Bài 28. Liệt kê

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy giáo - cô giáo
về dự giờ thăm lớp!
Em hãy kể tên các loại quả trong bức tranh sau:
Hoạt động cặp đôi - Thời gian 3’:
Câu 1: Xác định chủ ngữ và vị ngữ của câu in đậm?
Câu 2 : Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu in đậm có gì giống nhau?
1. Ví dụ:
- Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...]
Ví dụ:
- Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai,
ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, trang nghiêm lắm [...]
(Phạm Duy Tốn)
* Về cấu tạo: Các bộ phận in đậm đều có cấu tạo tương tự nhau (là các danh từ, các cụm danh từ cùng giữ một chức vụ ngữ pháp giống nhau)
* Về ý nghĩa: Chúng đều được dùng để nói về những đồ vật bày biện xung quanh quan lớn phụ mẫu.
1. Ví dụ:
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập.
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập.
c. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
d. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
Hoạt động cặp đôi – Thời gian 2’:
Câu 1: Các phép liệt kê trong hai ví dụ a, b có gì khác nhau?
Câu 2: Xét theo cấu tạo ta có những kiểu liệt kê nào?
1. Ví dụ:
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập.
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập.
c. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
d. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
Hoạt động cặp đôi – Thời gian 2’:
Câu 1: Hãy thử đảo thứ tự các bộ phận trong phép liệt kê ở hai ví dụ c,d?
Câu 2: Khi đảo các bộ phận trong phép liệt kê ở hai ví dụ c,d như vậy, xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
c. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
c1. Vầu, mai, trúc, nứa, tre mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.


Liệt kê theo trình tự tăng tiến về ý nghĩa không thể thay đổi các bộ phận liệt kê.
Liệt kê không theo trình tự lô gic về ý nghĩa có thể thay đổi vị trí các bộ phận liệt kê
d. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
d1. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự trưởng thành và hình thành; của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là làng xóm, họ hàng, gia đình và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
- Từ xưa đến nay mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước. (tăng tiến theo mức độ) => Chứng minh sức mạnh của tinh thần yêu nước.
- Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào về những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung... (tăng tiến theo trình tự thời gian) => Lòng tự hào về truyền thống vẻ vang của dân tộc được biểu hiện qua những tấm gương của các anh hùng dân tộc qua các thời kì lịch sử.
- […] Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. (không tăng tiến) => sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đứng lên chống Pháp.
1. Bài tập 1: SGK – T.106
2. Bài tập 2: (SGK - T.106) Tìm phép liệt kê trong các đoạn trích?
a. Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữ trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinhhình chữ thập. Thật lộn xộn! Thật nhốn nháo.
- Phép liệt kê: dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe...ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
- Cảnh của người được sắp xếp xen lẫn với cảnh của vật để diễn tả cái “lộn xộn”, “nhốn nháo” của cái gọi là “ huyền diệu của một thành phố Đông Dương”.
b. Tỉnh lại em ơi, qua rối cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
( Tố Hữu)
=> Phép liệt kê: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung.
- Cấu tạo: Sắp xếp nối tiếp hành động tra tấn dã man của bọn giặc đối với chị Lý.
- Ý nghĩa: Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường, bất khuất của chị Lý.
HOẠT ĐỘNG 2 NHÓM ( Thời gian 3 phút)
Vẽ sơ đồ phân loại
phép liệt kê
LIỆT KÊ
XÉT THEO CẤU TẠO
XÉT THEO Ý NGHĨA
LIỆT KÊ
THEO
TỪNG CẶP
LIỆT KÊ
KHÔNG THEO
TỪNG CẶP
LIỆT KÊ
TĂNG TIẾN
LIỆT KÊ
KHÔNG
TĂNG TIẾN
Trò chơI ô chữ:
1
2
3
4
5
6
Tên một bài thơ của tác giả Tố Hữu mà em đã học ở lớp 6 (4 chữ cái).
Xét về mặt nghĩa có mấy kiểu liệt kê? (7 chữ cái)
Câu tục ngữ: "Nhất nưu?c, nhì phân, tam cần, tứ giống" sử dụng kiểu liệt kê nào? (8 chữ cái)
Câu thơ:
"Mai sau, mai sau, mai sau
Đất xanh tre mãi, xanh màu tre xanh."
sử dụng biện pháp tu từ gì? (7 chữ cái)
Các từ chỉ màu sắc thuộc từ loại gì? (6 chữ cái)
Văn bản "Sông nưu?c Cà Mau" đưu?c viết theo phuong thức biểu đạt nào là chính? (6 chữ cái)