Bài 28. Liệt kê

CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH
Tiết 114 Tiếng Việt

LIỆT KÊ

Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Liên
Năm học 2009-2010
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
1.VD:
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. (Phạm Duy Tốn)
2.Nhận xét
-Cấu tạo: Các bộ phận có cấu tạo tương tự nhau
- Ý nghĩa: Cùng chỉ những vật dụng xa xỉ, đắt tiền của quan phủ
Tác dụng: nhấn mạnh thói xa hoa, hưởng lạc, vô trách nhiệm của tên quan phủ.
Cấu tạo của các bộ phận in đậm trong câu trên có gì đặc biệt?
Các bộ phận in đậm trong câu trên có ý nghĩa gì?
Việc nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên nhằm mục đích gì?

Ví dụ:
“Ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc, ai cũng phải ra sức chống thực dân cứu nước”
Súng, gươm, cuốc, thuổng, gậy gộc (Các vũ khí được liệt kê theo thứ tự giảm dần về tính năng chiến đấu).
Khích lệ quyết tâm chiến đấu đến cùng của toàn thể dân tộc VN.

 Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm
Chỉ ra phép liệt kê trong ví dụ sau?
Thế nào là liệt kê?
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ
1.Ví dụ
+ Ví dụ 1:
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng,

tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng,

tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)

* Xét về cấu tạo:

Câu a: liệt kê theo từng sự việc => liệt kê không theo từng cặp

Câu b: có quan hệ từ “và” => liệt kê theo từng cặp, có quan hệ đi đôi

Xét về cấu tạo, các phép liệt kê trong hai ví dụ có gì khác nhau?
+ Ví dụ 2:

Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. (Thép Mới)
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)

Có thể đảo thứ tự các bộ phận trong các phép liệt kê trên được không? Tại sao?
*Xét về ý nghĩa:
Câu a: Có thể thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê.
=> Liệt kê không tăng tiến
Câu b: Không thể thay đổi các bộ phận liệt kê,vì các bộ phận
liệt kê được sắp xếp theo cấp độ tăng dần từ nhỏ đến lớn.
=> Liệt kê tăng tiến
* Sơ đồ:
Liệt

Xét về cấu tạo

Theo cặp Không theo cặp
kê

Xét về ý nghĩa


Tăng tiến Không tăng tiến
 Kết luận:

a.Xét về cấu tạo: có kiểu liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp
b.Xét về ý nghĩa: có kiểu liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến
2.Ghi nhớ: (SGK)
Theo em có mấy kiểu liệt kê?
III.LUYỆN TẬP:
(Hs thảo luận nhóm)
Nhóm 1
Bài tập 1:
Chỉ ra phép liệt kê ở đoạn 2 của bài “tinh thần yêu nước…”
Nhóm 2
Bài tập 2b:
Chỉ ra phép
liệt kê trong
đoạn thơ
của Tố Hữu
Nhóm 3
Bài tập 3a:
Đặt câu có phép liệt kê , tả sân trường em giờ ra chơi
Bài tập 1:
“…Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...”
=> Gợi lòng tự hào về những trang sử vẻ vang của dân tộc.
Bài tập 3(a) :
“Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung”
=> Nhấn mạnh sự tra tấn dã man của kẻ địch.
Trên sân trường, các bạn nhảy dây, đá bóng, chơi cầu lông ...thật nhộn nhịp.
=> Diễn tả cảnh náo nhiệt của sân trường giờ ra chơi.
Bài tập 2(b) :
1. Liệt kê là gì?
2. Có mấy kiểu liệt kê?


1. Trong câu văn sau tác giả đã sử dụng phép liệt kê gì?
“Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương, ai oán...”
A. Liệt kê không tăng tiến
B. Liệt kê tăng tiến
C. Liệt kê theo từng cặp
Bài tập trắc nghiệm:
*Củng cố:
2. Câu văn sau dùng phép liệt kê gì?
“ Chao ôi! Dì Hảo khóc. Dì khóc nức nở, khóc nấc lên, khóc như người ta thổ.”

Liệt kê theo từng cặp
Liệt kê không tăng tiến
Tăng tiến
*Dặn dò:
- Hoàn thành các bài tập còn lại trong sgk, trang 106
Chuẩn bị bài: “Tìm hiểu chung về văn bản hành chính”