Bài 28. Liệt kê

Nhiệt lịêt chào mừng các thầy, cô giáo đến dự giờ chào mừng
ngày 8 - 3 và 26 - 3!
Giáo viên : Lê Thị Thuỷ
Trường THCS Tiên Minh- Tiên Lãng - HP
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [.] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [.].
( Phạm Duy Tốn )
Ví dụ: Nó ra sân, gặp thầy giáo, nhờ thầy giảng bài toán.
Tiết 114: Liệt Kê
I. Thế nào là phép liệt kê
Ví dụ

Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [.] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [.].
(Phạm Duy Tốn)
Tiết 114: Liệt Kê
Nhóm 1: bát yến hấp đường phèn, tráp đồi mồi chữ nhật.
Nhóm 2: trầu vàng, cau đậu, rễ tía.
Nhóm 3: nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông.
Nhận xét cấu tạo và ý nghĩa các bộ phận:
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong
khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong
ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.
*Nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông
Cấu tạo:nào+CDT hoặc CDT.
ý nghĩa:làm rõ những vật có trong 2 ngăn bên của tráp.
*Trầu vàng, cau đậu, rễ tía ->Cấu tạo: đều là cụm danh từ, cùng bổ nghĩa cho "đầy"
->ý nghĩa: làm rõ những vật có trong ngăn bạc.
Vế 1
Vế 2
*Bát yến hấp đường phèn-tráp đồi mồi chữ nhật: đều có cấu tạo là CDT, là 2 đối tượng được nêu ra ở 2 vế câu.
TN
Kết luận:
Về cấu tạo: các bộ phận trên đều có kết cấu tương tự nhau.
Về ý nghĩa: chúng cùng miêu tả những sự vật xa xỉ, đắt tiền bên cạnh quan lớn.
>Tác dụng:Đặc tả thói hưởng lạc, ích kỉ và thói vô trách nhiệm của tên quan phụ mẫu. Gián tiếp bày tỏ thái độ phê phán tên quan phụ mẫu nói riêng và bộ máy cai trị thối nát đương thời nói chung.
II. Các kiểu liệt kê
Ví dụ 1
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.

b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
? Liệt kê theo trình tự sự việc không theo từng cặp
? Liệt kê theo từng cặp
và
và
Tiết 114: Liệt Kê
Ví dụ 2
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
(Thép Mới)
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)
Ví dụ 2
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
( Thép Mới )
a`. Vầu, mai, trúc, nứa, tre mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.


- Liệt kê không theo trình tự lô gích về ý nghĩa có thể thay đổi vị trí các bộ phận liệt kê.
Ví dụ 2
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)
b`. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh trưởng thành và sự hình thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là làng xóm, họ hàng, gia đình và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.


Liệt kê theo trình tự tăng tiến về ý nghĩa không thể thay đổi các bộ phận liệt kê.

Các kiểu liệt kê
Xét theo cấu tạo
Xét theo ý nghĩa
Kiểu liệt kê theo từng cặp
Kiểu liệt kê không theo từng cặp
Kiểu liệt kê tăng tiến
Kiểu liệt kê không tăng tiến
Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quí báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ Quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và cướp nước.
Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...Chúng ta phảI ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.


Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quí báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ Quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và cướp nước.
?Khẳng định sức mạnh của lòng yêu nước
Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
?Lòng tự hào về truyền thống yêu nước qua các thời kì lịch sử

Liệt kê tăng tiến
Liệt kê tăng tiến

Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần dẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn ! Thật là nhốn nháo !
(Nguyễn ái Quốc)
dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần dẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
Diễn tả sự lộn xộn nhốn nháo của thành phố ở Đông Dương dưới ách thống trị của thực dân.

dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần dẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
Câu văn sau sử dụng phép liệt kê gì?
Chao ôi! Dì Hảo khóc. Dì khóc nức nở, khóc nấc lên, khóc như người ta thổ. ( Nam Cao )
A, Theo từng cặp B, Không theo từng cặp
C, Tăng tiến D, Không tăng tiến.
Phép liệt kê trong câu sau có tác dụng gì?
Sách của Lan để ở khắp mọi nơi trong nhà: trên giường, trên bàn học,trên giá sách, trên bàn ăn cơm, trên ghế dựa.
A, Nói lên tính chất khẩn trương của hành động
B, Nói lên tính chất bề bộn của sự vật, hiện tượng
C, Nói lên tính chất quyết liệt của hành động
D, Nói lên sự phong phú của các sự vật, hiện tượng.
C
B
Hãy sưu tầm các ví dụ thơ, văn có sử dụng phép liệt kê.
Viết đoạn văn từ 4 đến 6 câu nêu cảm xúc, suy nghĩ của em về buổi giao lưu " Thắp sáng ước mơ" vừa qua ở trường. Trong đoạn văn có sử dụng phép liệt kê.
? Học bài .
Về nhà
? - Phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.
. Phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến