Bài 3. Ca dao, dân ca. Những câu hát về tình cảm gia đình

Kiểm tra bài cũ:
Ở lớp 6, các em đã được học những thể loại văn học dân gian nào ?
Hãy cho biết tác giả của những thể loại văn học đó là ai?


NGỮ VĂN – TIẾT 9 : CA DAO – DÂN CA
NHỮNG CÂU HÁT
VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH
Đọc – Tìm hiểu chung
1. Khái niệm
* Ca dao - dõn ca l� tên gọi chung của các thể loại
trữ tình dân gian , diễn tả đời sống n?i tõm,
tình cảm phong phỳ của con người.
NGỮ VĂN – TIẾT 9 : CA DAO – DÂN CA
NHỮNG CÂU HÁT
VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH
Đọc – Tìm hiểu chung
1. Khái niệm
* Ca dao - dõn ca l� tên gọi chung của các thể loại
trữ tình dân gian , diễn tả đời sống n?i tõm,
tình cảm phong phỳ của con người.
* Phõn bi?t ca dao v?i dõn ca
:
NGỮ VĂN – TIẾT 9 : CA DAO – DÂN CA
NHỮNG CÂU HÁT
VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH
Bài ca dao

Trống cơm khéo vỗ nên vông
Một bầy con sít lội sông đi tìm
Thương ai con mắt lim dim
Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ
Thương ai duyên nợ tang bồng...
Bài dân ca:
Tình bằng có cái trống cơm khen ai khéo vỗ ấy mấy vông nên vông
ấy mấy vông nên vông. Một bầy tang tình con sít lội sông ấy mấy đi
tìm. Em nhớ thương ai, đôi con mắt ấy mấy lim dim...Một bầy tang
tình con nhện a ới a, ấy mấy giăng tơ, giăng tơ ấy mấy đi tìm em nhớ
thương ai. Duyên nợ khách tang bồng...
Bài ca dao:
Trống cơm khéo vỗ nên vông
Một bầy con sít lội sông đi tìm
Thương ai con mắt lim dim
Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ
Thương ai duyên nợ tang bồng...
Bài dân ca:
Tình bằng có cái trống cơm khen ai khéo vỗ ấy mấy vông nên vông
ấy mấy vông nên vông. Một bầy tang tình con sít lội sông ấy mấy đi
tìm. Em nhớ thương ai, đôi con mắt ấy mấy lim dim...Một bầy tang
tình con nhện a ới a, ấy mấy giăng tơ, giăng tơ ấy mấy đi tìm em nhớ
thương ai. Duyên nợ khách tang bồng...

Tiếng đệm lót : tình bằng, tang tình, ấy mấy
Tiếng đệm nghĩa: có cái, khen ai, đôi, em nhớ, khách
Tiếng láy : vông nên vông, lội lội
Tiếng đưa hơi : a ới a
Ca dao

- Là lời thơ của dân ca dó tu?c b? nh?c di?u

Dân ca

- Là những sáng tác dõn gian kết hợp lời và nhạc điệu
2. TH? THO: l?c bỏt
Bốn bài ca thuộc chủ đề tình cảm gia đình


Bài 1: Khúc hát ru, là lời của cha mẹ nói với con cái.
Bài 4: Lời của cha mẹ, chú bác , ...nói với con cháu về tình cảm anh em ruột thịt.
? .
Các bài ca dao thuộc th? tho gỡ ,chủ đề nào?
Mỗi bài ca là lời của ai? Nói với ai ?
II. Đọc – hiểu chi tiết
1. Bài ca dao 1
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!
Chín chữ cù lao
Sinh (đẻ)
Cúc (nâng đỡ)
Phủ ( vuốt ve)
Súc ( cho bú, cho ăn)
Trưởng (nuôi cho lớn)
Dục (dạy dỗ)
Cố ( trông nom, đoái hoài)
Phục ( theo dõi tính tình mà uốn nắn)
Phúc ( che chở)
Trong những hành vi sau,theo em hành vi nào được cho là đã nhớ về công ơn cha mẹ ?
A. Đi học về muộn, em chưa có cơm ăn vì mẹ còn bận đi cấy, em vùng vằng giận dỗi.
B. Bố sai em quét nhà , em nói “ Con còn bận học.”
C. Hôm nay là sinh nhật bố mà bố cũng không nhớ- em lặng lẽ gom tiền tiết kiệm của mình mua tặng bố một chiếc áo.
D. Mẹ ốm,em không đến sinh nhật bạn thân nữa (mặc dù rất thích) mà ở nhà nấu cháo cho mẹ .
Trong những hành vi sau,theo em hành vi nào được cho là đã nhớ về công ơn cha mẹ ?
A. Đi học về muộn, em chưa có cơm ăn vì mẹ còn bận đi cấy, em vùng vằng giận dỗi.
B. Bố sai em quét nhà , em nói “ Con còn bận học.”
C. Hôm nay là sinh nhật bố mà bố cũng không nhớ- em lặng lẽ gom tiền tiết kiệm của mình mua tặng bố một chiếc áo.
D. Mẹ ốm,em không đến sinh nhật bạn thân nữa (mặc dù rất thích) mà ở nhà nấu cháo cho mẹ .

"Có nuôi con mới biết lòng cha mẹ", bởi
công lao cha mẹ chăm nuôi con vất vả
nhiều bề. Chín chữ cù lao mà con phải
nhớ là một cách thể hiện tấm lòng thành
kính, mến yêu cha mẹ của con cái. Không
chỉ vậy, làm con phải hiếu thảo với cha
bằng chính những hành động cụ thể của
mình, phải chăm lo báo hiếu với cha mẹ
- đó mới là tấm lòng hiếu thảo của phận
làm con.
Em hãy tìm những câu ca dao khác kể về
công lao cha mẹ
Ơn cha nặng lắm ai ơi
Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang.
Nhà em có vại cà đầy
Có ao rau muống có đầy chum tương
Dù không mĩ vị cao lương
Trên thờ cha mẹ dưới nhường anh em
Một nhà vui vẻ êm đềm
Đói no tùy cảnh không luồn lụy ai
Ba năm bú mớm con thơ
Kể công cha mẹ biết cơ ngần nào
Dạy rằng chín chữ cù lao
Bể sâu không ví trời cao không bì
Anh ơi em bảo anh này
Công cha nghĩa mẹ cao dày chớ quên.
Gió mùa thu mẹ ru con ngủ
Năm canh dài mẹ thức cả năm
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hòa thuận hai thân vui vầy
II. Đọc – hiểu chi tiết
Bài ca dao 1
Bài ca dao 4
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hòa thuận hai thân vui vầy
-l?i so sỏnh c? th?
-Thể hiện mối quan hệ gắn bó, thiêng liêng
của tình cảm anh em ruột thịt
Trong một gia đình, anh chị em là những người ruột thịt
gần gũi nhau nhất.
Anh chị em phải gắn bó với nhau như chân liền với tay
trên cùng một cơ thể, không thể tách rời.
Đó chính là yếu tố giúp cho gia đình hòa thuận, hạnh phúc.
Sự hòa thuận, thương yêu, đùm bọc nhau
giữa những người con trong gia đình là niềm vui,
hạnh phúc của cha mẹ.
II. Đọc – hiểu chi tiết
Bài ca dao 1
Bài ca dao 4
Kể tên những câu ca dao khác cùng
nói về tình cảm anh em trong
gia đình mà em biết?
- Chị em như chuối nhiều tàu
Tấm lành che tấm rách đừng nói nhau nặng lời
Đắng cay vẫn thể ruột rà
Dù xa, xa lắm vẫn là anh em.
Em khôn cũng là em chị
Chị dại cũng là chị em.
III. Tổng kết :
1. Về nghệ thuật :
- Các bài ca dao làm theo thể thơ lục bát, âm điệu tâm tình, nhắn nhủ.
- Sử dụng các hình ảnh truyền thống quen thuộc, so sỏnh giàu tính biểu cảm.
2. Về nội dung: Các bài ca đều diễn tả tình cảm gia đình rất sâu sắc, thiêng liêng, đầy yêu thương của người Việt Nam.
III, Kết luận chung

Ca dao dân ca bao đời nay vẫn chảy mãi những
khúc hát thiết tha, ngọt ngào ngợi ca về tình cảm
thiêng liêng trong gia đình. Bằng nghệ thuật so
sánh, ngôn ngữ , hình ảnh giản dị và những âm
điệu nhẹ ngàng êm ái như những lời ru, mỗi câu
ca đã để lại trong lòng người tình cảm sâu lắng,
những bài học chan chứa nghĩa tình, giàu tính
nhân văn.