Bài 31. Công nghệ tế bào

Bài giảng sinh học 9
TRƯỜNG THCS TÂN BÌNH
GV :Trần Thị Thu Hồng
Chương VI Ứng dụng di truyền học
…………………………………………
Bài 31.
CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Đọc thông tin SGK hoạt động nhóm (3’) hoàn thành lệnh ▼trang 89.
Công nghệ tế bào là gì ?
Tại sao cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh lại có kiểu gen như dạng gốc ?
Vì cơ quan hoặc cơ thể mới đó được sinh ra từ 1 tế bào dạng gốc có bộ gen nằm trong nhân tế bào và được sao chép.
Bài 31. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
I. Khái niệm công nghệ tế bào
1. Khái niệm :
Công nghệ tế bào là ngành kỹ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
2. Các công đoạn : gồm 2 công đoạn thiết yếu :
- Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy để tạo mô sẹo
- Dùng hoocmon sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
Để nhận được mô non, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh hoàn toàn giống với cơ thể gốc, người ta phải thực hiện những công việc gì?
Bài 31. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Hãy cho biết thành tựu công nghệ tế bào trong sản xuất
Nhân giống vô tính ở cây trồng.
Nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng.
- Nhân bản vô tính ở động vật.
Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng trong phòng thí nghiệm
Người ta sử dụng biện pháp nào để nhân giống trong ống nghiệm
Nuôi cấy mô
Tóm tắt các bước tiến hành nhân giống trong ống nghiệm ?
1. Tách mô phân sinh (từ đỉnh sinh trưởng hoặc từ các tế bào lá non) rồi nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng đặc trong ống nghiệm để tạo mô sẹo
2. Các mô sẹo lại được chuyển sang nuôi cấy trong ống nghiệm chứa môi trường dinh dưỡng đặc và có hoocmôn sinh trưởng thích hợp để kích thích chúng thành cây con hoàn chỉnh
3. Các cây non được chuyển sang trồng trong các bầu (thường là các hộp nhựa nhỏ đựng đất) trong vườn ươm có mái che
4. Cây tạo thành từ nuôi cấy mô được trồng trên đồng ruộng
Bốn bước
Sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô (viện di truyền nông nghiệp)
Cây con được tạo thành từ mô sẹo
Cây tạo thành từ nuôi cấy mô được trồng trên đồng ruộng
Lá non được nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng đặc
Mô sẹo được tạo thành sau 10 ngày nuôi cấy
Cây con hoàn chỉnh
Nhà lưới để ươm cây con
Kết quả của nhân giống trong ống nghiệm.
Trong một thời gian ngắn có thể nhân giống được một số lượng lớn cây trồng đáp ứng được yêu cầu của sản xuất
Nhờ quá trình nguyên phân của tế bào : Sự kiện quan trọng nhất xảy ra ở kì trung gian giữa 2 lần nguyên phân là sự sao chép nguyên vẹn bộ NST của TB mẹ sang TB con. Vì vậy, các cây con đều giữ nguyên các tính trạng tốt của cây mẹ
Bài 31. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
I. Khái niệm công nghệ tế bào
Nêu ưu điểm và triển vọng phương pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng ?
II. Ứng dụng công nghệ tế bào
1. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng
- Ưu điểm :
+ Tăng nhanh số lượng cây trồng. + Rút ngắn thời gian tạo cây con. + Bảo tồn một số nguồn gen thực vật quí hiếm.
- Thành tựu : nhân giống ở cây khoai tây, mía, hoa phong lan, cây gỗ quí…
Khu vực nuôi cấy cây trồng
Ví dụ : Hoa phong lan hiện nay rất đẹp và giá thành rẻ
Một số thành tựu nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống ) ở cây trồng.
Tại sao trong nhân giống vô tính ở thực vật, người ta không tách tế bào già hay mô đã già ?
Nếu dùng các tế bào đã qua phân hóa hoặc đã già thì khi nuôi cấy phải qua khâu phản phân hóa, chúng mới có thể phân bào và tái sinh thành cơ thể hoàn chỉnh → tốn thời gian, hóa chất, kinh phí. Trong trường hợp cần thiết, người ta mới sử dụng tế bào đã phân hóa để duy trì các nguồn gen quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng
Bài 31. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
I. Khái niệm công nghệ tế bào
II. Ứng dụng công nghệ tế bào
1. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng
2. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng
Tạo giống cây trồng mới bằng cách chọn dòng tế bào xôma biến dị.
- VD : SGK
Giống lúa DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, chịu nóng và khô hạn tốt được nuôi cấy từ các tế bào phôi của giống lúa CR203
3. Nhân bản vô tính ở động vật
Hãy cho biết các khâu chính trong tạo giống cây trồng ?
- Tạo vật liệu mới để chọn lọc - Chọn lọc, đánh giá → tạo giống mới
Người ta đã tiến hành nuôi cấy mô tạo vật liệu mới cho chọn giống cây trồng bằng cách nào ? Cho ví dụ.
Nhân bản vô tính ở động vật là phương pháp nhân giống bằng cách chuyển nhân của một tế bào sinh dưỡng vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân rồi kích thích phát triển thành một phôi, từ đó làm cho phôi phát triển thành một cơ thể mới. Cơ thể mới này chỉ chứa một bộ NST 2n của cơ thể “mẹ”.
Nhân bản vô tính cừu dolly
Cừu Dolly
(05/07/1997) được tạo thành từ tế bào sinh dưỡng (TB tuyến vú) của mẹ Black Faced
Dolly và con (04/1998)
Điểm giống nhau cơ bản giữa phương pháp nhân giống vô tính cây trồng và phương pháp nhân bản vô tính vật nuôi :
Cơ thể con đều được tạo ra từ tế bào sinh dưỡng bằng phương pháp nuôi cấy mô.
Các bước tiến hành cơ bản giống nhau :
+ Bước 1 : tách tế bào sinh dưỡng khỏi cơ thể mẹ rồi nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra các mô non (mô sẹo)
+ Bước 2 : Kích thích mô sẹo phát triển thành cơ thể hoàn chỉnh
Điểm khác nhau cơ bản giữa nhân bản vô tính ở động vật và nhân giống vô tính ở cây trồng : Mô sẹo của động vật phải được nuôi dưỡng từ trong tử cung của một con vật dùng làm mẹ.
Bài 31. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
I. Khái niệm công nghệ tế bào
II. Ứng dụng công nghệ tế bào
1. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng
2. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng
3. Nhân bản vô tính ở động vật
- Ý nghĩa : + Nhân nhanh nguồn gen động vật quí hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng + tạo cơ quan nội tạng của động vật đã được chuyển gen người để chủ động cung cấp cơ quan thay thế cho các bệnh nhân bị hỏng cơ quan tương ứng. - VD : Nhân bản ở cừu, bò, dê…
Nhân bản vô tính thành công ở động vật có ý nghĩa như thế nào ? Cho ví dụ.
Thế giới: Nhân bản thành công trên cừu Dolly, Hươu sao, lợn (Mỹ), ngựa (Italy), dê (Trung quốc) đã đẻ sinh đôi.....
Việt Nam: Nhân bản thành công trên Cá trạch
Ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng pp nuôi cấy tế bào hoặc mô
A và B đúng
Củng cố
Công nghệ tế bào là gì ?
A
B
C
D
X
Để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
Ngành kĩ thuật tách tế bào hoặc mô
Để tạo ra cơ quan (hoặc cơ thể) hoàn chỉnh, người ta tách…………………. từ cơ thể rồi nuôi cấy để tạo ……………, dùng hoocmôn sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa thành…………. hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
Tế bào hoặc mô
Mô sẹo
Cơ quan
Di?n v�o ch? ch?m (..) cỏc t? cũn thi?u trong cõu sau dõy:
- Học bài theo nội dung ghi.
- Trả lời 2 câu hỏi SGK
- Chuẩn bị bài mới :
Công nghệ gen.
Dặn dò
Bài học đã kết thúc.
Chúc các em học tốt