Bài 28. Liệt kê

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ��n
DỰ GIỜ LỚP TH�M Líp
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là dùng cụm C - V để mở rộng câu? Nêu các trường hợp dùng cụm C- V để mở rộng câu?
2. Tìm cụm C-V làm thành phần câu, cho biết cụm C-V làm thành phần gì trong câu.
Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
c v
C V
-> Cụm chủ- vị làm VN
liệt kê
Tiết 114
Ví dụ:
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rÔ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt[…] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít,nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[…]
(Sèng chÕt mÆc bay- Ph¹m Duy Tèn)

Kết luận 1:
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.

hoạt động nhóm
? Tìm phép liệt kê trong các đoạn văn sau và cho biết tác dụng của các phép liệt kê đó
a, Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.
b, Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung.Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
c, Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi.
d, Sách của Nam để khắp mọi nơi trong nhà, trên giường, trên bàn, trên giá sách, trên bàn ăn cơm, trên ghế .
Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi,nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.
=>Sức mạnh của tinh thần yêu nước.
Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung.Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
=>Lòng tự hào về những trang lịch sử vẻ vang qua tấm gương những vị anh hùng dân tộc.
Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi.

=> Miêu tả tài nghệ chơi đàn của nhạc công với những ngón đàn hết sức phong phú

Sách của Nam để khắp mọi nơi trong nhà, trên bàn học, trên giá sách, trên giường, trên bàn ăn cơm, trên ghế .

=>Nói lên tính chất bề bộn của sự vật
Lưu ý:

Phép liệt kê thường đem đến các hiệu quả tu từ là làm bộc lộ tính chất khẩn trương hay bề bộn của sự việc, tính tất bật, tính nghiêm trọng, tính quyết liệt của hành động hay biến cố, tính phong phú hơn mức bình thường của chủng loại.Sử dụng phép liệt kê đúng chỗ và đúng lúc sẽ gây được ấn tượng sâu sắc cho người đọc, người nghe.
Để đạt được hiệu quả tu từ như vậy, có thể dùng thêm một số trợ từ nhấn mạnh trong phép liệt kê.
Vd-1 a/ To�n th? dõn t?c Vi?t Nam quyết dem t?t c? tinh th?n, lực lu?ng, tớnh m?ng, c?a c?i d? gi? v?ng quy?n t? do, d?c l?p.
b/ Toàn thể dân tộc Việt Nam đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
(Hå ChÝ Minh)
Vd-2 a/ Tre, nứa, trỳc, mai, v?u m?y ch?c lo?i khỏc nhau, nhung cựng m?t m?m non mang m?c. (Thộp M?i)
b/ Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)
lực lu?ng, tớnh m?ng, c?a c?i

lượng, tính mạng và của cải
tinh thần,
tinh thần và lực
Tre, nøa, trúc, mai, vầu
hình thành và
trưởng thành
gia đình, họ hàng, làng xóm
Vd 1:
a.Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.

b.Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
=> Các kiểu liệt kê khác nhau về cấu tạo.
Vd 2
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
(Thép Mới)
Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia
(Phạm Văn Đồng)
-> Các kiểu liệt kê khác nhau về mức độ tăng tiến
Đảo thứ tự các bộ phận trong phép liệt kê
a. Trỳc, v?u, n?a, tre, mai m?y ch?c lo?i khỏc nhau, nhung cựng m?t m?m non mang m?c th?ng.
b. Ti?ng Vi?t c?a chỳng ta ph?n ỏnh s? tru?ng th�nh v� hỡnh th�nh c?a xó h?i Vi?t Nam v� c?a dõn t?c Vi?t Nam, c?a t?p th? nh? l� h? h�ng, gia dỡnh, l�ng xúm v� c?a t?p th? l?n l� dõn t?c, qu?c gia.
Kết luận 2:
. Xét về cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.
. Xét về ý nghĩa có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.
Phép liệt kê
Ý nghĩa
Cấu tạo
Liệt
kê
theo
từng
cặp
SƠ ĐỒ PHÂN LOẠI PHÉP LIỆT KÊ
Liệt
kê
không
theo
từng
cặp
Liệt
kê
tăng
tiến

Liệt
kê
không
tăng
tiến
Lưu ý
* Trong kiểu liệt kê theo từng cặp, người ta thường dùng quan hệ từ đẳng lập như và, với, này.Những sự vật, hiện tượng, hành động, trạng thái, tính chất,..trong từng cặp liệt kê thường tương phản hay có nét nghĩa bổ sung cho nhau.
* Khi sử dụng phép liệt kê tăng tiến, cần sắp xếp các thành tố sao cho đúng trình tự tăng dần theo tiêu chí được chọn lựa.
* Khi liệt kê về người, cần chú trọng đến tôn ti, tuổi tác, thân sơ, nội ngoại.
?Xác định kiểu liệt kê trong đoạn văn sau:
Những trang nhật kí này, Chu Cẩm Phong ghi không phải để cho người khác đọc, càng không phải để in ra. Nhưng giá trị lại trước hết chính ở chỗ ấy, ở tính chân thực đáng tin cậy. Tất cả những gì ta đọc được ở đây đều là sự thật, cái sự thật thô tháp, tươi ròng và sống động. Những con người thật, những địa chỉ thật, những sự việc thật, những tâm trạng thật.
(Bùi Minh Quốc)
-.. đều là sự thật, cái sự thật thô tháp, tươi ròng và sống động
-> Liệt kê tăng tiến
-.. Những con người thật, những địa chỉ thật, những sự việc thật, những tâm trạng thật.
-> Liệt kê không theo cặp
b. Điện giật , dùi đâm, dao cắt, lửa nung
...Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
a. .dưới lòng đ��ng , trên vỉa hè, trong cửa tiệm.
Bài tập 2
Bài tập 3
? Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để:

a. Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi.

b. Trình bày nội dung truyện ngắn Những trò lố hay là Va- ren và Phan Bội Châu mà em vừa học.

a/ Giữa sân trường các bạn nam đang chơi kéo co, c¸c
b¹n n÷ th× nh¶y d©y, tiếng la hét, tiếng vỗ tay, tiếng xuýt xoa trộn lẫn vào nhau t¹o nªn một âm thanh n¸o nhiÖt kh¾p sân trường.
Bài tập 3
b/ Trong truyện Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu,với giọng văn sắc sảo, hóm hỉnh, Nguyễn ái Quốc đã khắc hoạ hai nhân vật có tính cách đại diện cho hai lực lượng xã hội đối lập nhau ở nước ta thời Pháp thuộc: Va-ren gian trá, lố bịch đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương, còn Phan Bội Châu kiên cường, bất khuất, là bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập tiêu biểu cho khí phách dân tộc Việt Nam.
Hướng dẫn về nhà
. Nắm khái niệm, tác dụng và các kiểu của phép liệt kê.
. Làm các bài tập vào vở bài tập.
. Soạn: Bài Tìm hiểu chung về văn bản hành chính.
(Đọc kỹ 3 văn bản mẩu ở sách giáo khoa và trả lời các câu hỏi).
?Xác định kiểu liệt kê trong đoạn văn sau:
Mình mở mắt ra. Một ông già(hình như vậy)từ dưới hầm bước lên đang ngước nhìn mình. Mình ngồi dậy bắt chuyện. Một lát sau, một người đàn ông và một người đàn bảơ cái lều phía trước nghe tiếng nói chuyện cũng kéo sang. Ông lão nói đủ thứ chuyện. Đầu tiên, là con số lính Mĩ chết ở miền Nam, về chiến thắng Nam Lào, về chuyện làm ăn, rồi đến chuyện tộc họ, chuyện kháng chiến trước.
(Chu Cẩm Phong)
=> Liệt kê không theo cặp
CHÚC QUÝ THẦY CÔ SỨC KHOẺ,
CÁC EM HỌC TIẾN BỘ