Bài 31. Công nghệ tế bào

chào mừng thầy cô giáo đến dự tiết sinh học 9
Giáo viên : BÙI THỊ HƯƠNG
Trường : THCS PHAN BỘI CHÂU
Đọc thông tin SGK phần I trả lời các câu hỏi trong phần ▼ trang 89.
- Công nghệ tế bào là gì ?
- Để nhận được mô non, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh hoàn toàn giống với cơ thể gốc, người ta phải thực hiện những công việc gì?
- Tại sao cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh lại có kiểu gen như dạng gốc ?
- Công nghệ tế bào là gì ?
Công nghệ tế bào là ngành kỹ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
- Để nhận được mô non, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh hoàn toàn giống với cơ thể gốc, người ta phải thực hiện những công việc gì?
- Dùng hoocmon sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
- Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy để tạo mô sẹo
- Tại sao cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh lại có kiểu gen như dạng gốc ?
Cơ thể hoàn chỉnh có kiểu gen như dạng gốc vì cơ thể hoàn chỉnh được sinh ra từ 1 tế bào của dạng gốc có bộ gen nằm trong nhân tế bào và được sao chép.
?Công nghệ tế bào đã được ứng dụng thành công trên các lĩnh vực nào ?
Nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng.
Nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng.
- Nhân bản vô tính ở động vật.
Sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô (viện di truyền nông nghiệp)
Sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô (viện di truyền nông nghiệp)
Nờu quy trỡnh nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây mớa?
Cây con được tạo thành từ mô sẹo
Cây tạo thành từ nuôi cấy mô được trồng trên đồng ruộng
Quy trỡnh nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây mớa
2. Các mô sẹo lại được chuyển sang nuôi cấy trong ống nghiệm chứa môi trường dinh dưỡng đặc và có hoocmôn sinh trưởng thích hợp để kích thích chúng thành cây con hoàn chỉnh
3. Các cây non được chuyển sang trồng trong các bầu (thường là các hộp nhựa nhỏ đựng đất) trong vườn ươm có mái che
4. Cây tạo thành từ nuôi cấy mô được trồng trên đồng ruộng
1. Tách mô phân sinh (từ đỉnh sinh trưởng hoặc từ các tế bào lá non) rồi nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng đặc trong ống nghiệm để tạo mô sẹo
Sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô (viện di truyền nông nghiệp)
?Nêu ưu điểm và triển vọng phương pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng ?

Ưu điểm và triển vọng phương pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng
+ Tăng nhanh số lượng cây trồng.
+ Rút ngắn thời gian tạo cây con.
+ Bảo tồn một số nguồn gen thực vật quí hiếm có nguy cơ tuyệt chủng
?Hãy cho biết thành tựu của phương pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm?
Dứa
Phong lan
Sâm Ngọc linh
Những cây Thủy tùng già cỗi sắp tuyệt chủng (Ảnh: TP)
Chồi Thủy tùng trong phòng thí nghiệm (Ảnh: TP)
Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã thành công trong việc nhân giống trong ống nghiệm đối với Thủy tùng Việt Nam – loài cổ thực vật được xem như hóa thạch sống của ngành Hạt trần. / 2007
Công ty cổ phần Giống - Vật tư công nghệ cao Việt Nam
Nhân giống vô tính một số giống lily nhập nội” được bắt đầu triển khai từ năm 2007.
Tại sao trong nhân giống vô tính ở thực vật, người ta không tách tế bào già hay mô đã già ?
Nếu dùng các tế bào đã qua phân hóa hoặc đã già thì khi nuôi cấy phải qua khâu phản phân hóa, chúng mới có thể phân bào và tái sinh thành cơ thể hoàn chỉnh → tốn thời gian, hóa chất, kinh phí. Trong trường hợp cần thiết, người ta mới sử dụng tế bào đã phân hóa để duy trì các nguồn gen quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng
Các khâu chính trong tạo giống cây trồng :
Tạo vật liệu mới để chọn lọc, hoặc sử dụng vật liệu đã có sẵn
Chọn lọc, đánh giá → tạo giống mới cho sản xuất
Người ta đã tiến hành nuôi cấy mô tạo vật liệu mới cho chọn giống cây trồng bằng cách nào ? Cho ví dụ.
Chọn dòng tế bào chịu nóng khô từ các tế bào phôi giống lúa CR203 rồi nuôi cấy tế bào tạo giống lúa DR2 nang suất và
độ thuần chủng cao, chịu nóng và khô hạn tốt

NHÂN GIỐNG VÔ TÍNH “BẰNG PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ” Ở CÂY BẠCH ĐÀN 
Nhân giống chuối tiêu hồng bằng công nghệ nuôi cấy mô
Từ năm 2011 đến nay, Trạm Giống công nghệ cao Hưng Đông (Trung tâm Giống cây trồng Nghệ An) đã thực hiện nhân thành công giống chuối tiêu hồng bằng công nghệ nuôi cấy mô tế bào.
Nhân bản vô tính ở động vật là phương pháp nhân giống bằng cách chuyển nhân của một tế bào sinh dưỡng vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân rồi kích thích phát triển thành một phôi, từ đó làm cho phôi phát triển thành một cơ thể mới. Cơ thể mới này chỉ chứa một bộ NST 2n của cơ thể “mẹ”.
? Nhân bản vô tính ở động vật có ý nghĩa như thế nào?
? Nêu những thành tựu nhân bản ở Việt Nam và trên thế giới?
+ Nhân nhanh nguồn gen động vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng.
+ Tạo cơ quan nội tạng của động vật đã được chuyển gen người để chủ động cung cấp các cơ quan thay thế cho các bệnh nhân bị hỏng cơ quan.
Cừu Dolly ra đời vào ngày 5/7/1996, là động vật có vú đầu tiên được nhân bản vô tính trên thế giới. Dolly được tạo ra bởi Ian Wilmut, Keith Campbell và các cộng sự tại viện Roslin ở Scotland. Dưới sự tài trợ của chính phủ Anh, viện Roslin đã bắt tay nghiên cứu việc nhân bản nhờ sử dụng công nghệ chuyển nhân tế bào soma.
Năm 2005, các nhà khoa học Hàn Quốc công bố con chó nhân bản đầu tiên – một con chó săn giống Afghan, và họ đặt tên là Snuppy.
Chú lợn được ra đời bằng phương pháp nhân bản vô tính ở Trung Quốc  (Ảnh: Xinhuanet)
Các nhà khoa học Anh lần đầu tiên nhân bản được 12 cái phôi từ 
những con khỉ trưởng thành ( Tháng 11/2007)
Con ngựa nhân bản đầu tiên ra đời ở Italy ngày 28/5/2003
Hana vừa chào đời ngày 15/4 /2009 ở Iran
(dê)
Nuôi cấy thành công nhung hươu sao của đại học Khoa học tự nhiên, đại học Quốc gia TP.HCM
Việt Nam: Nhân bản thành công trên Cá trạch
Ngày 22/4/2009, các nhà khoa học Hàn Quốc thông báo đã nhân bản vô tính một con lợn để lấy các cơ quan nội tạng đã biến đổi gen cấy ghép cho người
Trưởng nhóm nghiên cứu nói trên, nhà khoa học Lim Gio-bin cho biết chú lợn đực nhân bản được đặt tên Xeno đã chào đời ngày 3/4. Các nhà khoa học đã tiến hành biến đổi gen để Xeno không còn gen "alpha-gal" gây phản ứng đào thải khi cấy ghép. 
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Bài tập 1 : Hãy lựa chọn dỏp ỏn đúng:
C. Là công nghệ chuyên nghiên cứu và xử lí các quá trỡnh xảy ra trong tế bào
D. Cả A , B và C
A. Là công nghệ chuyển gen từ tế bào này sang TB khác
B. Là ngành kĩ thuật về qui trỡnh ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
B. Là ngành kĩ thuật về qui trỡnh ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
1. Công nghệ tế bào l� :
A. Là công nghệ chuyển gen từ tế bào này sang TB khác
B. Là ngành kĩ thuật về qui trỡnh ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
A. Là công nghệ chuyển gen từ tế bào này sang TB khác
C. Là công nghệ chuyên nghiên cứu và xử lí các quá trỡnh xảy ra trong tế bào
D. Cả A , B và C
B. Là ngành kĩ thuật về qui trỡnh ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
A. Là công nghệ chuyển gen từ tế bào này sang TB khác
C. Là công nghệ chuyên nghiên cứu và xử lí các quá trỡnh xảy ra trong tế bào
D. Cả A , B và C
B. Là ngành kĩ thuật về qui trỡnh ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
A. Là công nghệ chuyển gen từ tế bào này sang TB khác
B. Là ngành kĩ thuật về qui trỡnh ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
A. Là công nghệ chuyển gen từ tế bào này sang TB khác
B. Là ngành kĩ thuật về qui trỡnh ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
C. Là công nghệ chuyên nghiên cứu và xử lí các quá trỡnh xảy ra trong tế bào
D. Cả A , B và C
A. Là công nghệ chuyển gen từ tế bào này sang TB khác
B. Là ngành kĩ thuật về qui trỡnh ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh
Bài tập 2 : Tỡm cỏc t?, c?m t? di?n v�o ch? ch?m(..) trong cõu sau:
Để tạo ra cơ quan (cơ thể) hoàn chỉnh, người ta tách……………..nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng để tạo ………………..Sau đó dùng hooc môn sinh trưởng kích thích mô sẹo …………………thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
TB (mô)
Mô sẹo
Phân hóa
D. Cả A, B ,C
B�i t?p 3: Cụng ngh? t? b�o du?c ?ng d?ng th�nh cụng trờn nh?ng linh v?c n�o ?
A. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng
B. ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng
C. Nhân bản vô tính ở động vật
D. Cả A, B ,C
- Học bài theo nội dung ghi.
- Trả lời 2 câu hỏi SGK
- Chuẩn bị bài mới :
Công nghệ gen.
Dặn dò