Bài 28. Phương pháp nghiên cứu di truyền người

CHƯƠNG V : DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI
VIỆC NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN Ở NGƯỜI GẶP NHỮNG KHÓ KHĂN GÌ ?
Sinh sản muộn và đẻ ít con
Không thể áp dụng các phương pháp lai và đột biến
Khó khăn
Tiết 29 – Bài 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI
I – Nghiên cứu phả hệ
Phả là sự ghi chép
Hệ là các thế hệ
Phả hệ là bản ghi chép các thế hệ
Nam
Nữ
Kí hiệu
Nam tóc thẳng
Nam tóc xoăn
Nữ tóc xoăn
Nữ tóc thẳng
,
,
,
:
Kết hôn
Cặp vợ chồng
Hai màu khác nhau của cùng một kí hiệu biểu thị 2 trạng thái đối lập nhau của cùng một tính trạng
VD1: Khi theo dõi sự di truyền tính trạng màu mắt ( Nâu ,
và đen ) qua 3 đời của 2 gia đình khác nhau, người ta lập được 2 sơ đồ phả hệ như sau
,
,
a
b
Hình 28.1. Sơ đồ phả hệ của hai gia đình
a (có bà ngoại mắt nâu) và b (có ông nội mắt nâu)
1.Mắt nâu và mắt đen , màu mắt nào thể hiện cả ở đời ông bà , đời con (F1) và đời cháu F2 .Từ đó hãy cho biết: Mắt nâu và mắt đen, tính trạng nào là trội ? Tại sao ?

2.Sự di truyền tính trạng màu mắt có liên quan tới giới tính hay không ? Tại sao ?
1.Mắt nâu có ở đời ông bà ,đời con F1 và đời cháu F2
Màu mắt nâu trội so với màu mắt đen.

2.Sự di truyền màu mắt không liên quan tới giới tính vì: Trong 2 gia đình ở F2, tính trạng mắt nâu và mắt đen biểu hiện ở nam và nữ. Điều đó cho thấy gen quy định tính trạng này không nằm trên NST giới tính mà trên NST thường.
VD2: Bệnh máu khó đông do một gen quy định. Người vợ không mắc bệnh lấy chồng không mắc bệnh sinh ra con mắc bệnh chỉ là con trai
Hãy vẽ sơ đồ phả hệ của trường hợp trên và trả lời các câu hỏi sau:
Bệnh máu khó đông do gen lặn hay gen trội quy định?
Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan với giới tính không? Tại sao?
2.Bệnh máu khó đông do gen lặn quy định .Vì bố mẹ không có biểu hiện tính trạng mắc bệnh nhưng con lại mắc bệnh
3. Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan với giới tính ,vì chỉ có con trai mắc bệnh do gen gây bệnh nằm trên NST X
Cho biết :
Gen A trội :không mắc bệnh
Gen a lặn : mắc bệnh
Em hãy lập sơ đồ lai ?
P: X X x X Y

G: X , X X , Y

F: X X ; X Y; X X ; X Y
A
a
A
A
a
A
A
A
a
A
A
a
Bố mẹ:
Đời con
1. Sơ đồ phả hệ
Phương pháp nghiên cứu phả hệ là gì?
Nghiên cứu phả hệ nhằm mục đích gì?
Phương pháp nghiên cứu phả hệ là phương pháp theo dõi sự di truyền của một tính trạng nhất định trên những người thuộc cùng 1 dòng họ qua nhiều thế hệ.
Xác định đặc điểm di truyền của tính trạng như trội, lặn, do 1 gen hay nhiều gen quy định, có liên quan với giới tính hay không.
Ở người:
- Các tính trạng trội: da đen, tóc quăn, môi dày, lông mi dài, mũi cong…
- Các tính trạng lặn: da trắng, tóc thẳng, môi mỏng, lông mi ngắn, mũi thẳng…
Các tật xương chi ngắn, 6 ngón tay, ngón tay ngắn…được di truyền theo gen đột biến trội; Bạch tạng, điếc di truyền, câm điếc bẩm sinh được di truyền theo gen đột biến lặn.
Bệnh mù màu đỏ và lục, máu khó đông di truyền liên kết với giới tính…
II – Nghiên cứu trẻ đồng sinh
Thế nào là trẻ đồng sinh ?
Trẻ đồng sinh thường gặp những trường hợp nào ?
Sinh đôi
Sinh ba
Sinh tư
Sinh năm
Sinh sáu
Các trẻ sinh bảy và chị gái
Sinh đôi cùng trứng
Sinh đôi khác trứng
1- Trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứng
Sinh đôi khác trứng
Sinh đôi cùng trứng
1
- Cùng kiểu gen
1
2 hay nhiều tinh trùng
2 hay nhiều trứng
- Khác kiểu gen
- Giống nhau
- Khác nhau
- Cùng giới
- Cùng giới hoặc khác giới
HOÀN THÀNH BẢNG SAU
1
- Cùng kiểu gen
1
2 hay nhiều tinh trùng
2 hay nhiều trứng
- Khác kiểu gen
- Giống nhau
- Khác nhau
- Cùng giới
- Cùng giới hoặc khác giới
Tại sao trẻ sinh đôi cùng trứng đều là nam hoặc đều là nữ?
1
- Cùng kiểu gen
1
2 hay nhiều tinh trùng
2 hay nhiều trứng
- Khác kiểu gen
- Giống nhau
- Khác nhau
- Cùng giới
- Cùng giới hoặc khác giới
Đồng sinh khác trứng là gì?Những đứa trẻ đồng sinh khác trứng có thể khác nhau về giới tính không? Tại sao?
1
Cùng kiểu gen
1
2 hay nhiều tinh trùng
2 hay nhiều trứng
Khác kiểu gen
Giống nhau
Khác nhau
Cùng giới
Cùng giới hoặc khác giới
Đồng sinh cùng trứng và khác trứng khác nhau cơ bản ở điểm nào?
Có kiểu gen giống nhau
Có kiểu gen khác nhau
Cùng giới và giống nhau
Cùng giới hoặc khác giới và giống nhau như anh em ruột ở các lần sinh khác nhau
Đồng sinh cùng trứng
Đồng sinh khác trứng
Trẻ sinh đôi cùng trứng dính nhau

Hiện tượng thai trong thai
Các bác sĩ Trung Quốc vừa phát hiện ra một bào thai trong bụng bé Kang Mengru, mà họ tin là cái thai song sinh với em, nhưng không phát triển.
Cha mẹ nuôi của bé đã lo lắng trước tình trạng bụng của con ngày một to ra. Đến bệnh viện, bác sĩ đã sốc khi ảnh chụp CT cho thấy đó là một bào thai, được cho là một phần của thai song sinh không tách ra hoàn hoàn.
EM CÓ BIẾT
Các cặp sinh đôi đặc biệt nhất thế giới
Cặp sinh đôi 2 màu da: Khác nhau về màu da và màu tóc
EM CÓ BIẾT

Cặp sinh đôi có khả năng thần giao cách cảm
Các cặp sinh đôi đặc biệt nhất thế giới
Làm thí nghiệm trên người này người kia bị ảnh hưởng
Anh em song sinh… cùng mẹ khác cha
Các cặp sinh đôi đặc biệt nhất thế giới
ống hút trong phòng thí nghiệm đã được sử dụng 2 lần, khiến cho tinh trùng bị trộn lẫn
Một cặp vợ chồng người Trung Quốc trở nên nổi tiếng khi sinh được 3 cặp song sinh một trai một gái liên tiếp trong 6 năm
Câu chuyện
Phú và Cường là hai anh em
sinh đôi cùng trứng
Phú được nuôi
ở thành phố
Hồ Chí Minh
Cường được nuôi
ở thành phố
Hà Nội
Phú có:
Nước da rám nắng
Nói giọng miền Nam
Cao hơn 10 cm
Cường có:
Nước da trắng
Nói giọng miền Bắc
Thấp hơn 10 cm.
Giống nhau như hai giọt nước:
-Mái tóc đen và hơi quăn
-Mũi dọc dừa.
- Mắt đen.
Sau 30 năm họ
khác nhau rõ rệt
như sau:
Tính trạng số lượng
Tính trạng chất lượng
Phú
Cường
Mai và Lan là hai trẻ đồng sinh cùng trứng, có cùng nhóm máu và nhiều sở thích giống nhau. Đến tuổi đi học, cả hai đều ®ược cô giáo nhận xét là thông minh và có năng khiếu to¸n học.
Càng lên lớp trên Lan càng chăm học; còn Mai mải chơi không nghe lời ba mẹ, thầy cô.
Lan thi đậu vào một trường chuyên cấp III và được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi toán. Mai thi không dậu cấp III nên phải học ở một trường dân lập
? Tính trạng năng khiếu Toán học ở Mai và Lan do kiểu gen quyết định hay chịu ảnh hưởng của môi trường là chủ yếu?
? Qua tình huống trên em rút ra bài học gì cho bản thân?

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG
-Vậy muốn có kiểu hình phát triển tốt nhất, ngoài điều kiện có kiểu gen tốt ta cần quan tâm đến điều gì? Giải thích?
Có kiểu gen tốt, muốn có kiểu hình phát triển tốt nhất ta cần chú ý đến yếu tố môi trường sống tốt.
Vì kiểu hình là kết quả của sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường.
-Môi trường sống tốt là môi trường vệ sinh, không ô nhiễm và có các mối quan hệ trong sạch, lành mạnh...
Em hiểu môi trường sống như thế nào là tốt?
Là một người học sinh em tự thấy mình cần có trách nhiệm gì để có được môi trường sống tốt cho bản thân và cho cộng đồng?
Bài tập: Khi theo dõi sự di truyền máu khó đông của một gia đình như sau: Ông nội mắc bệnh, bà nội không mắc bệnh, sinh 2 người con: một trai và một gái đều không mắc bệnh. Người con gái lấy chồng không mắc bệnh, sinh được 2 người con: một trai mắc bệnh và một gái không mắc bệnh. Sử dụng các kí hiệu dưới đây để lập sơ đồ phả hệ nói trên: ( nam không mắc bệnh , nam mắc bệnh , nữ không mắc bệnh , nữ mắc bệnh )
Đáp án: Sơ đồ phả hệ của gia đình trên:
- Học bài.
- Trả lời câu hỏi 1, 2 SGK trang 81
- Xem tiếp bài 29.
Dặn dò