Bài 30. Dấu gạch ngang

Ví dụ:
a) Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu [.]
=> D?u g?ch ngang du?c dựng d? dỏnh d?u b? ph?n gi?i thớch .
b) Có người khẽ nói:
- Bẩm , dễ có khi đê vỡ!
Ngài cau mặt gắt rằng:
- Mặc kệ!
=> D?u g?ch ngang du?c dựng d? dỏnh d?u l?i núi tr?c ti?p c?a nhõn v?t
c) Dấu chấm lửng được dùng để:
- Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết;
- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng;
- Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm.
=> D?u g?ch ngang du?c dựng d? li?t kờ.
d) Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren - Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng Phan Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.
D?u g?ch ngang du?c dựng d? n?i cỏc b? ph?n trong một liờn danh.
Ghi nhớ
Dấu gạch ngang có những công dụng sau:
- Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích;
- Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liệt kê;
- Nối các từ trong một liên danh.
Ví dụ
Trong ví dụ sau dấu gạch nối giữa các tiếng trong từ Va-ren được dùng để làm gì?
Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren - Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.
Nối các tiếng trong tên riêng nước ngoài.
Dấu gạch nối viết ngắn hơn dấu gạch ngang.
Ghi nhớ
Cần phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối:
- Dấu gạch nối không phải là một dấu câu. Nó chỉ dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.
- Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang
Bài 1: Hãy nêu rõ công dụng của dấu gạch ngang trong những câu dưới đây:
a) Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng.
=> Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích.
b) Chỉ có anh lính dõng An Nam bồng súng chào ở cửa ngục là cứ bảo rằng, nhìn qua chấn song, có thấy một sự thay đổi nhẹ trên nét mặt người tù lừng tiếng. Anh quả quyết - cái anh chàng ranh mãnh đó - rằng có thấy đôi ngọn râu mép người tù nhếch lên một chút rồi lại hạ xuống ngay, và cái đó chỉ diễn ra có một lần thôi.
=> Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích.
c) - Quan có cái mũ hai sừng trên chóp sọ! - Một chú bé con thầm thì.
- ồ! Cái áo dài đẹp chửa! - Một chị con gái thốt ra.
Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật và bộ phận chú thích giải thích.
d) Tàu Hà Nội - Vinh khởi hành lúc 21 giờ.
=> Nối các bộ phận trong một liên danh.
e. Thừa Thiên - Huế là một tỉnh giàu tiềm năng kinh doanh du lịch.
=> Nối các bộ phận trong một liên danh
Bài 2: Hãy nêu rõ công dụng của dấu gạch nối trong ví dụ dưới đây:
- Các con ơi, đây là lần cuối cùng thầy dạy các con. Lệnh từ Bec-lin là từ nay chỉ dạy tiếng Đức ở các trường vùng An-dat và Lo-ren.
=> Dùng để nối các tiếng trong tên riêng nước ngoài.
Bài 3:
- Đặt câu có dùng dấu gạch ngang:
a. Nói về một nhân vật trong vở chèo Quan Âm Thị Kính.
b. Nói về cuộc gặp mặt của đại diện học sinh cả nước.
Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích,
giải thích trong câu.
Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liêt kê.

Nối các từ nằm trong một liên danh.
CÔNG DụNG CủA DấU GạCH NGANG
Bài tập bổ trợ
Đặt dấu gạch ngang và dấu gạch nối vào các vị trí thích hợp trong các câu sau:
a) Sài Gòn hòn ngọc Viễn Đông đang từng ngày, từng giờ thay da đổi thịt.
=> Sài Gòn - hòn ngọc Viễn Đông - đang từng ngày, từng giờ thay da đổi thịt.

b) Nghe ra đi ô vẫn là một thói quen thú vị của những người lớn tuổi.
=>Nghe ra- đi- ô, vẫn là một thói quen thú vị của những người lớn tuổi.

Hướng dẫn học ở nhà:
- Học thuộc ghi nhớ
- Chuẩn bị bài: Ôn tập tiếng Việt
+ Ôn lại các kiến thức đã học.
+ Xem lại các dạng bài tập.