Bài 28. Liệt kê

CHÀO MỪNG
QÚY THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
?Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu ? Nªu c¸c tr­êng hîp dïng côm chñ vÞ ®Ó më réng c©u? VÝ dô minh häa.
-Là dùng các cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ vị, làm thành phần câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu.
- Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng một cụm chủ vị.
kiểm tra bài cũ
Bài ca dao:
Cưới nàng anh toan dẫn voi
Anh sợ quốc cấm nên voi không bàn.
Dẫn trâu sợ họ máu hàn
Dẫn bò sợ họ nhà nàng co gân.
Miễn là có thú bốn chân
Dẫn con chuột béo mời dân mời làng.

Dàn nhạc: gồm các nhạc cụ: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh .

TIẾT 115
ĐỀ CƯƠNG BÀI HỌC
I. Thế nào là phép liệt kê ?
II. Các kiểu liệt kê.
III. Luyện tập.
TIẾT 115: LIỆT KÊ
I. Thế nào là phép liệt kê ?
1.Ví dụ :
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà,nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc,quản bút, tăm bông trong mà thích mắt.(…)Ngoài kia, mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm.
I. Thế nào là phép liệt kê ?
1.Ví dụ :
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trong mà thích mắt.(…)Ngoài kia, mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm.
2. Nhận xét:
- Cấu tạo: Kết cấu tương tự nhau, nêu ra hàng loạt sự việc nối tiếp nhau.
-Ý nghĩa: Cùng miêu tả những sự vật xa xỉ, đắt tiền, bày biện xoay quanh quan lớn.
- Tác dụng: Làm nổi bật sự xa hoa của quan lớn đối lập với tình cảnh của dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió.
TIẾT 115: LIỆT KÊ
3. GHI NHỚ:
- Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm.

TIẾT 115: LIỆT KÊ
Lưu ý:
- Khi nói viết, gặp những sự vật, sự việc, hoạt động, tính chất,. cùng loại người ta thường dùng phép liệt kê.Có khi là sự liệt kê bình thường.
Ví dụ: Hà, Huệ, Lan cùng thi đua học tập tốt, lao động tốt.
- Khi người nói, người viết có ý thức sử dụng liệt kê để gây một ấn tượng sâu sắc kích thích trí tưởng tượng cho người đọc, người nghe thì liệt kê trở thành phép tu từ.
Ví dụ :Bởi thế, nó gầy hơn, nó còm hơn, nó đét lại.(Nam Cao)
- Để đạt hiệu quả tu từ cao, người ta có thể thêm một số trợ từ nhấn mạnh trong phép liệt kê.
Ví dụ: Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ: nào rau, nào đậu, nào thịt, nào cá, nào tương, nào cà.
Đọc ví dụ:
- Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
II. Các kiểu liệt kê :
1.Ví dụ 1:
2. Ví dụ 2:
a, Ví dụ:
Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
- Tiếng việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc Quốc gia.
THẢO LUẬN
NHÓM 1,2,3: Xét về cấu tạo, các phép liệt kê ở ví dụ 1a và b có gì khác nhau?
a. tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải
b. tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải
NHÓM 4,5,6: Thử đảo thứ tự các bộ phận trong phép liệt kê ở ví dụ 2a và b rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ở ví dụ 2a và b có gì khác nhau? a.Tre, nứa, trúc, mai, vầu
b. hình thành và trưởng thành;
gia đình, họ hàng, làng xóm
b. Nhận xét :
Về cấu tạo
- Câu a: Liệt kê theo trình tự sự việc, không theo từng cặp.
- Câu b: Liệt kê theo từng cặp
b. Nhận xét:
Về ý nghĩa:
- Câu a: Có thể thay đổi các bộ phận liệt kê (tre, nứa, trúc, mai, vầu) ý nghĩa của câu không thay đổi.
- Câu b: Không thay đổi các bộ phận liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến về ý nghĩa.
TIẾT 115: LIỆT KÊ
3. Ghi nhớ:
- Xét theo cấu tạo có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.
- Xét theo ý nghĩa có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.
TIẾT 115: LIỆT KÊ
Luu ý:
Trong ki?u li?t kê theo từng c?p,ngu?i ta thu?ng dùng quan h? t? d?ng l?p nhu: v�, v?i, hay.nh?ng s? v?t, hi?n tu?ng, h�nh d?ng, tr?ng thái, tính ch?t.trong t?ng c?p li?t kê thu?ng tuong ph?n hay có nét nghia b? sung cho nhau
Khi s? d?ng phép li?t kê tang ti?n c?n s?p x?p các th�nh t? sao cho đúng trình t? tang d?n theo tiêu chí du?c ch?n l?a
Khi li?t kê v? ngu?i, c?n chú tr?ng d?n tôn ti, tu?i tác, thân so, n?i ngo?i.
Các kiểu liệt kê
Xét theo cấu tạo
Xét theo ý nghĩa
III. Luyện tập:

Bài 1: Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh luận điểm “Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”, Chủ tích Hồ Chí Minh nhiều lần đã sử dụng phép liệt kê. Em hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy?
Bài 2: Phép liệt kê trong đoạn trích
a. Dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trông ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
TRÒ CHƠI TIẾP SỨC.
ĐỘI NÀO NHANH HƠN.
Quan sát tranh và đặt câu có sử dụng phép liệt kê.
(5 phút)
Hướng dẫn về nhà:
- Học thuộc ghi nhớ: trang 105. - Ho�n th�nh cỏc b�i t?p 3b-c /sgk trang 106. - Chu?n b? ki b�i: "Tỡm hi?u chung v? van b?n h�nh chớnh" .
+ D?c tru?c 3 van b?n SGK / trang107-109
+ Tr? l?i cỏc cõu h?i: Van b?n h�nh chớnh vi?t ra nh?m m?c dớch gỡ? Hỡnh th?c trỡnh b�y m?t van b?n h�nh chớnh c?n theo b? c?c nhu th? n�o?
+ Sưu tầm một số văn bản hành chính: báo cáo, đề nghị, thông báo, đơn từ.