Bài 28. Liệt kê

LIỆT KÊ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)
Danh từ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)
Cấu tạo
Cụm
danh từ
Nối tiếp
nhau
Ý
nghĩa
Miêu tả sự vật xa xỉ , đắt tiền được bày biện xung quanh quan lớn .
I. Thế nào là liệt kê
Ví dụ:
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)
Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự trưởng thành và hình thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là làng xóm, họ hàng, gia đình và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. (Phạm Văn Đồng)
Liệt kê
tăng tiến
Không thể
đảo ngược
Vì các yếu tố liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến về nghĩa
GHI NHỚ
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. ( Hồ Chí Minh )
Liệt kê không theo cặp
Liệt kê theo cặp
Thường dùng quan hệ từ đẳng lập như: và, với, hay,…
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. ( Hồ Chí Minh )
II. Các kiểu liệt kê
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. (Thép Mới)
Mai, vầu, trúc, nứa, tre mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
Liệt kê không tăng tiến
Có thể
đảo ngược
- Cùng từ loại (danh từ)
- Cùng chức năng ngữ pháp (chủ ngữ)
- Ý nghĩa không thay đổi
Liệt kê là gì?
Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng.
B. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm
C. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm.
Bài tập trắc nghiệm
2. Phép liệt kê có tác dụng gì?
A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng.
B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng.
C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng.
D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh
khác nhau của sự vật, hiện tượng.
Trong bài ca dao sau:
" Tin vui chiến thắng trăm miền
Hoà Bình, Tây Bắc Điện Biên vui về
Vui từ Đồng Tháp An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng."
( Việt Bắc - Tố Hữu)
Tác giả dùng phép liệt kê không theo cặp và
không tăng tiến, đúng hay sai ?
A) đúng.
B) sai.
Câu 1. Về cấu tạo có thể chia thành mấy kiểu liệt kê:
1 kiểu. Đó là ………………………………………………………
2 kiểu. Đó là ………………………………………………………
3 kiểu. Đó là ……………………………………............................
liệt kê theo từng cặp với liệt kê không theo từng cặp
Câu 2. Về ý nghĩa có thể chia thành mấy kiểu liệt kê:
1 kiểu. Đó là …………………………………………………….
2 kiểu. Đó là …………………………………….………………
3 kiểu. Đó là …………………………………….………………
liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.
LIỆT KÊ
XÉT VỀ CẤU TẠO
XÉT VỀ Ý NGHĨA
LIỆT
KÊ
THEO
CẶP
LIỆT
KÊ KHÔNG
THEO CẶP
LIỆT
KÊ
TĂNG
TIẾN

LIỆT KÊ
KHÔNG
TĂNG
TIẾN
Chú ý:
- Kiểu liệt kê theo từng cặp các sự vật, hiện tượng, hành động, trạng thái, tính chất … thường có nét tương phản hoặc bổ sung cho nhau.
- Kiểu liệt kê tăng tiến, các yếu tố liệt kê được sắp xếp theo trình tự tăng dần với tiêu chí chọn lựa.
2
Đoạn
BÀI TẬP 1
III. Luyện tập

Tìm phép liệt kê và nêu tác dụng trong các đoạn trích sau:
Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương: dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đấu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn ! Thật là nhốn nháo !
( Nguyễn ái Quốc )
BÀI TẬP 2
a-Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương: dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đấu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn ! Thật là nhốn nháo !
( Nguyễn ái Quốc )
Tìm phép liệt kê và nêu tác dụng trong các đoạn trích sau:
BÀI TẬP 2
. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
b. "Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em người con gái anh hùng"
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Bài tập 3 :
Em hãy quan sát bức tranh sau và đặt câu có sử dụng phép liệt kê để tả một số hoạt động diễn ra trên sân trường trong giờ ra chơi.
Câu1.
Cỏc b?n h?c sinh choi r?t nhi?u trũ choi n�o c?u lụng, nh?y dõy, dỏ búng...
-> .li?t kờ khụng theo c?p, tang ti?n t? trũ choi don l?, d?n t?p th? nh?, d?n t?p th? l?n.
Câu2.
Trờn sõn tru?ng, cú d? cỏc m�u s?c c?a qu?n ỏo: xanh, d?, tr?ng, v�ng...
-> li?t kờ khụng theo c?p, khụng tang ti?n.

2
Sơ đồ bài học
Liệt kê
Khái niệm
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại.
Phân loại
Xét theo ý nghĩa
Xét theo cấu tạo
Liệt kê theo từng cặp
Liệt kê không theo từng cặp
Liệt kê theo từng cặp
Liệt kê không tăng tiến
Tác dụng
Để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.