Bài 28. Liệt kê

Nhi?t li?t ch�o m?ng các thầy côgiáo và các em h?c sinh

Giáo viên :Đỗ Thị Vân


Môn: Ngữ văn 7

Nam h?c: 2009-2010

Trường : THCS Đồng Thanh - Vũ Thư - Thái Bình
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu? Nêu các trường hợp dùng cụm chủ vị để mở rộng câu?

I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Xét ví dụ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
Tiết 114 :
Liệt KÊ
Tiết 114 :
Liệt KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Xét ví dụ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
Tiết 114 :
Liệt KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Xét ví dụ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
2. Nhận xét
*Về ý nghĩa:
Cùng miêu tả những đồ vật quý hiếm, đắt tiền được bày biện xung quanh quan lớn.
*Tác dụng:
- Diễn tả đầy đủ hơn sự xa hoa của quan phụ mẫu, đối lập với tình cảnh lam lũ của dân phu ngoài trời mưa gió.
*Về cấu tạo:
Hàng loạt những từ hay cụm từ được sắp xếp nối tiếp nhau
3. Ghi nhớ
Bài tập ứng dụng:
*Chỉ ra phép liệt kê trong câu văn sau và cho biết phép liệt kê đó nhằm miêu tả điều gì?

" Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi."
*Đáp án
-Phép liệt kê: Ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi.
-Tác dụng: Miêu tả tài nghệ chơi đàn của nhạc công với những ngón đàn hết sức phong phú.
Tiết 114 :
Liệt KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Xét ví dụ
2. Nhận xét
3. Ghi nhớ
*Lưu ý:
a) Bởi thế, nó gầy hơn, nó còm hơn, nó đét lại.
- Khi người nói, người viết có ý thức sử dụng liệt kê để gây một ấn tượng sâu sắc kích thích trí tưởng tượng cho người đọc, người nghe thì liệt kê trở thành phép tu từ.
b) Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ: nào rau, nào đậu, nào thịt, nào cá, nào tương, nào cà
- Để đạt hiệu quả tu từ cao, người ta có thể thêm một số trợ từ nhấn mạnh trong phép liệt kê
nó gầy hơn, nó còm hơn, nó đét lại.
b) Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ: nào rau, nào đậu, nào thịt, nào cá, nào tương, nào cà
Tiết 114 :
Liệt KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê
1. Xét ví dụ
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
1a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập
1 b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
Tiết 114 :
Liệt KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê
1. Xét ví dụ
1a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập
1b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
và
và
2. Nhận xét
- Câu1.a: Liệt kê không theo từng cặp, (ngăn cách bởi các dấu phẩy)
- Câu 1b: Liệt kê theo từng cặp
*Về cấu tạo
Tiết 114 :
Liệt KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê
1. Xét ví dụ
2. Nhận xét
- Câu.1a: Liệt kê không theo từng cặp, (ngăn cách bởi các dấu phẩy)
- Câu 1b: Liệt kê theo từng cặp
*Về cấu tạo
2a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng
Tre, nứa, trúc, mai, vầu
*Về ý nghĩa:
-Câu 2.a: Liệt kê không tăng tiến
-Câu 2.b: Các bộ phận liệt kê có sự tăng tiến về ý nghĩa
2b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thế lớn là dân tộc, quốc gia.
hình thành và trưởng thành
gia đình, họ
hàng, làng xóm
Tiết 114 :
Liệt KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê
1. Xét ví dụ
2. Nhận xét
3. Ghi nhớ
III.Luyện tập
Liệt kê theo từng
cặp
Liệt kê không theo từng
cặp
Liệt kê tăng tiến
Liệt kê không tăng tiến
Tìm những câu văn, câu thơ trong đó sử dụng phép liệt kê
Trò chơi tiếp sức
1.Rủ nhau chơi khắp Long Thành
Ba mươi sáu phố rành rành chẳng sai
Hàng Bồ, Hàng Bạc, Hàng Gai
Hàng Buồm, Hàng Thiếc, Hàng Hài, Hàng Khay
Mã vĩ, Hàng Điếu Hàng Giày
Hàng Lờ, Hàng Cót, Hàng Mây, Hàng Đàn
............................................................
(ca dao)
2 Bàn tay con nắm tay Cha
Bàn tay Bác ấm vào da vào lòng
Bác ngồi đó lớn mênh mông
Trời xanh, biển rộng, ruộng đồng, nước non...
(Sáng tháng năm - Tố Hữu)
Bài tập
1. Bài tập 1:
Trong bài "Tinh thần yêu nước của nhân dân ta",để chứng minh cho luận điểm: "yêu nước là một truyền thống quý báu của ta",Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giầu sức thuyết phục. Hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy?
*Đáp án:
Đoạn 1: Phép liệt kê: Nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn,nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.
- Đoạn 2: Phép liệt kê: Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu,Trần Hưng Đạo, Lê, Lợi, Quang Trung.
- Đoạn 3: Phép liệt kê: Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, .......
. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
a.Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm
Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc
Đẩu bội tinh hình chữ thập
Bài tập
. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
b. "Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em người con gái anh hùng"
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Hướng dẫn về nhà

Học thuộc hai phần ghi nhớ.
- Viết một đoạn văn có sử dụng phép liệt kê, chỉ ra kiểu liệt kê.
- Chuẩn bị bài "dùng cụm chủ vị để mở rộng câu" (tiếp theo):
Làm các bài tập 3 (trang 106 SGK).