Bài 28. Liệt kê

Tiết 114: Tiếng việt
Liệt Kê
I/Thế nào là phép liệt kê?
Xét ví dụ (T104):
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [... ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [... ]
(Phạm Duy Tốn)
`
`
`
`
`
`
Xét ví dụ (T104):

}
Sắp xếp nối tiếp
} Từ cùng loại
} Cụm từ cùng loại
* Trầu vàng,……tăm bông

* Bên cạnh ngài,... nào ống vôi chạm...
Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh
khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
LiÖt kª
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên,biển lặng mới yên tấm lòng
(Ca dao)
Tìm phép liệt kê và nêu tác dụng của phép liệt kê đó trong ví dụ sau:
Diễn tả nỗi vất vả cực nhọc nhiều bề của người nông dân.

VD1: (T105)
a, Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do độc lập.
b, Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
















VD1(T105)
* Về cấu tạo:
a, Tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải


b, Tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải

* VD2: (T105)
a, Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm măng non mọc thẳng.
(Thép Mới)
b, Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)

















VD2(T105)
* Về ý nghĩa
a,Tre, nứa, trúc, mai, vầu

b, Hình thành và trưởng thành. gia đình, họ hàng, làng xóm


VD1: (T105)
* Về cấu tạo:
a, Tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải
Liệt kê không theo từng cặp
b, Tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải
Liệt kê theo từng cặp

VD2: (T105)
* Về ý nghĩa:
a, Tre, nứa, trúc, mai, vầu
Liệt kê không tăng tiến
b, Hình thành và trưởng thành. gia đình, họ hàng, làng xóm
Liệt kê tăng tiến











Các kiểu liệt kê
Xét về cấu tạo
Xét về ý nghĩa
LK theo
từng cặp
LK
tăng tiến
LK không
theo
từng cặp
LK
không
tăng tiến
Bài 1 (Tr.106)
Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh cho luận điểm " Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục. Hãy chỉ ra phép liệt kê ấy.
Từ xưa tới nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp nước.
Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung.
Từ các cụ già tóc bạc đến các nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm chiếm...
a, Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va- ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
(Nguyễn ái Quốc)
Bài 2 (Tr.106)
Tìm phép liệt kê trong các đoạn trích sau đây
( Tố Hữu )

b, Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống !
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng !


Bài 3 (BT bổ sung)
Tìm phép liệt kê và cho biết tác giả đã dùng phép liệt kê nào?

Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương ai oán
( Ca Huế trên sông Hương)

b. Chao ôi! Dì Hảo khóc. Dì khóc nức nở, khóc nấc lên, khóc như người ta thổ.Dì thổ ra nước mắt
( Nam Cao)
Liệt kê không tăng tiến
Liệt kê tăng tiến
Bài 4 (BT bổ sung)
Nêu tác dụng của phép liệt kê
Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại.
( Khẩu hiệu)
b. Sách của Hoa ở khắp mọi nơi trong nhà: trên giường, trên bàn học, trên giá sách, trên bàn ăn cơm, trên ghế dựa...
Tác dụng:
a, Kêu gọi mọi người nêu gương Bác Hồ về cách sống
giản dị yêu thương con người, chiến đấu kiên cường,
chăm chỉ lao động và học tập không ngừng nghỉ.
Bài 4 (BT bổ sung)
Nêu tác dụng của phép liệt kê
Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại.
( Khẩu hiệu)
b. Sách của Hoa ở khắp mọi nơi trong nhà: trên giường, trên bàn học, trên giá sách, trên bàn ăn cơm, trên ghế dựa...
Tác dụng:
Kêu gọi mọi người nêu gương Bác Hồ về cách sống
giản dị yêu thương con người, chiến đấu kiên cương,
chăm chỉ lao động và học tập không ngừng nghỉ.
Tác dụng:
b, Nói lên tính chất bề bộn của sự việc
( sách của Hoa)
Điền vào chỗ trống trong câu sau những
từ cùng loại thích hợp để tạo phép liệt kê.
Trong gia đình em kính trọng và yêu thương nhất là.............
Bố, mẹ, ông, bà.
Ông, bà, bố, mẹ.
Anh, chị, bố, mẹ
Bài 5 (BT bổ sung)

Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng phép liệt kê. Nêu tác dụng của phép liệt kê ấy.

Bài 6 (BT bổ sung)

Hướng dẫn học ở nhà

- Học phần ghi nhớ
- Làm bài tập số 3 (T106)
- Chuẩn bị bài: dấu chấm lửng và dấu chấm phảy.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ LỚP CHÚNG TA HÔM NAY