?
Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh

+ Khái niệm :
Để nhận được mô non, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh hoàn toàn giống với cơ thể gốc, người ta phải thực hiện những công việc gì ?

+ Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể gốc
Là công đoạn đơn giản, dễ làm , người ta thường tách tế bào mô còn sống và có khả năng phân chia đó là loại tế bào mô phân sinh (thực vật )hay tế bào phôi (động vật ) .
+ Đem tế bào hoặc mô đã tách nuôi cấy để tạo thành mô sẹo
+ Dùng hoocmôn sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hoá thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
Môi trường nuôi cấy tế bào hoặc mô là môi trường dinh dưỡng nhân tạo có tính chất đặc ( thạch.... ) . Mô sẹo là những tế bào chưa phân hoá
Cơ thể gốc
Tách
Tế bào ( Mô)
Nuôi cấy
Mô sẹo
Phân hoá
Cơ quan (cơ thể) hoàn chỉnh
Hoocmôn
+ Các công đoạn thiết yếu của công nghệ tế bào.
Hãy nêu những ứng dụng của công nghệ tế bào ?
1- Nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng
2- ứng dụng nuôi cây tế bào và mô trong chọn giống cây trồng
3 - Nhân bản vô tính ở động vật
- Dựa vào sơ đồ hình 31 em hãy trình bày quy trình nhân giống mía bằng nuôi cấy mô?
Sắp xếp nội dung của cột A với cột B để có trình tự các bước nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng
Các cây non được đem trồng ở trong các vườn ươm có mái che trước khi mang trồng ngoài ruộng

Các mô sẹo được nuôi cấy trong ống nghiệm có hooocmôn sinh trưởng phù hợp để phân hoá thành cây con hoàn chỉnh
Tách mô phân sinh (từ đỉnh sinh
trưởng hay lá non)

Nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng đặc để tạo mô sẹo

Thảo luận nhóm
Bài tập :
Dựa vào hình 31 em có nhận xét gì về số lượng cây con được tạo ra ?
Trong nhân bản vô tính để tăng nhanh số lượng cá thể, người
ta thường tách một mô sẹo thành nhiều phần nhỏ. Mỗi phần
nhỏ này lại phát triển thành một mô sẹo lớn hơn. Thực hiện
tách và nuôi cấy nhiều lần lặp lại trong vòng tám tháng từ một củ khoai tây có thể thu được 2000 triệu mầm giống đủ trồng cho 40 ha. Mỗi cm³ môi trường nuôi cấy có thể chứa một triệu tế bào khoai tây, mỗi tế bào có thể phát triển thành cây mới.
Dứa
Cúc
Chuối
Đu đủ
Lan vũ nữ
actiso
Lát hoa
Từ giống lúa CR203 dùng phương pháp nuôi cấy tế bào để tạo ra giống lúa mới là DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, chịu nóng và chịu hạn tốt
Người ta đã tạo ra giông lúa DR2 bằng cách nào ?
- Chọn được dòng tế bào chịu nóng và khô từ các tế bào phôi của giống lúa CR203
Nêu quy trình ứng dụng nuôi cây tế bào và mô trong chọn giống cây trồng ?

Cà chua
Giống nho được tạo ra nhờ ứng dụng công nghệ tế bào
Cừu cho gen
Cừu cho trứng
Cừu mang thai
Cừu Dolly
B1: - Lấy trứng của cừu cho TB trứng ra khỏi cơ thể
- Lấy các TB tuyến vú của cừu cho TB tuyến vú
B2: - Tách bỏ nhân của TB trứng
- Lấy nhân của TB tuyến vú
B3: Lấy nhân của TB tuyến vú đưa vào TB trứng đã loại bỏ nhân
B4: Nuôi trứng đã được cấy nhân trong ống nghiệm tạo phôi
B5: Cấy phôi vào tử cung của con khác để phôi phát triển vµ sinh s¶n b×nh thường
Một số thông tin bổ sung về cừu Dolly
Dolly là 1 con cừu cái được sinh ra bằng kĩ thuật nhân từ 1 TB trưởng thành.
? Nó có 3 bà mẹ:
- Mẹ cho gen
- Mẹ cho noãn
- Mẹ mang thai
Dolly ra đời sau nhiều năm nghiên cứu, ít nhất là 277 thử nghiệm chuyển nhân TB để được 29 phôi (12% thành công). Nó giống hệt từ hình dáng tính cách của cừu mẹ cho gen . 3/1998 nặng 45kg. 2/2003 Dolly chết do chứng viêm khớp và ung thư phổi nặng.
Nêu ưu điểm và triển vọng của phương pháp nhân bản vô tính ở động vật ?
Nhân nhanh nguồn gen động vật quý hiếm.
- Tạo cơ quan nội tạng để chủ động cung cấp thay thế cho các bệnh nhân hỏng các cơ quan tương ứng.
Một số động vật được nhân bản vô tính thành công ở Việt Nam và trên thế giới:
+ Trªn thÕ giíi :
Cõu Dolly (2/1997 t¹i Scètlen)
- Chó ( 2/1998 tại Nhật Bản, 12/1999 tại Hàn Quốc, 3/2000 tại Thái Lan)

Khỉ (3/1997 tại Mĩ )
+ ë ViÖt Nam : §· nh©n b¶n thµnh c«ng ®èi víi c¸ tr¹ch
Ngày nay người ta đã tạo ra được một số cơ qua nội tạng bằng nhân bản vô tính để chủ động thay thế cho người bệnh bị hỏng cơ quan tương ứng
Gan
Thận
Tim
B
Luật chơi
- Các đội chơi phải sắp xếp các hỡnh đã cho theo đúng quy trỡnh nhân giống cây trồng bằng nuôi cấy mô.
- đội nào xếp đúng và xong trước là đội thắng cuộc.
- đội thua sẽ phải thuyết trỡnh lại quy trỡnh đó bằng lời và chỉ rõ các công đoạn thiết yếu trong quy trỡnh.

B
Bảo tồn nguồn gen thực vật quý hiếm
Nhân nhanh số lượng trong thời gian ngắn
Bảo tồn nguồn gen động vật quý hiếm
Tạo giống cây trồng mới đáp ứng nhu cầu sản xuất
Hình 1
Hình 2
Hình 3
Hình 4
Hướng dẫn về nhà:
- Học bài và làm các bài tập 1, 2 (trang 91-SGK).
- Nghiên cứu trước bài 32 công nghệ gen

Tiết học của chúng ta hôm nay đến đây là kết thúc. Kính chúc các thầy cô giáo và các em mạnh khoẻ !