Bài 3. Ca dao, dân ca. Những câu hát về tình cảm gia đình

CHÀO CÁC EM!
KIỂM TRA BÀI CŨ
Tiết 9: Văn bản
NHỮNG CÂU HÁT
VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH
I. Tìm hiểu chung:
Tên gọi chung của các thể loại trữ tình dân gian, diễn tả đời sống tình cảm của con người.
" Ca dao - Dân ca diễn tả đời sống tâm hồn tình cảm của một số kiểu nhân vật trữ tình: người mẹ, người vợ, người chồng, người con,...trong gia đình; chàng trai, cô gái trong quan hệ tình bạn , tình yêu; người dân thường, người thợ, người phụ nữ,...trong quan hệ xã hội ."
1. Ca dao - Dân ca:
SGK/35
- Hỡi cô tát nước bên đàng
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi

- Hỡi cô cắt cỏ bên sông
Có muốn ăn nhãn thì lồng sang đây

- Hỡi cô thắt lưng bao xanh
Có về Kẻ Cát với anh thì về
Kẻ Cát buôn bán trăm nghề
Có nghề dệt vải, có nghề buôn nâu



Nhận xét về : - Thể thơ thường dùng
- Số lượng câu thơ trong m?t b�i
- Các biện pháp nghệ thuật thường dùng
Một số bài ca dao
Bài ca dao

Trống cơm khéo vỗ nên vông
Một bầy con sít lội sông đi tìm
Thương ai con mắt lim dim
Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ
Thương ai duyên nợ tang bồng...
Bài dân ca:
Tình bằng có cái trống cơm khen ai khéo vỗ ấy mấy vông nên vông
ấy mấy vông nên vông. Một bầy tang tình con sít lội sông ấy mấy đi
tìm. Em nhớ thương ai, đôi con mắt ấy mấy lim dim...Một bầy tang
tình con nhện a ới a, ấy mấy giăng tơ, giăng tơ ấy mấy đi tìm em nhớ
thương ai. Duyên nợ khách tang bồng...
Phân biệt: Ca dao - Dân ca
Bài ca dao:
Trống cơm khéo vỗ nên vông
Một bầy con sít lội sông đi tìm
Thương ai con mắt lim dim
Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ
Thương ai duyên nợ tang bồng...
Bài dân ca:
Tình bằng có cái trống cơm khen ai khéo vỗ ấy mấy vông nên vông
ấy mấy vông nên vông. Một bầy tang tình con sít lội sông ấy mấy đi
tìm. Em nhớ thương ai, đôi con mắt ấy mấy lim dim...Một bầy tang
tình con nhện a ới a, ấy mấy giăng tơ, giăng tơ ấy mấy đi tìm em nhớ
thương ai. Duyên nợ khách tang bồng...

Tiếng đệm lót : tình bằng, tang tình, ấy mấy
Tiếng đệm nghĩa: có cái, khen ai, đôi, em nhớ, khách
Tiếng láy : vông nên vông, lội lội
Tiếng đưa hơi : a ới a
Ca dao

- Là lời thơ của dân ca
- Là các bài thơ dân gian mang phong
cách thơ dân ca
- Là tên gọi một thể thơ
Dân ca

- Là những sáng tác kết hợp
lời và nhạc điệu
Một số làn điệu dân ca các vùng miền
- Hát trống quân
- Hát xẩm
- Hát quan họ Bắc Ninh
- Hát ghẹo Phú Thọ
- Hát giặm Nghệ Tĩnh
- Hát ví Nghệ Tĩnh
- Hát dân chài
- Ca Huế
- Hò Huế
- Dân ca Nam Bộ
- Hát ru
- Hát xoan Phú Thọ
- Hát bài chòi Quảng Nam
-......
2. Bố cục:
Bốn bài ca thuộc chủ đề tình cảm gia đình


Bài 1: Khúc hát ru, là lời của cha mẹ nói với con cái.
Bài 4: Lời của cha mẹ, chú bác, ...nói với con cháu về tình cảm anh em ruột thịt.
? .
Các bài ca dao thuộc chủ đề nào?
Mỗi bài ca là lời của ai? Nói với ai ?
II. Đọc - Hiểu văn bản :
1. Bài 1:
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi !
II. Đọc - Tìm hiểu chi tiết
1. Bài 1:
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi !
? Biện pháp so sánh, phép lặp, hình ảnh truyền thống.
 Khẳng định công lao to lớn của cha mẹ với con và vai trò trách nhiệm, bổn phận của con trước công lao to lớn ấy.
Một số bài ca dao có nội dung tương tự:
- Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ em đã lớn khôn thế này
Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy
Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao

- Cây khô chưa dễ mọc chồi
Bác mẹ chưa dễ ở đời với ta
Non xanh bao tuổi mà già
Bởi vì sương tuyết hoá ra bạc đầu

Những bài ca dao có nội dung tương tự
4. Bài 4:
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hoà thuận hai thân vui vầy.

4. Bài 4 :
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hoà thuận hai thân vui vầy.
? Lối so sánh cụ thể.
? Thể hiện mối quan hệ gắn bó, thiêng liêng của tình cảm anh em ruột thịt.
Bài ca dao khác về tình cảm anh , chị em trong gia đình:
- Chị em như chuối nhiều tàu
Tấm lành che tấm rách đừng nói nhau nặng lời
- Anh em như tay như chân
Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần
Những bài ca dao có nội dung tương tự
IV. Tổng kết :


- Các bài ca dao làm theo thể thơ lục bát, âm điệu tâm tình, nhắn nhủ.
- Sử dụng các hình ảnh truyền thống quen thuộc, giàu
tính biểu cảm.
2. Về nội dung: Các bài ca đều diễn tả tình cảm gia đình rất sâu sắc, thiêng liêng, đầy yêu thương của người Việt Nam.
1. Về nghệ thuật :
Ghi nh? SGK/36
Hướng dẫn học bài
2. Sưu tầm các bài ca dao cùng hệ thống.
3. Soạn bài Ca dao về quê hương đất nước
1. Học thuộc các bài ca dao đã học
Chúc các em mạnh khoẻ!