Bài 28. Liệt kê

Các em học sinh lớp 7A5 thân mến!
Thầy chúc các em khỏe và học giỏi.
Phân môn:Tiếng việt
Trong khi nói và viết để làm bộc lộ tính chất khẩn trương của sự việc, tính nghiêm trọng hay quyết liệt của hành động biến cố, hoặc làm sự miêu tả phong phú hơn người ta hay dùng phép liệt kê. Vậy liệt kê là gì ? Nó có tác dụng như thế nào trong khi nói và viết? Bài học hôm nay các em sẽ hiểu rõ vấn đề đó.
Ngữ văn
Tiết 115
* Bài dạy:
Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê:
1. Bài tập 1, 2 SGK tr: 104
2. Tìm hiểu:
* Bài tập 1:
. " Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào là ống thuốc bạc, nào là đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt(.) ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm (.).
( Phạm Duy Tốn)
Đọc đoạn văn sau:
Hỏi: Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu in đậm ở trên có gì giống nhau?
Trả lời:
- Cấu tạo: có kết cấu tương tự nhau
Bát yến hấp đường phèn
Tráp đồi mồi chữ mật để mở ...
Nào ống thuốc bạc ...
Nào dao chuôi ngà ...
- Ý nghĩa: cùng miêu tả nhiều sự vật xa xỉ đắt tiền.
? Các bộ phận này đều là cụm danh từ, chúng đều nói về những đồ vật được bày biện chung quanh quan lớn.
.
Ngữ văn
Tiết 115
* Bài dạy:
Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê:
1. Bài tập 1, 2 SGK tr: 104
2. Tìm hiểu:
* Bài tập 1:
- Cấu tạo: có kết cấu tương tự nhau
Bát yến hấp đường phèn
Tráp đồi mồi chữ mật để mở ...
Nào ống thuốc bạc ...
Nào dao chuôi ngà ...
-Ý nghĩa: cùng miêu tả nhiều sự vật xa xỉ đắt tiền.

* Bài tập 2:
Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng gì?
* Trả lời: Tác dụng đặc tả, tô đậm thói hưởng lạc, ích kỷ và thói vô trách nhiệm của tên quan huyện.
? Cách sắp xếp hàng loạt các các cụm DT như trên .người ta gọi là phép liệt kê..
* Trả lời: Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn,sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm.
H: Vậy em hiểu như thế nào là phép liệt kê?�
Ngữ văn
Tiết 115
* Bài dạy:
Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê:
1. Bài tập 1, 2 SGK tr: 104
2. Tìm hiểu:
* Bài tập 1:
* Bài tập 2 :
3. Bài học: Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn,sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm.
II. Các kiểu liệt kê:
1. Bài tập 1,2 và 3 SGK tr: 105
2. Tìm hiểu:
* Bài tập 1: Xét về cấu tạo các phép liệt kê dưới đây có gì giống nhau?
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ quyền tự do, độc lập.
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ quyền tự do, độc lập ấy.
( Hồ Chí Minh)

Trả lời:
a) Tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải.
? Liệt kê theo trình tự sự việc, không theo từng cặp.
b) .. Tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải.
? Liệt kê theo từng cặp (quan hệ từ và)
Hỏi: Dấu hiệu nhận biết của kiểu liệt kê theo từng cặp là gì?

* Trả lời: Liệt kê từng cặp thường có quan hệ đi đôi với nhau và người ta thường dùng quan hệ từ đẳng lập như:
( và, với, hay. )
* Bài tập 2: Thử đảo các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
( Thép Mới)
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam
và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, dòng họ, làng xóm và của tập thể lớn là quốc dân tộc, quốc gia.
( Phạm Văn Đồng)

Trả lời:
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu (có thể thay đổi trật tự):
Vầu, mai, trúc, nứa, tre
? Liệt kê không tăng tiến.
b. Hình thành và trưởng thành.
Gia đình, họ hàng, làng xóm.
(không thể thay đổi theo thứ tự)
? Liệt kê tăng tiến.
* Bài tập 3: Từ việc giải hai bài tập trên , hãy trình bày kết quả phân loại của phép liệt kê bằng sơ đồ hoặc bảng phân loại?
Trả lời:


* Hỏi:
Có mấy kiểu liệt kê?





* Trả lời:
-Về cấu tạo, có hai kiểu :liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp
-Về ý nghĩa, có hai kiểu liệt kê tăng tiến và không tăng tiến.



II. Các kiểu liên kết
1. Bài tập 1,2 và 3 SGK tr: 105
2. Tìm hiểu:
3. Bài học:
-Về cấu tạo, có hai kiểu :liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp
-Về ý nghĩa, có hai kiểu liệt kê tăng tiến và không tăng tiến.
III. Luyện tập:
* Bài tập 1:
Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh cho luận điểm " Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục. Hãy chỉ ra phép liệt kê ấy ?
Các em thảo luận nhóm thời gian: 3`
* Đáp án
Trong bài văn "Tinh thần yêu nước. ", Hồ Chủ Tịch đã 3 lần dùng phép liệt kê để diễn tả đầy đủ, sâu sắc:
- Sức mạnh của tinh thần yêu nước:
+VD: Từ xưa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi nó kết thành một làng sóng vô cùng mạnh mẽ to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp nước.
? Liệt kê tăng tiến.
- Lòng tự hào về những tấm gương của các vị anh hùng dân tộc.
+VD: Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung.
?Liệt kê không theo từng cặp.
- Mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đồng tâm nhất trí đánh Pháp.
-VD: "Từ các cụ già. cho chính phủ"
? liệt kê theo từng cặp
* Bài tập 2: Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận:
Xét về mặt ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khac nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
( Thép Mới)
Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
( Phạm Văn Đồng)
* Đáp án:
Phép liệt kê:
a) Dưới lòng đường. trên vỉa hè, trong cửa tiệm. những culixe. những quả dưa hấu. những xâu lạp xường, cái rốn của 1 chú khách. 1 viên quan. tay phe phẩy cái quạt. ngực đeo tấm Bắc đẩu bội tinh.
b/ Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung.
�
* Baøi taäp 3:
Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê:
Tả một hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi?
* Đáp án: Tiếng trống vừa dứt báo hiệu giờ ra chơi đã đến thì cả trường vang lên những tiếng ồn như đàn ong vỡ tổ. Nơi này những bạn gái đang tụm năm, tụm ba chơi nhảy dây, nơi kia một đám bạn trai say sưa đá cầu, đằng xa lại có một cuộc bịt mắt dê thật huyên náo.
* Hỏi 1: Thế nào là phép liệt kê?
* Trả lời: Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn,sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm.
* Hỏi 2: Các kiểu liệt kê?
* Trả lời:
-Về cấu tạo, có hai kiểu :liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp
-Về ý nghĩa, có hai kiểu liệt kê tăng tiến và không tăng tiến.

* Bài tập về nhà:
+ Học bài ở vở ghi và SGK.
+ Hoàn tất các bài tập vào vở bài tập.
* Chuẩn bị bài mới:
Soạn bài: Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy.
+ Dấu chấm lửng?
+ Dấu chấm phẩy?
Đọc kĩ Ghi nhớ SGK tr: 122.
+ Xem trước phần luyện tập.
Chúc các em ngoan,học giỏi và thành đạt!