Bài 28. Liệt kê

Giáo viên thực hiện: Trần văn Thịnh
1.Thế nào là dùng cụm chủ -vị để mở rộng câu? Các thành phần nào trong câu có thể mở rộng bằng cụm chủ-vị?
Dâp ân: Trong khi n�i ho?c vi?t,c� th? m? r?ng cđu b?ng câch d�ng câc c?m t? c� h�nh th?c gi?ng cđu don b�nh thu?ng(g?i lă c?m C-V) d? lăm thănh ph?n cđu.
*Câc thănh ph?n c?a cđu nhu:ch? ng?,v? ng? vă câc ph? ng? trong c?m danh t? c?m d?ng t? ,c?m t�nh t? d?u c� th? du?c m? r?ng b?ng c?m ch? -v?.
?
2.Trong c¸c c©u sau, c©u nµo kh«ng ph¶i lµ c©u dïng côm
chñ - vÞ lµm thµnh phÇn c©u ?
a. Con ®i lµm lµ mét tin vui.
b. M×nh rÊt thÝch bøc ¶nh b¹n tÆng m×nh nh©n dÞp sinh nhËt.
c. Chóng t«i ®· lµm xong bµi tËp mµ thÇy gi¸o cho vÒ nhµ.
d. ¤ng t«i ®ang ngåi xem ti vi , ë phßng kh¸ch.

Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[.]Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [.].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn )
Bài 28 - Tiết 115
LIệT KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê ?
1.Ví dụ:
Hãy nhận xét ý nghĩa của các bộ phận được gạch chân trong các câu văn in đậm ở dưới có gì giống nhau ?
Chỉ ra những sự việc được nói đến trong những câu văn in đậm sau?

Diễn tả đầy đủ hơn,sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng,tình cảm.
Bài 28 - Tiết 115
LIệT KÊ

I. Thế nào là phép liệt kê?
1.Ví dụ:
2.Nhận xét:
Bên cạnh ngài,mé tay trái,trong...

*Trầu vàng,rễ tía, ...tăm bông.

*Bát yến hấp đường...,dao chuôi ngà.
Miêu tả sự bề bộn,lỉnh kỉnh làm nổi bật sự xa hoa của viên quan,đối lập với tình cảnh của dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió.
Cách sử dụng từ , ngữ như vậy có tác dụng gì?
Đó là phép tu từ liệt kê.
Bài 28 - Tiết 115
LIệT KÊ

I. Thế nào là phép liệt kê
1.Ví dụ:
2.Nhận xét:
3.Kết luận:
Vậy...,thế nào là liệt kê các em nhỉ?
Hoạt động nhóm
Bài tập 1:(SGK-106) Trong bài tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh cho luận điểm "Yêu nước là một truyền thống quí báu của ta", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra những dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục. Hãy chỉ ra phép liệt kê ấy.
(Trong đoạn 1 ,2 và 3 của văn bản)
" Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào về những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,. ".
( Tinh thần yêu nước của nhân dân ta - Hồ Chí Minh)
Nhóm1: Tìm,chỉ ra các phép liệt kê và cho biết tác dụng của phép liệt kê trong các câu văn sau đây:
Bài tập 1(SGK 106)
?Lòng tự hào về truyền thống yêu nước qua các thời kì lịch sử
[.]. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.
(Tinh thần yêu nước của nhân dân ta - Hồ Chí Minh)
Nhóm 2: Tìm,chỉ ra các phép liệt kê và cho biết tác dụng của nó trong câu văn sau đây:
?Khẳng định sức mạnh của lòng yêu nước
(...)Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc.
Nhóm3: Tìm, chỉ ra phép liệt kê và cho biết tác dụng của nó trong đoạn văn sau đây:
(Moị tầng lớp nhân dân ViệtNam đều đồng lòng yêu nước,căm thù giặc)
Nhóm 4: Tìm ,chỉ ra các phép liệt kê và cho biết tác dụng của phép liệt kê trong đoạn văn sau đây:
Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến những bà mẹ chiến sĩ săn sóc, yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất không quản khó nhọc để giúp một phần nào kháng chiến cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho chính phủ. Những cử chỉ cao quí đó tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước.
(Sự đồng tâm nhất trí của moị tầng lớp nhân dân Việt Nam)
II. Các kiểu liệt kê:
A- Xét về cấu tạo:
Ví dụ 1:
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.

b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
? Liệt kê theo trình tự sự việc không theo từng cặp
? Liệt kê trình tự sự việc theo theo từng cặp
Em hãy xác định phép liệt kê trong ví dụ a, b ?

Nhận xét cấu tạo của phép liệt kê trong ví dụ 1a so với ví dụ 1b ?
và
và
Bài 28 - Tiết 115
LIệT KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê
Vậy:Xét theo cấu tạo:có thể phân biệt kiểu 2 liệt kê: Theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp.
Vậy xét theo cấu tạo có thể phân biệt mấy kiểu liệt kê ?
a. mấy chục loại khác nhau
nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
(Thép Mới)



a`. mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
(Thép Mới)
Bài 28 - Tiết 115
LIệT KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê
II. Các kiểu liệt kê:
A- Xét về cấu tạo:
B-Xét theo ý nghĩa:
Ví dụ 2:
Tre, nứa, trúc, mai, vầu
Vầu, mai, trúc, nứa, tre
- ý nghĩa không thay đổi,sự vật miêu tả không nhấn mạnh thêm vì liệt kê không theo trình tự lô gích nên có thể thay đổi vị trí các bộ phận liệt kê.
đó là liệt kê không tăng tiến
Ví dụ 2
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.




b`. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh trưởng thành và sự hình thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là làng xóm, họ hàng, gia đình và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)
Liệt kê theo một trình tự:ýnghĩa các thành tố đượcnhấn mạnh theo hướng tăng dần nên khi đảo bộ phận liêt kê thì ý nghĩa bị thay đổi,vì thế không thể đảo các bộ phận liệt kê.
Vậy: Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt 2 kiểu liệt kê: Liệt kê không tăng tiến và liệt kê tăng tiến.
Vậy xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt mấy kiểu liệt kê?
Đó là liệt kê tăng tiến
Bài 28 - Tiết 115
LIệT KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê
II.Các kiểu liệt kê :
1.Ví dụ:
2.Nhận xét:
3.Kết luận (ghi nhớ 2)
Có mấy kiểu liệt kê, là những kiểu nào nhỉ?
à...! Xét theo 2 cách và phân biệt thành 4 kiểu liệt kê.
Sơ đồ hệ thống hóa kiến thức
Chỉ ra và gọi tên các kiểu liệt kê
trong các câu văn dưới đây?
1. Nhân dân đã cho ta ý chí và nghị lực, niềm tin và sức mạnh, tình yêu và trí tuệ.
2. Hắn đọc, ngẫm nghĩ, tìm tòi, nhận xét và suy tưởng không biết chán. ( Nam Cao)
3. Chao ơi! Dì Hảo khóc. Dì khóc nức nở, khóc nức lên, khóc như người ta thổ. Dì thổ ra nước mắt. ( Nam Cao)

4.Thể điệu ca Huế có sôi nổi,tươi vui,có buồn cảm,bâng khuâng, có tiếc thương ai oán.
(Hà ánh Minh)
-> liệt kê theo từng cặp
->liệt kê không tăng tiến
->liệt kê tăng tiến
->Liệt kê không theo cặp
" Sách của Thu để khắp mọi nơi trong nhà: Trên giường, trên bàn học, trên giá sách, trên bàn ăn cơm, trên ghế dựa. "
Chỉ ra phép liệt kê, cho biết nó thuộc kiểu nào và có tác dụng gì trong câu văn sau đây:
Luyện tập:
Liệt kê không tăng tiến
Liệt kê không theo từng cặp
Diễn tả sự bề bộn ,lộn xộn của sự vật,sự cẩu thả của Thu
Tìm phép liệt kê trong các đoạn trích sau đây:
a. Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần dẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn ! Thật là nhốn nháo !
(Nguyễn ái Quốc)
dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần dẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần dẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
Diễn tả sự lộn xộn nhốn nháo thành phố ở Đông Dương dưới ách thống trị của thực dân.

Phép liệt kê dùng trong đoạn văn này dùng để diễn tả điều gì?
b. Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống !
Điện giật, dùi đâm, dao cắt lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng ! (Tố Hữu)


Điện giật, dùi đâm, dao cắt lửa nung


Phép liệt kê dùng trong khổ thơ này dùng để diễn tả điều gì?
Liệt kê tăng tiến ?Diễn tả món đòn dã man của bọn đế quốc đối với người con gái anh hùng.

Chỉ ra phép liệt kê trong khổ thơ trên?