Bài 3. Quá trình tạo lập văn bản

TRƯỜNG THCS BÌNH MỸ
NGỮ VĂN 7
GIÁO VIÊN : PHAN TẤN QUAN
QUÁ TRÌNH
TẠO LẬP VĂN BẢN
TÌNH HUỐNG
???
???
Trong lúc
thầy vắng mặt,
có hai bạn nam
gây gổ đánh nhau.
Khi trở lại thấy lớp mất trật tự. Giáo
viên gọi bạn lớp trưởng lên hỏi.
Nếu em là bạn ấy, em sẽ nói gì ?
Trong một giờ học, giáo viên có việc phải ra
ngoài 5 phút. Giáo viên yêu cầu lớp giữ trật tự.
Em hãy trình bày sự việc vừa xảy ra.
Dạ thưa cô ….
Bạn em ham chơi game
nên bỏ bê việc học hành.
Em hãy viết một bức thư
khuyên nhủ bạn.
Chat
Game
I/ Các bước tạo lập
văn bản :
Tình huống 1
Vì mẹ đi làm ăn xa
nên em của em rất nhớ mẹ.
Nó buồn và học hành sa sút.
Em hãy viết một bức thư
động viên em.
Tình huống 2
Viết cho bạn
Viết cho em gái

Mục đích
Viết để khuyên nhủ bạn từ bỏ việc mê chơi game
Viết để động viên em vượt qua nỗi nhớ

Nội dung
Viết về tác hại của trò chơi điện tử
Thông cảm, sẻ chia và động viên em nỗ lực học tập

Cách thức
Phân tích, thuyết phục bằng lí lẽ
Tâm tình, thuyết phục bằng tình cảm
Đối tượng
Tình huống 1
Tình huống 2
Định hướng
Bước 1: Định hướng chính xác
Lí do viết thư : lo lắng trước tình trạng ham mê điện tử của bạn.
Mở
bài
Lí do viết thư : Thương và lo lắng cho em khi em học tập sút.
Tình huống 1
Bố cục
Tình huống 2
Bước 2: Tìm ý và xây dựng bố cục
- Nêu tác hại của việc chơi game :
+ Lãng phí thời gian, sức lực, tiền bạc.
+ Ảnh hưởng đến kết quả học tập.
+ Dễ bị tiêm nhiễm những tật xấu.
- Hậu quả :
+ Bố mẹ buồn rầu
+ Thầy cô thất vọng
+ Anh ( chị ) lo lắng
- Trách nhiệm hiện tại của bản thân em :
+ Tu dưỡng đạo đức
+ Chăm lo học tập



Thân
bài
Tình huống 1
Bố cục
- Nêu tác hại của việc chơi game :
+ Lãng phí thời gian, sức lực, tiền bạc.
+ Ảnh hưởng đến kết quả học tập.
+ Dễ bị tiêm nhiễm những tật xấu.
- Hậu quả :
+ Bố mẹ buồn rầu
+ Thầy cô thất vọng
+ Anh ( chị ) lo lắng
- Trách nhiệm hiện tại của bản thân em :
+ Tu dưỡng đạo đức
+ Chăm lo học tập
- Tình yêu, hi vọng của gia đình dành cho em
+ Luôn yêu thương em.
+ Mong muốn em học tốt
+ Hi vọng em sớm trưởng thành.
- Giải pháp giúp em vơi nỗi nhớ mẹ :
+ Viết thư, gọi điện, mẹ tranh thủ về thăm …
- Thuyết phục em :
+ Hăng say học tập sẽ át đi nỗi nhớ
+ Học tập tốt là món quà
tinh thần em dành tặng mẹ.



Thân
bài
Tình huống 1
Bố cục
Tình huống 2
Mong em từ bỏ ham mê điện tử để chăm lo học tập tốt.
Kết bài

Chúc em có nghị lực và đạt kết quả học tập tốt.

Yêu cầu về hình thức : đúng chính tả, ngữ pháp, có tính liên kết và mạch lạc.
- Học sinh tự kiểm tra việc thực hiện các bước 1, 2, 3
- Sửa chữa các phần sai và bổ sung các phần thiếu.
Bước 3 : Diễn đạt các ý ghi trong bố cục
Yêu cầu về nội dung : sát với bố cục, đầy đủ ý.
Bước 4: Kiểm tra
Tình huống 1
Bố
cục
Tình huống 2
Nhiệm vụ
Cụ thể

1
Định hướng
chính xác
Về đối tượng : viết cho ai ?
Về mục đích : viết để làm gì ?
Về nội dung : viết về cái gì ?
Về cách thức : viết như thế nào ?

2
Tìm ý và xây dựng bố cục
Yêu cầu : rành mạch, hợp lí, đúng định hướng ở bước 1

3
Diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục
Hình thức : Lời văn trong sáng, có tính liên kết và mạch lạc.
Nội dung : chính xác, đúng bố cục.
Bước

4
Kiểm tra
Việc thực hiện các bước 1, 2, 3 - sửa những sai sót, bổ sung các ý còn thiếu.
Ghi nhớ
Ý NGHĨA
CỦA VIỆC
TẠO LẬP
VĂN BẢN
Đối với người nói (người viết) :
Trình bày sự vật, sự việc và bộc
lộ suy nghĩ, tình cảm của mình.
Đối với người nghe (người
đọc) : Hiểu được sự vật, sự
việc và tâm tư, tình cảm của
người nói.
Bài tập 2 : Bài viết của bạn chưa phù hợp
Viết cho thầy cô
Viết cho bạn bè
Mục
đích
Viết để tường thuật lại quá trình học tập của bản thân.
Viết để truyền kinh nghiệm học tốt.
Nội dung
Báo cáo thành tích học tập.
Báo cáo kinh nghiệm học tập.
Cách
thức
Xưng hô thầy – em (con).
Xưng hô bạn - mình
Đối tượng
Định hướng
sai
Định hướng đúng
Yêu cầu định hướng
II/ Luyện tập :
Bài tập 3 : Cách trình bày dàn bài
a/ Dàn bài là một cái sườn ( đề cương ) để người viết dựa vào đó tạo lập văn bản, chứ chưa phải là văn bản. Do đó, dàn bài chỉ cần ghi ý, không cần viết thành những câu hoàn chỉnh và liên kết chặt chẽ với nhau.
b/ Các phần, các mục lớn nhỏ trong dàn bài được phân biệt với nhau qua một hệ thống kí hiệu nhất quán và việc trình bày các mục phải thống nhất, rõ ràng, rành mạch, hợp lí.
Dàn bài đại cương :
I/ Mở bài : …
II/ Thân bài :
1/ Ý lớn 1 :
- Ý nhỏ 1
- Ý nhỏ 2 …
2/ Ý lớn 2 :
- Ý nhỏ 1
- Ý nhỏ 2 …
III/ Kết bài :…
Bài tập 4 : Để viết bức thư phải thực hiện lần lượt 4 bước tạo lập văn bản.
Bước 1: Định hướng chính xác
Viết cho bố
- Mục đích
Viết để xin lỗi bố
- Nội dung
Thể hiện nỗi ân hận và xin được bố tha thứ
- Cách thức
Chân thành, hối lỗi.
- Đối tượng
Thân bài :
- Ý lớn 1 : Bày tỏ sự ân hận
Ân hận vì đã nói lời thiếu lễ độ
Ân hận vì đã làm bố mẹ buồn
Ân hận vì vi phạm đạo làm con
- Ý lớn 2 : Xin được tha thứ
Nhận lỗi
Tự đặt hình phạt cho bản thân
Xin bố tha thứ

Kết bài : Lời hứa không tái phạm

Bước 2 : Tìm ý, Xây dựng bố cục
Mở bài : Lí do viết thư

Bước 3 : Diễn đạt các ý thành bài văn.
Bước 4 : Kiểm tra.

CỦNG CỐ
- Muốn tạo lập một văn bản, ta cần thực hiện mấy bước ?
- Nêu các bước để tạo lập một văn bản.
DẶN DÒ
Tập viết một đoạn văn có tính
mạch lạc.
Viết bài Tập làm văn số 1 ở nhà
( tuần sau nộp )
Đề : Em hãy kể về một thầy ( hay cô ) mà em yêu mến trong những năm học ở mái trường THCS Bình Mỹ.
XIN CHÀO TẠM BIỆT