Bài 30. Dấu gạch ngang

CHÀO MỪNG
CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP !
* Bài cũ:
Nêu công dụng của dấu chấm lửng ?
Dấu chấm lửng trong ví dụ sau dùng để làm gì ?
− Lính đâu ? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?
− Dạ, bẩm…
− Đuổi cổ nó ra !
Trong mỗi câu sau, dấu gạch ngang được dùng để làm gì ?
Đẹp quá đi, mùa xuân ơi – mùa xuân của Hà Nội thân yêu(…) (Vũ Bằng)
Có người khẽ nói:
− Bẩm, dễ có khi đê vỡ !
Ngài cau mặt, gắt rằng :
− Mặc kệ ! (Phạm Duy Tốn)

c. Dấu chấm lửng được dùng để:
− Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết;
− Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng;
− Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm. (Ngữ văn 7, tập 2)

d. Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren – Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể. ( Nguyễn Ái Quốc)
* Đánh dấu bộ phận giải thích: mùa xuân của Hà Nội thân yêu.
* Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật.
* Dùng để liệt kê (Liệt kê công dụng của dấu chấm lửng)
* Nối các bộ phận trong liên danh (Va-ren – Phan Bội Châu)
Tiết: 122 DẤU GẠCH NGANG
Tiết: 122 DẤU GẠCH NGANG
Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren – Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.
Xét Ví dụ (d) ở mục I: Phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối
Tiết: 122 DẤU GẠCH NGANG
Bài tập 1: Hãy nêu rõ công dụng của dấu gạch ngang trong những câu dưới đây:
Mùa xuân của tôi – mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội – là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng...
b. Chỉ có anh lính dõng An Nam bồng súng chào ở cửa ngục là cứ bảo rằng, nhìn qua chấn song, có thấy một sự thay đổi nhẹ trên nét mặt người tù lừng tiếng. Anh quả quyết – cái anh chàng ranh mãnh đó – rằng có thấy đôi ngọn râu mép người tù nhách lên một chút rồi lại hạ xuống ngay, và cái đó chỉ diễn ra một lần thôi.
c. – Quan có cái mũ hai sừng trên chóp sọ ! – Một chú bé con thầm thì.
– Ồ ! Cái áo dài đẹp chửa ! – Một chị con gai thốt ra.
d. Tàu Hà Nội – Vinh khởi hành lúc 21 giờ.
e. Thừa Thiên – Huế là một tỉnh giàu tiềm năng kinh doanh du lịch.
Tiết: 122 DẤU GẠCH NGANG
Bài tập 1: Hãy nêu rõ công dụng của dấu gạch ngang trong những câu dưới đây:
a. Mùa xuân của tôi – mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội – là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng...
( Vũ Bằng)
b. Chỉ có anh lính dõng An Nam bồng súng chào ở cửa ngục là cứ bảo rằng, nhìn qua chấn song, có thấy một sự thay đổi nhẹ trên nét mặt người tù lừng tiếng. Anh quả quyết – cái anh chàng ranh mãnh đó – rằng có thấy đôi ngọn râu mép người tù nhách lên một chút rồi lại hạ xuống ngay, và cái đó chỉ diễn ra một lần thôi.
( Nguyễn Ái Quốc)
*Dùng đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích
*Dùng đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích
Tiết: 122 DẤU GẠCH NGANG
c. – Quan có cái mũ hai sừng trên chóp sọ ! – Một chú bé con thầm thì.
– Ồ ! Cái áo dài đẹp chửa ! – Một chị con gai thốt ra.
( Nguyễn Ái Quốc)
d. Tàu Hà Nội – Vinh khởi hành lúc 21 giờ.
*Dùng đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật và bộ phận chú thích, giải thích.
*Dùng để nối các bộ phận trong một liên danh (Hà Nội – Vinh).

e. Thừa Thiên – Huế là một tỉnh giàu tiềm năng kinh doanh du lịch.
*Dùng để nối các bộ phận trong một liên danh (Thừa Thiên – Huế).
Tiết: 122 DẤU GẠCH NGANG
Bài tập 2: Hãy nêu rõ công dụng của dấu gạch nối trong ví dụ dưới đây:
Các con ơi, đây là lần cuối cùng thầy dạy các con. Lệnh từ Béc-lin là từ nay chỉ dạy tiếng Đức ở các trường vùng An-dát và Lo-ren… (An-phông-xơ Đô-đê)
* Dùng để nối các tiếng trong tên riêng nước ngoài( Béc-lin, An-dát, Lo-ren).
Tiết: 122 DẤU GẠCH NGANG
Bài tập 3: Đặt câu có dùng dấu gạch ngang:
a. Giới thiệu một nhân vật nổi tiếng
b. Nói về cuộc gặp mặt học sinh cả nước
Ngô Bảo Châu – người Việt Nam – Đoạt giải Noben toán học.
Cuộc gặp mặt đại diện học sinh cả nước hôm nay có đông đủ đại diện các nơi, đặc biệt là đại diện của Quảng Bình – Quảng Trị.
Chúc thầy giáo, cô giáo mạnh khỏe !
Chúc các em chăm ngoan học giỏi !