Bài 28. Liệt kê

Mỗi ngày đến trường là một ngày vui !
Ngữ văn 7
Tiết 105: Liệt kê
Kiểm tra bài cũ
?1. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

?2. Nêu các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê ?
Xét ví dụ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê ?
Xét ví dụ
Cấu tạo của các bộ phận trong câu in đậm có gì giống nhau
Các bộ phận trong câu in đậm có cùng ý nghĩa nào
Theo em, sự sắp xếp nối tiếp hàng loạt các từ, cụm từ
có kết cấu tương tự nhau có tác dụng gỡ
?
?
?
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê ?
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê?
Xét ví dụ
2. Nhận xét
- Về cấu tạo: Các bộ phận in đậm trong ví dụ có:
+ Kết cấu: Tương tự như nhau, là những từ ghép, các cụm danh từ, cụm
chủ - vị.
+ Cách sắp xếp: Nối tiếp nhau, giữa các bộ phận ngăng cách nhau bằng
dấu phẩy.
Về ý nghĩa: Kể ra những đồ vật đắt tiền bày biện xung quanh quan lớn
Về tác dụng:
+ Miêu tả một cách đầy đủ, toàn diện những thứ đồ xung quanh quan phủ
+ Tính cách của quan phụ mẫu: Nhấn mạnh, tô đậm sự xa hoa, thói hưởng lạc, ích kỉ vàvô trách nhiệm của viên quan đối lập với tình cảnh dânn phu đang lam lũ chống đê ngoài mưa gió.
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
I. Thế nào là phép liệt kê?
Xét ví dụ
2. Nhận xét
3. Thế nào là phép liệt kê ?
Ghi nhớ 1: ( SGK - Trang 105 )
Em hiểu thế nào là phép liệt kê
Phép liệt kê đem đến tác dụng như thế nào trong khi diễn đạt
?
?
Lưu ý:
1. Khi nói viết, gặp những sự vật, sự việc, hoạt động, tính chất. cùng loại người ta thường dùng phép liệt kê. Có khi là sự liệt kê bình thường.
Ví dụ: Hà, Huệ, Lan cùng thi đua học tập tốt, lao động tốt.
2. Khi người nói, người viết có ý thức sử dụng liệt kê để gây một ấn
tượng sâu sắc, kích thích trí tưởng tượng cho người đọc, người nghe
thì liệt kê trở thành phép tu từ.
Ví dụ: Bởi thế, nó gầy hơn, nó còm hơn, nó đét lại. (Nam Cao)
3. để đạt hiệu quả tu từ cao, người ta có thể thêm một số trợ từ nhấn
mạnh trong phép liệt kê.
Ví dụ: Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ: nào rau, nào đậu, nào thịt, nào cá,
nào tương, nào cà.
1. Xét về cấu tạo:
* Ví dụ:
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
II. Các kiểu liệt kê
Về nội dung


Về cấu tạo cách sắp xếp các từ trong phép liệt kê:
- VD a: Cỏc t? ng? s?p x?p khụng theo c?p m� s?p x?p theo
trỡnh t? s? vi?c, y?u t?
- VD b: Cỏc t? ng? s?p x?p theo t?ng c?p.
a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập
b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
1. Xét về cấu tạo:
Ví dụ:
Kết luận: Có 2 kiểu liệt kê:
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
II. Các kiểu liệt kê
Như vậy xét về cấu tạo có mấy kiểu liệt kê ?
- Liệt kê không theo từng cặp: Các bộ phận liệt kê không sắp xếp theo cặp mà cứ lần lượt nối tiếp nhau xuất hiện để diễn tả sự vật, sự việc.
Liệt kê theo từng cặp: Các bộ phận liệt kê được sắp xếp theo từng
cặp, giữa chúng thường có quan hệ từ đẳng lập: và, với, hay,hoặc...;
Ý hoặc tương phản hoặc bổ sung cho nhau.
2. Xét về ý nghĩa:
Ví dụ:
Kết luận: Có hai kiểu liệt kê:
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
II. Các kiểu liệt kê
Các bộ phận của phép liệt kê trong trường hợp nào có thể dễ dàng đảo thứ tự, trường hợp nào không thể đảo trật tự ?
Xét về ý nghĩa phép liệt kê trong 2 ví dụ này có gì khác nhau
Vậy xét về ý nghĩa có mấy kiểu liệt kê
a) Tre nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một
mầm non măng mọc thẳng.
(Thép Mới)
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành
của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia
đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)

- Liệt kê không tăng tiến: Các bộ phận liệt kê được sắp xếp không theo trình tự tăng dần ý nghĩa; trình tự này có thể dễ dàng thay đổi.
- Liệt kê tăng tiến: Các bộ phận liệt kê được sắp xếp theo trình tự tăng dần ý nghĩa nào đó trình tự này không dễ dàng thay đổi.
i. Thế nào là liệt kê ?
ii. Các kiểu liệt kê
1. Xét về cấu tạo
2. Xét về ý nghĩa
3. Ghi nhớ 2: (SGK - Trang 105)
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
Liệt kê theo từng
cặp
sơ đồ phân loại phép liệt kê
Liệt
kê không theo từng
cặp
Liệt kê tăng tiến
Liệt kê không tăng tiến
I. Thế nào là phép liệt kê ?
II. Các kiểu liệt kê
III. Luyện tập
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
LiÖt kê là gì ?
Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng.
B. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm
C. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm.
2. Phép liệt kê có tác dụng gì?
A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng.
B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng.
C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng.
D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh
khác nhau của sự vật, hiện tượng.
3. Trong câu văn sau tác giả đã sử dụng phép liệt kê nào?
“Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương, ai oán...”
A. Liệt kê không tăng tiến
B. Liệt kê không theo từng cặp
C. Liệt kê tăng tiến
D. Liệt kê theo từng cặp

C. Liệt kê tăng tiến
" Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi em đã sống!
điện giật, dùi đâm. dao cắt, lửa nung
Không giết được em người con gái anh hùng"
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
đáp án: - Xét về cấu tạo : liệt kê không theo cặp.
- Xét về ý nghĩa: liệt kê tăng tiến.
=> Miêu tả sự tra tấn dã man của kẻ thù
điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Bài tập 2:
Xác định kiểu liệt kê của phép liệt kê trong đoạn thơ sau ?
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
? Em hãy quan sát bức tranh sau và đặt câu có sử dụng phép liệt kê
để tả một số hoạt động diễn ra trên sân trường trong giờ ra chơi
Em hãy quan sát bức tranh bên và đặt câu có sử dụng phép liệt kê
Bức tranh có rất nhiều hoa quả thơm ngon và bổ dưỡng: nào đu đủ, bí đỏ, nho, chuối, cam, quýt, xoài, táo , đào, mận ... trông thật hấp dẫn.
Tiếng việt Tiết 114: Liệt kê
Hướng dẫn về nhà

Học thuộc hai phần ghi nhớ.
Làm bài tập 2(a), bài 3(b,c) SGK.
Viết một đoạn văn có sử dụng phép liệt kê,
chỉ ra kiểu liệt kê.
Chuẩn bị bài tiếp theo
Giỗ tổ Hùng Vương 10/3 âm lịch
Chào mừng
ngày thống nhất đất nước 30/4

Giỗ tổ Hùng Vương 10/3 âm lịch