Bài 3. Ca dao, dân ca. Những câu hát về tình cảm gia đình

Những câu hát tính nghĩa
Tình cảm gia đình
Tình yêu đôi lứa
Tình yêu chung thủy
Tình nghĩa gia đình qua những câu hát ru ngọt ngào
Cái ngủ mày ngủ cho lâu
Mẹ mày đi cấy ruộng sâu chưa về
Bắt được mười tám mười chín con trê
Cầm cổ lôi về cho cái ngủ ăn
BÀØI 1
BÀI 3
BÀI 3
Ru em em théc cho mùi
Để mẹ đi chợ mua vôi têm trầu
Mua vôi chợ Quán chợ Cầu
Mua cau Nam Phổ,mua trầu chợ Dinh
NỘI DUNG
Hát ru là lời dỗ dành trẻ con đi vào giấc ngủ hàng ngày.

Lời ru tả và kể cho bé nghe cuộc sống lao động vất vả của bà và mẹ.
Lời ru là tiếng lòng , là nơi gửi gắmnhững vui buồn, ước mơ, bày tỏ thái độ đối với cuộc sống đau khổ của người phũ nữ trong xã hội xưa.
II .NGHỆ THUẬT
Nhạc điệu êm ái phù hợp độäng tác vỗ về , với nhịp võng đưa .
Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi lời ăn tiếng nói hằng ngày.
III. Ý NGHĨA
Lời ru thể hiện tấm lòng yêu thương bao la của bà, của mẹ, của chị dành cho trẻ.
Lời giáo dục cho trẻ hình thành ý thức về tình thương yêu vô bờ bến của người lớn.
Từ đó, trẻ biết yêu thương , thông cảm, chia xẻ với người lớn.
Tình yêu nam nữ
BÀI CA XIN ÁO
LỜI TỎ BÀY KHÉO LÉO
( BÀI 5 )
I . TÀI DỰNG CHUYỆN :
Hôm qua tát nước đầu đình
Thời gian mất áo : hôm qua .
Địa điểm mất áo : đầu đình .
Hoàn cảnh quên áo : tát nước .
Câu chuyện mất áo được trình bày với đầy đủ chi tiết cụ thể, sinh động, hợp lý,đáng tin .
Bỏ quên cái áo trên cành hoa sen
Nơi để quên áo : “ cành hoa sen”, cành sen mềm mại, dễ gãy, không thể vắt áo .
Chi tiết hấp dẫn , lí thú vì nó ngược đời và phi lí quá, không ai có thể tin được.
Câu chuyện mất áo là không có thực nhưng nó được bịa ra rất duyên dáng.
II . TÀI DẪN CHUYỆN :
Bước 1 : Hỏi xin.

Em được thì cho anh xin
Lời hỏi xin dịu ngọt, thiết tha.
Cô gái không thể làm ngơ , không thể từ chối .
Đây chính là nhịp nối câu chuyện “mất áo” bịa đặt với câu chuyện thực “ thổ lộ tình yêu”

Bước 2 :
Thăm dò tình cảm cô gái
- Tỏ tình kín đáo

“Hay là em để làm tin trong nhà”
+ Caâu hoûi taán coâng doàn daäp chöùa chan nieàm tin vaø hi voïng.
+ Caâu hoûi gaùn eùp, khoâng chuùt lo laéng, baên khoaên, raát chaân thaønh tha thieát .
Bước 3 : Kể chuyện áo sứt chỉ và lí do chưa khâu vá
Áùo anh sứt chỉ đường tà
Vợ anh chưa có, mẹ già chưa khâu
Áùo anh sứt chỉ đã lâu
+ Điệp ngữ : “ áo anh sứt chỉ” , cần bàn tay khéo léo giúp đỡ
+ Mẹ gìa, chưa vợ : bộc lộ gia cảnh khó khăn , gợi tình thương, .
+ Giọng thơ hóm hỉnh
Trình bày gia cảnh rất thành thực, dễ gây xúc động, để cô gái nghe và cảm thông, chia xẻ
Bước 4 : Mượn khâu và hứa trả công.
Mai muợn cô ấy về khâu cho cùng
Khâu rồi anh sẽ trả công
Ít nữa lấy chồng anh sẽ giúp cho
+ Gioïng thô dí doûm, tha thieát
+ Caùch duøng töø “ coâ aáy” : kheùo leùo ñaåy coâ gaùi sang ngoâi thöù ba
+” Möôïn veà” :chöù khoâng phaûi laø möôïn sang, möôïn ñeán lôøi caàu hoân kheùo leùo.
+ “ Ít nöõa laáy choàng anh seõ giuùpcho” : chaøng trai thaønh ngöôøi thöù ba, ngöôøi ñöùùng ngoaøi.
Giúp em một thúng xôi vò
Một con lợn béo, một vò rượu tăm
Giúp em đôi chiếu em nằm
Đôi chăn em đắp ,đôi trằm em đeo
Gíup em quan tám tiền cheo
Quan năm tiền cưới lại đèo buồng cau
+ Ngheä thuaät : ñieäp caáu truùc caâu nhaán maïnh traû coâng haäu hó.: ‘ moät thuùng xoâi voø… buoàng cau”
+ Söï traû coâng quaù lôùn so vôùi coâng khaâu aùo.
+ Ñaây laø lôøi toû tình, lôøi caàu hoân heát söùc kheùo leùo, duyeân daùng pha chuùt haøi höôùc nheï nhaøng theo loái noùi voøng quen thuoäc cuûa ca dao.
+ Nếu cô gái không nhận lời thì đây chỉ là lời nói đùa, nếu cô gái nhận lời thì ước nguyện hạnh phúc của chàng trai được toại nguyện.
+ Quan niệm tiến bộ của người bình dân xưa về tình nghĩa trong các mối quan hệ tình cảm.
CHỦ ĐỀ III
Tình yêu chung thủy trong quan hệ vợ chồng và tình yêu đôi lứa
( Bài 6, 7, 8, 9)
Bài 6,7: Lời dặn dò giữ vững tình yêu chung thủy
+ “chua ngọt” : hình ảnh ẩn dụ, nhừng đắng cay ,hạnh phúc…
+ “đã từng” : gắn bó , đồng cam cộng khổ
+ “ Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau” :
tình cảm không thay đổi
Lời nhắc nhở tế nhị về lối sống tình nghĩa.
-Bài 7,8 : Lời thề thủy chung bền vững.
+ Hình ảnh ẩn dụ :
* Thuyền, bộ hành : người ra đi, người con trai
* Bến, cây đa, bến đò ; người ở lại, người con gái.
* Khăng khăng đợi : một lòng sắt son.
* Nắng mưa cũng chờ : bất chấp khó khăn.

Bài 9 : Phê phán lối sống không chung thủy,thiếu tình nghĩa.
Hình ảnh ẩn dụ :
+ “ cây đa, bến cũ”: người chờ đợi
+ “ con đò khác đưa” : con người thay lòng đổi dạ.
Nỗi xót xa, đau đớn của người bị phụ bạc.
* Tóm lại : với nghệ thuật ẩn dụ đặc sắc, các bài ca dao trên khẳng định ca ngợi lối sống tình nghĩa, thuỷ chung.