Bài 28. Liệt kê

Kính chào quý thầy cô đến dự hội giảng !
Phòng GD-ĐT TP Trà Vinh
Trường THCS Phường 8
Tổ : Văn - Sử - Địa - GDCD
Giáo viên:Nguyễn Văn Chơn
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu ?
Câu 2 : Tìm cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong câu sau đây. Cho biết cụm
C – V làm thành phần gì ?
Nhà này mái đã hỏng.
C - V  Vị ngữ
I/ TÌM HIỂU CHUNG.
Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ].
(Phạm Duy Tốn)
1.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ trong câu (in đậm) dưới đây có gì giống nhau ?
2.Nhận xét
- Cấu tạo:
+ Sắp xếp nối tiếp hàng loạt
+ Có kết cấu tương tự
- Ý nghĩa:
Kể ra các đồ vật được bày biện xung quanh quan lớn để diễn tả sự phong phú của các đồ vật ấy.
=> Làm nổi bật sự xa hoa của viên quan, đối lập với cảnh dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió.

Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ
1.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
Liệt kê là sắp xếp hàng loạt từ hay cụm từ các loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm.
Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên có tác dụng gì ?

Bài tập:
Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
(Tố Hữu)
Phép liệt kê: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
+ Cấu tạo: Sắp xếp nối tiếp hành động tra tấn dã man của bọn giặc đối với chị Lí.
+ Ý nghĩa: Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường của chị Lí.
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ
12
“Sách của Quang để khắp mọi nơi trong nhà: trên giường, trên bàn, trên giá sách, trên bàn ăn cơm, trên ghế dựa...”
=> Tác dụng: Nói lên tính chất bề bộn của sự vật, hiện tượng.
Ví dụ:
Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ
1.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
Liệt kê là sắp xếp hàng loạt từ hay cụm từ các loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm.
2. CÁC KIỂU LIỆT KÊ:
a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ
+ Ví dụ 1:
Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau ?
* Xét về cấu tạo:
=> Liệt kê không theo cặp
Câu a: Liệt kê theo từng sự việc
Câu b: Có quan hệ từ (“và”)
=> Liệt kê theo cặp
+ Ví dụ 2:
Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng. (Thép Mới)
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)
Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ
2. CÁC KIỂU LIỆT KÊ:
* Xét về ý nghĩa:
Câu a: Có thể dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê.
-> Liệt kê không tăng tiến
Câu b: Không thể dễ dàng thay đổi các bộ phận liệt kê, bởi hiện tượng liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến.
-> Liệt kê tăng tiến
Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ
2. CÁC KIỂU LIỆT KÊ:
* Xét về cấu tạo, có thể phân biệt liệt kê theo từng cặp với liệt kê không theo từng cặp.
* Về ý nghĩa, có thể phân biệt liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.
II.LUYỆN TẬP
Bài tập 1:
“Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...”
-> Liệt kê tăng tiến về thời gian
Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích dưới đây:
a/ Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy cái hiển hiện huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, bên vĩa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước ra, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn ! Thật là nhốn nháo ! (Nguyễn Ái Quốc)
b/
6
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
09
08
07
06
05
04
03
02
05
1 phút
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
Hết giờ
Thảo luận nhóm
Bài tập 3 : Em hãy quan sát bức tranh sau và đặt câu có sử dụng phép liệt kê để tả một số hoạt động diễn ra trong sân trường trong giờ ra chơi.
1. Các bạn học sinh chơi rất nhiều trò chơi nào cầu lông, nhảy dây, đá bóng...
-> liệt kê không theo cặp, tăng tiến từ trò chơi đơn lẻ, đến tập thể nhỏ, đến tập thể lớn.
2. Trên sân trường, có đủ các màu sắc của quần áo: xanh, đỏ, trắng, vàng...
-> liệt kê không theo cặp, không tăng tiến.
Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ
Em hãy quan sát bức tranh và đặt câu có sử dụng phép liệt kê .
2. Phép liệt kê có tác dụng gì?
A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng.
B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng.
C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng.
D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.
D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.

4. Câu văn : “ Cô gái Huế nội tâm thật phong phú và âm thầm, kín đáo, sâu thẳm.” có phải được diễn đạt bằng phép liệt kê?

A. Đúng B. Sai
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- Học bài phần 1, 2 và là bài tập 3 câu b, c.
- Chuẩn bị kĩ bài: “ Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy”
+ Dấu chấm lửng dùng để làm gì ?
+ Dấu chấm phẩy dùng để làm gì ?
+ Xem lại một số văn bản có dùng dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy.

Gi? h?c k?t thỳc!
CHÚC QUÍ THẦY CÔ - CÁC EM HỌC SINH MẠNH KHOẺ VÀ THÀNH ĐẠT!