Bài 30. Dấu gạch ngang

1.Dấu chấm lửng được dùng để làm gì ?
2.Dấu chấm phẩy được dùng để làm gì ?
Nêu công dụng của dấu chấm lửng trong câu :
Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương ai oán . . . Lời ca thong thả, trang trọng, trong sáng gợi lên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch.
Dấu chấm phẩy trong câu văn sau được dùng để làm gì ?
Cái thằng mèo mướp bệnh hen cò cử quanh năm mà không chết ấy, bữa nay tất đi chơi đâu vắng; nếu có nó ở nhà đã nghe thấy nó rên gừ gừ ở trên đầu ông đồ rau.
TIẾT 122
DẤU GẠCH NGANG
Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu [. . .].

? đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu
b) Có người khẽ nói :
- Bẩm, dễ có khi đê vỡ !
Ngài cau mặt, gắt rằng :
- Mặc kệ !

? đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật
c) Dấu chấm lửng được dùng để :
- Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng chưa được liệt kê hết;
- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng;
- Làm giãn nhịp câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm.

 Lieät keâ
d) Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren - Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.

? Nối các từ nằm trong một liên danh
Công dụng của
dấu gạch ngang ?
Ghi nhớ
Dấu gạch ngang có những công dụng sau :
- Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu;
- Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liệt kê;
- Nối các từ nằm trong một liên danh.
Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren - Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.

? Nối các tiếng trong từ mượn gồm nhiều tiếng
Dấu gạch ngang và dấu gạch nối phân biệt nhau như thế nào ?
Ghi nhớ
Cần phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối :
- Dấu gạch nối không phải là một dấu câu. Nó chỉ dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.
- Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang.
1. Nêu công dụng của dấu gạch ngang
Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng . . .

? Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích
b) Chỉ có anh lính dõng An Nam bồng súng chào ở cửa ngục là cứ bảo rằng, nhìn qua chấn song, có thấy một sự thay đổi nhẹ trên nét mặt người tù lừng tiếng. Anh quả quyết - cái anh chàng ranh mãnh đó - rằng có thấy đôi mép người tù nhếch lên một chút rồi lại hạ xuống ngay, và cái đó chỉ diễn ra có một lần thôi.

 Ñaùnh daáu boä phaän chuù thích, giaûi thích
c)
- Quan có cái mũ hai sừng trên chóp sọ ! - Một chú bé con thầm thì.
- Ồ ! Cái áo dài đẹp chửa ! - Một chị con gái thốt ra.

 Ñaùnh daáu lôøi noùi tröïc tieáp cuûa nhaân vaät vaø boä phaän chuù thích, giaûi thích
d) Tàu Hà Nội - Vinh khởi hành lúc 21 giờ.
? Nối các bộ phận trong một liên danh
e) Thừa Thiên - Huế là một tỉnh giàu tiềm năng kinh doanh du lịch.
 Noái caùc boä phaän trong moät lieân danh
2. Công dụng của dấu gạch nối
– Caùc con ôi, ñaây laø laàn cuoái cuøng thaày daïy caùc con. Leänh töø Beùc-lin laø töø nay chæ daïy tieáng Ñöùc ôû caùc tröôøng vuøng An-daùt vaø Lo-ren …

 Noái caùc tieáng trong teân rieâng nöôùc ngoaøi
3. Đặt câu có dùng dấu gạch ngang

a) Nói về một nhân vật trong vở chèo Quan Âm Thị Kính
Nhân vật Sùng bà - mẹ chồng của Thị Kính - là đại diện cho tầng lớp địa chủ phong kiến đương thời.
b) Nói về cuộc gặp mặt của đại diện học sinh cả nước
Những đại diện của học sinh ba miền Bắc - Trung - Nam có cuộc gặp mặt với bao điều thú vị.

Chuẩn bị
Ôn tập tiếng Việt (Tr 132)
- kẻ sơ đồ vào vở
- ôn tập lí thuyết theo sơ đồ
+ khái niệm, ví dụ
+ phân loại, phân biệt
+ công dụng dấu câu
- Làm được các bài tập