Bài 30. Dấu gạch ngang

Trong đoạn chèo : “Nỗi oan hại chồng” có 5 lần Thị Kính kêu oan:
Lần thứ nhất: Mẹ ơi oan cho con lắm mẹ ơi!
Lần thứ hai: Oan cho con lắm mẹ ơi!
Lần thứ ba: Oan cho thiếp lắm chàng ơi!
Lần thứ tư: Mẹ xét tình cho con, oan con lắm mẹ ơi!
- Lần thứ năm Thị kính kêu oan với ai?
I CễNG D?NG C?A D?U G?CH NGANG
1.Trong câu sau, dấu gạch ngang được dùng để làm gì?

a. Đẹp quá đi, mùa xuân ơi -mùa xuân của Hà Nội thân yêu...
(Vũ Bằng)
- Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu.
TIẾT 122 – DẤU GẠCH NGANG
b. Có người khẽ nói:
Bẩm dễ có khi đê vỡ!
Ngài cau mặt, gắt rằng:
- Mặc kệ!
(Phạm Duy Tốn )

- Đặt ở đầu dòng để đánh
dấu lời nói trực tiếp của nhân vật
1.Trong câu sau, dấu gạch ngang được dùng nhằm mục đích gì?


-D?u g?ch ngang du?c dựng d? li?t kờ(li?t kờ cỏc cụng d?ng c?a d?u ch?m l?ng)
TIẾT 122 – DẤU GẠCH NGANG
I CÔNG DỤNG CỦA DẤU GẠCH NGANG
c. Dấu chấm lửng được dùng để:
-T? ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết;
-Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng ngắt quãng;
- Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước châm biếm.

d. Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren - Phan Bội Châu ( xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này ) lại quả quyết rằng Phan Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.

-Nối các bộ phận nằm trong một liên danh

THẢO LUẬN NHÓM : 3 PHÚT
CH:Tại sao cùng một loại dấu câu mà ở mỗi ví dụ lại có một tác dụng khác nhau?
Ở đầu dòng : Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc liệt kê.
- Ở giữa câu: Đánh dấu bộ phận giải thích, chú thích.
- Giữa hai tên riêng : Nối các từ trong một liên danh.
Dấu gạch ngang có những công dụng gì?
GHI NHỚ 1
Dấu gạch ngang có những công dụng sau:
–Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích,giải thích trong câu.
–Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật
–Dùng để liệt kê
–Nối các từ nằm trong một liên danh
Đặt câu có sử dụng dấu gạch ngang nói về một bạn trong lớp em?
VD1:Bạn Yến – tổ trưởng tổ 1 là học sinh gương mẫu.
VD2: Bạn Liên – lớp trưởng lớp 7E là học sinh có tinh thần trách nhiệm.


B�I T?P V?N D?NG
II PHÂN BIỆT DẤU GẠCH NGANG VÀ DẤU GẠCH NỐI
1. Xét ví dụ:
“Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren – Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.”
( Nguyễn Ái Quốc)



Trong ví dụ trên,dấu gạch nối giữa các tiếng trong từ Va-ren được dùng làm gì?
Dấu gạch nối dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.
CÂU HỎI THẢO LUẬN ( 4’)
Hãy tìm điểm khác nhau giữa dấu gạch ngang và dấu gạch nối.
=> Là dấu chính tả,


=>Là dấu câu,
Ra-đi-ô, Vi-ô-lông...
viết ngắn hơn.
viết dài hơn.
PHÂN BIỆT DẤU GẠCH NGANG VÀ DẤU GẠCH NỐI
Dấu gạch nối khác dấu dấu gạch ngang ở điểm nào?
Ghi nhớ 2
–Dấu gạch nối dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.Dấu gạch nối không phải là một dấu câu.
–Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang.
Đặt dấu gạch ngang và dấu gạch nối vào vị trí thích hợp:
a . Sài Gòn hòn ngọc Viễn Đông đang từng ngày, từng giờ thay da đổi thịt.
b . Nghe ra đi ô vẫn là một thói quen thú vị của những người lớn tuổi.
–
-
-
ĐOẠN VĂN SỬ DỤNG DẤU GẠCH NGANG
Mùa xuân của tôi – Mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội – là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng…
Đức tính giản dị của Bác Hồ đã làm cho chúng ta hiểu thêm về phẩm chất tốt đẹp của chủ tịch Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ cách mạng tài ba, người cha già kính yêu của dân tộc và nhà văn hóa lớn của nhân loại.
II. LUYỆN TẬP
1.BT 1 SGK tr 130.
Nêu công dụng của dấu gạch ngang trong những câu sau:
a. Mùa xuân của tôi -Mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội -là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng...
( Vũ Bằng )
? Dấu gạch ngang dùng để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích.

TIẾT 122 – DẤU GẠCH NGANG
b. Chỉ có anh lính dõng An Nam bồng súng chào ở cửa ngục là cứ bảo rằng, nhìn qua chấn song, có thấy một sự thay đổi nhẹ trên nét mặt người tù lừng tiếng. Anh quả quyết - cái anh chàng ranh mãnh đó - rằng có thấy đôi ngọn râu mép người tù nhếch lên một chút rồi lại hạ xuống ngay, và cái đó chỉ diễn ra có một lần thôi.
(Nguyễn �i Quốc)
c. -Quan cú cỏi mu hai s?ng trờn chúp s?!M?t chỳ bộ con th?m thỡ.
-?!Cỏi ỏo d�i d?p ch?a!-M?t ch? con gỏi th?t ra.
(Nguyễn �i Quốc)

? đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật, đánh dấu bộ phận giải thích.

TIẾT 122 – DẤU GẠCH NGANG
II .LUYỆN TẬP
1.BT 1 SGK tr 130.
Nêu công dụng của dấu gạch ngang trong những câu sau:
d. Tàu Hà Nội - Vinh khởi hành lúc 21 giờ.
 Nối các bộ phận trong một liên danh
BT2: Nêu công dụng của cỏc dấu gạch nối trong vớ d? du?i dõy.
- Các con ơi, đây là lần cuối cùng thầy dạy các con. Lệnh từ Béc-lin là từ nay chỉ dạy tiếng Đức ở các trường vùng An-dát và Lo-ren...
(An-phông-xơ Đô-đê)
? Nối các tiếng trong tên riêng nước ngoài(Bộc-lin,An-dat,Lo-ren).

TIẾT 122 – DẤU GẠCH NGANG
II .LUYỆN TẬP
BT3: Đặt câu có dùng dấu gạch ngang:
a. Thị Kính - con gái Mãng ông - là người phụ nữ hiền lành nết na.
b. Trong hội trường, các học sinh ưu tú từ Hà nội - Huế - Thành phố hồ Chí Minh đã hân hoan về họp mặt.

TIẾT 122 – DẤU GẠCH NGANG
II. LUYỆN TẬP
Nói về một nhân vật trong vở chèo “Quan Âm Thị Kính”
b.Nói về cuộc gặp mặt của đại diện học sinh cả nước
TỔNG KẾT
1. Dßng nµo kh«ng ®óng khi nãi vÒ c«ng dông cña dÊu g¹ch ngang?
§Æt ë gi÷a c©u ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn chó thÝch gi¶i thÝch.


C. §Ó nèi c¸c tõ cïng n»m trong mét liªn danh.
D. §Æt ë ®Çu dßng ®Ó ®¸nh dÊu lêi nãi trùc tiÕp cña nh©n vËt hoÆc ®Ó liÖt kª.
B. Để n?i các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.
TIẾT 122 – DẤU GẠCH NGANG
2. Những dấu hiệu nào giúp em nhận diện được dấu gạch nối.
A. Dấu gạch nối không phải là một dấu câu.
B. Dấu gạch nối chỉ dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.
C. Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang.
D. Cả A, B, C.

TIẾT 122 – DẤU GẠCH NGANG
NỘI DUNG BÀI HỌC
I.Công dụng dấu gạch ngang:
Ví dụ:
2. Ghi nhớ:(SGK)
II. Phân biệt dấu gạch ngang và dấu gạch nối
Ví dụ:
2. Ghi nhớ(SGK)
III. Luyện tập:
IV. Tổng kết:
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
-Học thuộc ghi nhớ
-Bài tập về nhà:Viết một đoạn văn ngắn từ 3-5 câu có sử dụng dấu gạch ngang và dấu gạch nối(chủ đề về môi trường)
-Chuẩn bị bài ôn tập tiếng Việt