Bài 28. Liệt kê

Chào mừng các thầy cô giáo
VỀ DỰ GIỜ NGỮ VĂN 7
GIÁO VIÊN: NGUYỄN TIẾN DŨNG
ngữ văn
TIếT 114: LIệT KÊ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
Cấu tạo của các bộ phận trong câu (in đậm) dưới đây có gì giống nhau ?
Khay khảm
Ngăn bạc
Trầu vàng
Cau đậu
Rễ tía
Ngoáy tai
Vớ thu?c
Quản bút
Tăm bông
t?
Bát yến hấp đường phèn
Tráp đồi mồi chữ nhật
?ng thuốc bạc
Đồng hồ vàng
Dao chuôi ngà
?ng vôi chạm
Cụm từ
DANH TỪ
CỤM DANH TỪ
* Chúng là những từ và cụm từ đồng loại
* Có kết cấu tương tự nhau
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
Chúng được liệt kê và sắp xếp nối tiếp nhau (ngăn cắch bởi dấu phẩy hoặc dấu chấm phẩy)
QUAN SÁT VĂN BẢN
Em có nhận xét gì về việc sắp xếp các từ, cụm từ trong câu in đậm ?
Khay khảm
Ngăn bạc
Trầu vàng
Cau đậu
Rễ tía
Ngoáy tai
Vớ thu?c
Quản bút
Tăm bông
Bát yến hấp đường phèn
Tráp đồi mồi chữ nhật
?ng thuốc bạc
Đồng hồ vàng
Dao chuôi ngà
?ng vôi chạm
Đều nói về những đồ vật xa xỉ, đắt tiền được bày biện xung quanh quan huyện
Đặc tả thói hưởng lạc, xa hoa, lãng phí và vô trách nhiệm của quan huyện
Xét về ý nghĩa, các từ và cụm từ này có gì giống nhau ?
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn)
QUAN SÁT VĂN BẢN
Thế nào là phép liệt kê ? Tác dụng của phép liệt kê là gì ?
GHI NHỚ 1
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế, hay của tư tưởng, tình cảm
Lưu ý:
* Khi nói viết, gặp những sự vật, sự việc, hoạt động, tính chất,. cùng loại người ta thường dùng phép liệt kê.Có khi là sự liệt kê bình thường.
Ví dụ: Hà, Huệ, Lan cùng thi đua học tập tốt, lao động tốt.
* Khi người nói, người viết có ý thức sử dụng liệt kê để gây một ấn tượng sâu sắc kích thích trí tưởng tượng cho người đọc, người nghe thì liệt kê trở thành phép tu từ.
Ví dụ :Bởi thế, nó gầy hơn, nó còm hơn, nó đét lại.(Nam Cao)
* Để đạt hiệu quả tu từ cao, người ta có thể thêm một số trợ từ nhấn mạnh trong phép liệt kê.
Ví dụ: Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ: nào rau, nào đậu, nào thịt, nào cá, nào tương, nào cà.
b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau không ?
a) liệt kê theo trình tự sự việc, yếu tố (không có QHT)
Liệt kê không theo cặp
b) yếu tố, sự việc được liệt kê theo từng cặp (có QHT và)
Liệt kê theo cặp
mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng
a) Tre, nứa, mai, trúc, vầu
Thử đảo thứ tự các bộ phận trong phép liệt kê:
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam,của tập thể nhỏ là
và của tâp thể lớn là dân tộc,quốc gia.
hình thành và trưởng thành
gia đình, họ hàng, làng xóm,
Nhận xét:
Ở câu a, có thể đổi các bộ phận liệt kê mà lô gíc, ý nghĩa không thay đổi
Liệt kê không tăng tiến
Ở câu b, không thể đổi vì các bộ phận liệt kê sắp xếp theo thứ tự tăng tiến
Liệt kê tăng tiến
Về ý nghĩa:
Vầu, trúc, mai, nứa, tre
trưởng thành và hình thành
Làng xóm, họ hàng, gia đình
LIỆT KÊ
XÉT VỀ CẤU TẠO
XÉT VỀ Ý NGHĨA
LIỆT
KÊ
THEO
CẶP
LIỆT
KÊ KHÔNG
THEO CẶP
LIỆT
KÊ
TĂNG
TIẾN

LIỆT KÊ
KHÔNG
TĂNG
TIẾN
GHI NHỚ 2
* Xét theo cấu tạo , có thể phân biệt kiểu
liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê
không theo từng cặp .
*Xét theo ý nghĩa , có thể phân biệt kiểu
liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến
Tìm những câu văn, câu thơ trong đó sử dụng phép liệt kê
Trò chơi tiếp sức
LUYỆN TẬP
Bài tập 1: Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh cho luận điểm “yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục.Hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy ?
Từ xưa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng , thì tinh thần ấy sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ to lớn , nó lướt qua mọi sự nguy hiểm , khó khăn , nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước
Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta . Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng , Bà Triệu , Trần Hưng Đạo , Lê Lợi , Quang Trung …
Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước từ các cụ già tóc bạc đến các nhóm nhi đồng trẻ thơ …yêu nước .
Liệt kê tăng tiến: Miêu tả sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân ta.
Kiểu liệt kê không tăng tiến: Lòng tự hào về những trang sử vẻ vang qua những tấm gương anh hùng dân tộc .
Liệt kê theo cặp: Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đứng lên đánh Pháp .
Bài tập 2b:
Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
Đáp án : - Xét về cấu tạo : liệt kê không theo cặp.
- Xét về ý nghĩa: liệt kê tăng tiến
- Thể hiện sự tàn bạo của quân thù
- Sự kiên cường của chị Lý
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống !

Không giết được em người con gái anh hùng !
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Em hãy quan sát bức tranh sau và đặt câu có sử dụng phép liệt kê để tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi ?
B�I T?P 3-a
1) Các bạn học sinh chơi rất nhiều trò chơi nào cầu lông, nhảy dây, đá bóng...
Liệt kê không theo cặp, tăng tiến từ trò chơi đơn lẻ, đến tập thể nhỏ, đến tập thể lớn)
2)Trên sân trường, có đủ các màu sắc của quần áo: xanh, đỏ, trắng, vàng...
Liệt kê không theo cặp, không tăng tiến)

ĐÁP ÁN
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
* Học thuộc hai phần ghi nhớ (SGK)
* Làm bài tập 2b, bài tập 3b,c
* Viết đoạn văn có sử dụng phép liệt kê, kể ra phép liệt kê đó ?
*Soạn bài:Tìm hiểu chung về văn bản hành chính



XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !