Bài 28. Liệt kê

Nhân hóa
So sánh
Ẩn dụ
Hoán dụ
Chơi chữ
Điệp ngữ.
Cho biết các biện pháp tu từ mà em đã học?
Do?n tho sau s? d?ng bi?n phỏp tu t? gỡ?
Anh dắt em vào cõi Bác xưa
Đường xoài, hoa trắng, nắng đu đưa
Có hồ nước lặng sôi tăm cá
Có bưởi cam thơm, mát bóng dừa
Có rào dâm bụt đỏ hoa quê
Như cổng nhà xưa Bác trở về.
(TỐ HỮU)

liệt kê
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đưu?ng phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [.] Ngoài kia, tuy mưua gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [.].
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đưuờng phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [.] Ngoài kia, tuy muưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [.].
*Ví dụ:
? Tác dụng: Làm nổi bật sự xa hoa, thói hưuởng lạc của viên quan phụ mẫu, đối lập với cảnh vất vả dầm mưua của dân phu hộ đê.
Chọn đáp án đúng nhất:
A/ Liệt kê là sắp xếp từ, cụm từ cùng loại, diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn.
B/ Liệt kê là nối tiếp hàng loạt từ cùng loại để diễn tả những khía cạnh khác nhau của thực tế, tư tưởng, tình cảm.
C/ Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay tư tưởng, tình cảm.
D/ Liệt kê là nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ để diễn tả thực tế hay tư tưởng, tình cảm.
Câu hỏi trắc nghiệm
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đưuợc đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tưu tưuởng, tình cảm.
Ôi thật là một tấn kịch! Ôi thật là một cuộc chạm trán!
Con người đã phản bội giai cấp vô sản Pháp, tên chính khách đã bị đồng bọn đuổi ra khỏi tập đoàn, kẻ đã ruồng bỏ quá khứ, ruồng bỏ lòng tin, ruồng bỏ giai cấp mình, lúc này mặt đối mặt với người kia, con người đã hi sinh gia đình và của cải để xa lánh khỏi thấy mặt bọn cướp nước mình, sống xa lìa quê hương, luôn luôn bị lũ này săn đuổi, bị chúng nhử vào muôn nghìn cạm bẫy, bị chúng kết án tử hình vắng măt và giờ đây đang bị, vẫn chúng, đeo gông lên vai đày đọa trong nhà giam, ngày đêm bị bóng dáng của máy chém như một bóng ma ám.
Thảo luận nhóm:
N1,2: 1/Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác?
a/Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
b/Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
N3,4: 2/Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép lịêt kê ấy có gì khác nhau?
a/Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
(Thép Mới)
b/Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)

Ví dụ 1:
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả
tinh thần, lực lưuợng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.

b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả
tinh thần và lực lưuợng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
Ví dụ 2
a/Tre, n?a, trỳc, mai, v?u m?y ch?c lo?i khỏc nhau, nhung cựng m?t m?m non mang m?c th?ng.
(Thộp M?i)

b/Ti?ng Vi?t c?a chỳng ta ph?n ỏnh s? hỡnh th�nh v� tru?ng th�nh c?a xó h?i Vi?t Nam v� c?a dõn t?c Vi?t Nam, c?a t?p th? nh? l� gia dỡnh, h? h�ng, l�ng xúm v� c?a t?p th? l?n l� dõn t?c, qu?c gia.
(Ph?m Van D?ng)
? Xác định biện pháp tu từ trong các câu sau:
1. Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưua, trông nắng, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng, đá mềm
Trời êm biển lặng mới yên tấm lòng.
(Ca dao)
2. Trong khoang thuyền, dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam. Ngoài ra còn có đàn bầu, sáo và cặp sanh để gõ.
( Ca Huế trên sông Hương)
Các kiểu liệt kê
Xét theo cấu tạo
Xét theo ý nghĩa
Tìm phép liệt kê trong các đoạn văn sau:
Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nưuớc. Đó là một truyền thống quí báu của ta. Từ xuưa đến nay, mỗi khi Tổ Quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó luớt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nưuớc và cưuớp nu?c.
Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Truưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
2/Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống !
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng !
(Tố Hữu)
Anh dắt em vào cõi Bác xưa
Đường xoài, hoa trắng, nắng đu đưa
Có hồ nước lặng sôi tăm cá
Có bưởi cam thơm, mát bóng dừa
Có rào dâm bụt đỏ hoa quê
Như cổng nhà xưa Bác trở về.
(TỐ HỮU)

Cưuới nàng anh toan dẫn voi
Anh sợ quốc cấm nên voi không bàn
Dẫn trâu sợ họ máu hàn
Dẫn bò sợ họ nhà nàng co gân
Miễn là có thú bốn chân
Dẫn con chuột béo mời dân mời làng.

Có sử dụng phép liệt kê không? Loại liệt kê nào? Nêu tác dụng.
Trò chơI ô chữ:
1
2
3
4
5
6
Tên một bài thơ của tác giả Tố Hữu mà em đã học ở lớp 6 (4 chữ cái).
Xét về mặt nghĩa có mấy kiểu liệt kê? (7 chữ cái)
Câu tục ngữ: "Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống" sử dụng kiểu liệt kê nào? (8 chữ cái)
Câu thơ:
"Mai sau, mai sau, mai sau
Đất xanh tre mãi, xanh màu tre xanh."
sử dụng biện pháp tu từ gì? (7 chữ cái)
Các từ chỉ màu sắc thuộc từ loại gì? (6 chữ cái)
Văn bản "Sông nưuớc Cà Mau" đưuợc viết theo phuơng thức biểu đạt nào là chính? (6 chữ cái)
Em hãy đọc bài “Thằng Bờm” rồi cho biết bài có sử dụng phép liệt kê không? Đó là phép liệt kê nào? Tác dụng?
Hướng dẫn về nhà:
+ Học thuộc ghi nhớ: trang 105.
+ Chuẩn bị bài: Tìm hiểu chung về văn bản hành chính.