Bài 3. Ca dao, dân ca. Những câu hát về tình cảm gia đình

Quê hương Hà Giang
Chào mừmg ban giám khảo, các thầy cô giáo và các em học sinh!
Quốc Thị Thanh Dung
CDSP Hà Giang
Kính Chào ban giám khảO Và CáC THầY CÔ GIáO.
CHàO MừNG CáC EM HọC SINH!
Quê hương hà giang
Những câu ca dao về tình cảm gia đình
I, Giới thiệu chung
Bài 3
CA DAO DÂN CA

1. Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!


2.Chiều chiều ra đứng ngõ sau,
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.
3.Ngó lên nuộc lạt mái nhà,
Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu.

4. Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân,
Anh em hoà thuận, hai thân vui vầy.

1.Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

Bài ca dao sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?
Cấu trúc
A như B
Công cha
Nghĩa mẹ
Núi ngất trời
Nước ở ngoài biển Đông
như

Câu ca dao sử dụng nghệ thuật so sánh,
ngợi ca công lao sinh thành, dưỡng dục
của cha mẹ.
Hai câu đầu là lời ngợi ca công lao cha mẹ,
hai câu sau là lời nhắn nhủ cho những người
con phải ý thức đền đáp công ơn sinh thành
ấy.
ý nghĩa của bài ca dao này là gì?
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!
Chín chữ cù lao
Sinh (đẻ)
Cúc (nâng đỡ)
Phủ ( vuốt ve)
Súc ( cho bú, cho ăn)
Trưởng (nuôi cho lớn)
Dục (dạy dỗ)
Cố ( trông nom, đoái hoài)
Phục ( theo dõi để uốn nắn)
Phúc ( che chở)
Em hãy tìm những câu ca dao khác kể về
công lao cha mẹ?
Ơn cha nặng lắm ai ơi
Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang
Nhà em có vại cà đầy
Có ao rau muống có đầy chum tương
Dù không mĩ vị cao lương
Trên thờ cha mẹ dưới nhường anh em
Một nhà vui vẻ êm đềm
Đói no tùy cảnh không luồn lụy ai
Gió mùa thu mẹ ru con ngủ
Năm canh dài mẹ thức cả năm
Ba năm bú mớm con thơ
Kể công cha mẹ biết cơ ngần nào
Dạy rằng chín chữ cù lao
Bể sâu không ví trời cao không bì
Anh ơi em bảo anh này
Công cha nghĩa mẹ cao dày chớ quên.
Tóm lại:Công lao cha mẹ thì không gì so sánh nổi bởi vậy con cái phải có nghĩa vụ biết ơn và kính yêu cha mẹ.
2.Chiều chiều ra đứng ngõ sau,
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.
Câu ca dao thể hiện tâm trạng sầu
thương, buồn nhớ quê nhà của người
phụ nữ lấy chồng xa.
Yếu tố thời gian, không gian và hành động nào của cô gái thể hiện tâm trạng ấy?
Thời gian "chiều chiều"
Không gian: đứng ở ngõ sau/
trông về quê mẹ.

"Ngõ sau" như một góc khuất của tâm hồn để cô
gáI hướng cả tấm lòng, tình cảm của mình về quê
nhà.
Em hãy cho biết bài ca dao này sử dung môtíp gì?
Hãy tìm một số câu ca dao khác sử dụng môtíp này?
Chiều chiều ra đứng bờ sông,
Muốn về quê mẹ mà không có đò.

Chiều chiều ra ngõ ngó xuôi,
Ngó không thấy mẹ ngùi ngùi nhớ thương.


Bài ca dao thể hiện một cách sâu lắng và
xót xa tâm trạng nhớ quê hương, gia đình
của một người con gái lấy chồng xa.
3. Ngó lên nuộc lạt mái nhà,
Bao nhiêu nuộc lạt, nhớ ông bà bấy nhiêu.
Câu ca dao diễn tả nỗi nhớ và sự yêu kính đối với ông bà. Cái hay của cách diễn tả tình cảm ấy ở đâu?
Cặp từ so sánh: "bao nhiêu - bấy nhiêu" thể hiện
sự tương đồng, tăng cấp.
Theo em bổn phận của người con,người
cháu trong gia đình phải làm gì để
đền đáp công ơn sinh thành,
dưỡng dục của ông bà cha
mẹ? Em đã làm được những gì?
4, Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân,
Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.
Tình cảm anh em ruột thịt trong bài ca dao trên
được thể hiện như thế nào?
Em hãy tìm những câu ca dao khác cũng
nói về tình cảm anh em trong
gia đình mà em biết?
Người dưng có ngãi thì đãi người dưng
Anh em vô ngãi thì đừng anh em
Đắng cay vẫn thể ruột rà
Dù xa, xa lắm vẫn là anh em.
Em khôn cũng là em chị
Chị dại cũng là chị em.
Câu hỏi thảo luận
Sau khi tìm hiểu bốn bài ca dao trên em rút ra
được những bài học gì?
Bốn bài ca dao trên khuyên chúng ta:
III, Kết luận chung

Ca dao,dân ca,bao đời nay vẫn chảy mãi những
khúc hát thiết tha, ngọt ngào ngợi ca về tình cảm
thiêng liêng trong gia đình. Bằng nghệ thuật so
sánh, ngôn ngữ , hình ảnh giản dị và những âm
điệu nhẹ nhàng êm ái như những lời ru, mỗi câu
ca đã để lại trong lòng người tình cảm sâu lắng,
những bài học chan chứa nghĩa tình, giàu tính
nhân văn.
XIN TRÂN TRọNG CảM ƠN !
QUÊ HƯƠNG Hà GIANG