Bài 3. Ca dao, dân ca. Những câu hát về tình cảm gia đình

Ca dao - Dân ca

Những câu hát về tình cảm gia đình

Ca dao - Dân ca

Những câu hát về tình cảm gia đình

Trường THCS Viên Sơn

Giáo viên : Nguyễn Thị Tỉnh
Kiểm tra bài cũ: Chọn ý trả lời đúng

Một trong những đặc điểm của văn học dân gian là:

A .Những sáng tác của tập thể nhân dân xưa,được lưu truyền từ đời này sang đời khác bằng cách thức truyền miệng.

B.Những sáng tác của các nhà thơ , nhà văn được lưu truyền bằng hình thức viết.
Kiểm tra bài cũ: Chọn ý trả lời đúng

Một trong những đặc điểm của văn học dân gian là:

A. Những sáng tác của tập thể nhân dân xưa,được lưu truyền từ đời này sang đời khác bằng cách thức truyền miệng.

B .Những sáng tác của các nhà thơ , nhà văn được lưu truyền bằng hình thức viết.
Bài 3
Tiết 9 Văn bản
Môn Ngữ văn 7
I.Đọc-Tìm hiểu chung:
1. Ca dao - Dân ca:
Tên gọi chung của các thể loại trữ tình dân gian , diễn tả đời sống tình cảm của con người.


" Ca dao - Dân ca diễn tả đời sống tâm hồn tình cảm của một số kiểu nhân vật trữ tình : người mẹ,người vợ,người
chồng , người con,...trong gia đình ; chàng trai, cô gái trong quan hệ tình bạn , tình yêu ; người dân thường , người thợ , người phụ nữ ,...trong quan hệ xã hội ."




- Hỡi cô tát nước bên đàng
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi

-Hỡi cô cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang đây.

-Hỡi cô thắt lưng bao xanh
Có về Kẻ Cát với anh thì về
Kẻ Cát buôn bán trăm nghề
Có nghề dệt vải,có nghề buôn nâu



Nhận xét về : -Thể thơ thường dùng
-Số lượng câu thơ trong
một bài

-Các biện pháp nghệ thuật thường dùng
Một số bài ca
dao:
Phân biệt : Ca dao - Dân ca
-Bài ca dao : "Trống cơm"

-

Bài dân ca: "Trống cơm"


Bài ca dao :
"

Trống cơm khéo vỗ nên vông
Một bầy con sít lội sông đi tìm
Thương ai con mắt lim dim
Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ
Thương ai duyên nợ tang bồng...
Bài dân ca :
Tình bằng có cái trống cơm khen ai khéo vỗ ấy mấy vông nên vông
ấy mấy vông nên vông . Một bầy tang tình con sít lội sông ấy mấy đi
tìm . Em nhớ thương ai, đôi con mắt ấy mấy lim dim...Một bầy tang
tình con nhện a ới a , ấy mấy giăng tơ , giăng tơ ấy mấy đi tìm em nhớ
thương ai . Duyên nợ khách tang bồng...
Bài ca dao :
"

Trống cơm khéo vỗ nên vông
Một bầy con sít lội sông đi tìm
Thương ai con mắt lim dim
Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ
Thương ai duyên nợ tang bồng...
Bài dân ca :
Tình bằng có cái trống cơm khen ai khéo vỗ ấy mấy vông nên vông
ấy mấy vông nên vông . Một bầy tang tình con sít lội sông ấy mấy đi
tìm . Em nhớ thương ai, đôi con mắt ấy mấy lim dim...Một bầy tang
tình con nhện a ới a , ấy mấy giăng tơ , giăng tơ ấy mấy đi tìm em nhớ
thương ai . Duyên nợ khách tang bồng...


Tiếng đệm lót : tình bằng , tang tình , ấy mấy
Tiếng đệm nghĩa: có cái , khen ai , đôi , em nhớ , khách
Tiếng láy : vông nên vông , lội lội
Tiếng đưa hơi : a ới a
Ca dao

-Là lời thơ của dân ca

-Là các bài thơ dân gian mang phong
cách thơ dân ca

-Là tên gọi một thể thơ

Dân ca

-Là những sáng tác kết hợp
lời và nhạc điệu
.
Một số làn điệu dân ca các vùng miền:


-Hát trống quân
-Hát xoan , hát ghẹo Phú Thọ
-Hát xẩm
-Hát giặm Nghệ Tĩnh
-Hát ví , hát phường vải Nghệ Tĩnh
-Hát dân chài
-Ca Huế
-Dân ca Nam Bộ
-Hát ru
-Hát quan họ Bắc Ninh
-...
Một số làn điệu dân ca các vùng miền
-Hát trống quân
-Hát xẩm
-Hát quan họ Bắc Ninh
-Hát ghẹo Phú Thọ
-Hát giặm Nghệ Tĩnh
-Hát ví Nghệ Tĩnh
-Hát dân chài
-Ca Huế
-Hò Huế
-Dân ca Nam Bộ
-Hát ru
-Hát xoan Phú Thọ
-Hát bài chòi Quảng Nam
-......
2.Bố cục :
Bốn bài ca thuộc chủ đề tình cảm gia đình


Bài 1: Khúc hát ru , là lời của cha mẹ nói với con cái.
Bài 2: Lời của người con gái đi lấy chồng xa , nhớ về cha mẹ.

Bài3 : Lời của con cháu nói về nỗi nhớ ông bà.
Bài 4 :Lời của cha mẹ , chú bác , ...nói với con cháu về tình cảm anh em ruột thịt.

? .
Các bài ca dao thuộc chủ đề nào?
Mỗi bài ca là lời của ai? Nói với ai ?

II. Đọc - Hiểu văn bản :
1. Bài 1 :
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi !
II. Đọc - Tìm hiểu chi tiết
1. Bài 1 :
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi !
-Biện pháp so sánh , phép lặp ,
hình ảnh truyền thống.

-Lời khuyên : hãy ghi tạc công ơn to lớn và một lòng thành kính với cha mẹ.

Một số bài ca dao có nội dung tương tự:
- Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ em đã lớn khôn thế này
Cơm cha , áo mẹ , chữ thầy
Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao

- Cây khô chưa dễ mọc chồi
Bác mẹ chưa dễ ở đời với ta
Non xanh bao tuổi mà già
Bởi vì sương tuyết hoá ra bạc đầu

Những bài ca dao có nội dung tương tự
2. Bài 2 :
Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều
2. Bài 2 :
Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều
2. Bài 2 :
Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều
-Cách nói mộc mạc , cụ thể , giản dị
-Nỗi nhớ thương cha mẹ đến xót xa , đau đớn
3. Bài 3 :
Ngó lên nuộc lạt mái nhà
Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu
3. Bài 3 :
Ngó lên nuộc lạt mái nhà
Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu
-Hình ảnh quen thuộc , lối so sánh cụ thể


-Gợi nên sự kết nối bền chặt của tình cảm . Niềm biết ơn về công lao to lớn của ông bà trong việc xây dựng ngôi nhà , xây dựng gia đình

Những bài ca dao có cách so sánh tương tự :
- Qua cầu ngả nón trông cầu
Cầu bao nhiêu nhịp em sầu bấy nhiêu
- Qua đình ngả nón trông đình
Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu


Những bài ca dao có cách so sánh tương tự
4. Bài 4 :
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hoà thuận hai thân vui vầy.

4. Bài 4 :
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hoà thuận hai thân vui vầy.
-Lối so sánh cụ thể
-Thể hiện mối quan hệ gắn bó , thiêng liêng của tình cảm anh em ruột thịt

Bài ca dao khác về tình cảm anh , chị em trong gia đình:
-Chị em như chuối nhiều tàu
Tấm lành che tấm rách đừng nói nhau nặng lời
- Anh em như tay như chân
Rách lành đùm bọc , dở hay đỡ đần
Những bài ca dao có nội dung tương tự
IV. Tổng kết :

1. Về nghệ thuật :
-Các bài ca dao làm theo thể thơ lục bát , âm điệu tâm tình , nhắn nhủ .
-Sử dụng các hình ảnh truyền thống quen thuộc , giàu
tính biểu cảm .
2. Về nội dung : Các bài ca đều diễn tả tình cảm gia đình rất sâu sắc , thiêng liêng , đầy yêu thương của
người Việt Nam .

Hướng dẫn học bài:
học.


1.
Học thuộc các bài ca dao đã học.


2.Sưu tầm các bài ca dao cùng hệ thống.
3.Soạn bài Ca dao về quê hương đất nước
1.
Học thuộc các bài ca dao đãhọc

2.Sưu tầm các bài ca dao cùng hệ thống.
3.Soạn bài ca dao về quê hương đất nước.