Bài 28. Liệt kê

4/10/2015
4/10/2015
Hôm nay đi chợ tết cậu thấy người ta bán hoa nhiều chứ?
ừ, nhiều lắm , đủ các loại hoa.
Thế họ bán hoa gì?
À, vạn thọ, hoa cúc, hoa hoa mai, …đủ cả.
Trong trường hợp này, để diễn tả sự phong phú của hoa, người nói đã sử dụng một cách nói, hay gọi là một biện pháp tu từ. Đó là biện pháp gì?
4/10/2015
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
Tiết 122: Tiếng Việt
LIỆT KÊ
1.Ví dụ:


Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]
(Phạm Duy Tốn)
Tìm những sự vật được nói đến trong đoạn trích trên?
4/10/2015
?Nêu cấu tạo của các bộ phận trên.
(Chúng được cấu tạo bằng từ hay cụm từ gì?)
Bát yến hấp đường phèn Trầu vàng
Tráp đồi mồi hình chữ nhật Cau đậu
Ống thuốc bạc Rễ tía
Đồng hồ vàng Ngoáy tai
Dao chuôi ngà Ví thuốc
Quản bút
Tăm bông
Cụm danh từ
Danh từ
CẤU TẠO
=>đều là danh từ hoặc cụm danh từ(cấu tạo tương tự nhau)
Các bộ phận này được sắp xếp như thế nào?
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoái tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]
(Phạm Duy Tốn).

=>sắp xếp nối tiếp nhau
nào
nào
nào
nào
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
?Nêu ý nghĩa của các từ và cụm từ trong đoạn trích?
=>Diễn tả sự phong phú của những đồ vật xung quanh quan lớn
?Tác giả nêu ra hàng loạt sự việc có kết cấu tương tự như vậy có tác dụng gì?
=>Làm nổi bật sự xa hoa của viên quan phụ mẫu, đối lập với cảnh dân chúng đang khổ sở ngoài mưa gió
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
LIỆT KÊ
1.Ví dụ:


- Cấu tạo:
+ Sắp xếp nối tiếp hàng loạt
+ Có kết cấu tương tự
- Ý nghĩa:
+ Kể ra các đồ vật được bày biện xung quanh quan lớn để diễn tả sự phong phú của các đồ vật ấy.
-Tác dụng: Làm nổi bật sự xa hoa của viên quan, đối lập với cảnh dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió.

2.Ghi nhớ:SGK/105
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
GHI NHỚ
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế, hay tư tưởng, tình cảm.
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015

Tìm và nêu ý nghĩa phép liệt kê trong đoạn thơ sau:
Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
(Tố Hữu)

Phép liệt kê: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Ý nghĩa: Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường của người con gái (chị Lý).
BÀI TẬP
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
LIỆT KÊ
1.Ví dụ:
2.Ghi nhớ:


II.CÁC KIỂU LIỆT KÊ:
1.Ví dụ:
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
THẢO LUẬN NHÓM
Nhóm 1,2:
Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau?

a/Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
b/Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
Nhóm 3,4:
Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
a/Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
(Thép Mới)
b/Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)


Nhóm1,2:
1/Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau?
(ngữ liệu SGK/105)
Nhóm3,4:
2/ Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
(ngữ liệu SGK/105)
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ
1.Ví dụ
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.

b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
Xét về cấu tạo, các phép liệt kê trên có gì khác nhau?
và
và
-Câu a: Liệt kê từng đối tượng => Liệt kê không theo cặp.
-Câu b: Có quan hệ từ và => Liệt kê theo cặp.
Xét về cấu tạo:
* Ví dụ 1:
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ
1.Ví dụ
a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
(Thép Mới)
Em hãy đảo thứ tự các bộ phận in đậm trong hai câu trên
=> Vầu, tre, nứa, trúc, mai, mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm măng non mọc thẳng.
Dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê
=> liệt kê không tăng tiến
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)

b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)


Hình thành
Trưởng thành
=>Không thể dễ dàng thay đổi các bộ phận liệt kê
Xét về ý nghĩa:
-Câu a: Dễ dàng thay đổi các bộ phận liệt kê
=> liệt kê không tăng tiến.
- Câu b: Không thể thay đổi các bộ phân liệt kê( vì được sắp xếp theo mức độ tăng tiến)=> liệt kê tăng tiến,

2.Ghi nhớ: SGK/105
* Ví dụ 2:
*Sơ đồ:
=>Liệt kê tăng tiến
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
GHI NHỚ
Về cấu tạo: Liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp.
Về ý nghĩa: Liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến.
4/10/2015
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

Chọn đáp án đúng nhất:
“Chao ôi, dì Hảo khóc. Dì khóc nấc lên, khóc nức nở, khóc như người ta thổ”
Xét về ý nghĩa, câu trên thuộc kiểu liệt kê gì?
Liệt kê tăng tiến
Liệt kê không tăng tiến
Liệt kê từng cặp
Liệt kê không theo cặp
4/10/2015
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
LIỆT KÊ
1.Ví dụ:
2.Ghi nhớ:


II.CÁC KIỂU LIỆT KÊ:
1.Ví dụ:
2.Ghi nhớ
III.LUYỆN TẬP:
Tiết 122: Tiếng Việt
4/10/2015
*Bài tập 1:
Tìm phép liệt kê trong bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”để chứng minh cho luận điểm “yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”. Chỉ ra tác dụng của phép liệt kê ấy.
Các phép liệt kê:
...Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,...
…Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi,..Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận …đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội,từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân…đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất,…,cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ…
=>sự đồng tâm nhất trí của nhân dân Việt Nam đứng lên đánh Pháp
=>Lòng tự hào về những trang sử vẻ vang qua tấm gương của các anh hùng dân tộc
Trong phép liệt kê, chúng ta chỉ có thể liệt kê từ hay cụm từ trong phạm vi một câu , hay có thể mở rộng phép liệt kê từ câu này sang câu khác?
…Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi,..Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận …đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội,từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân…đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất,…,cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ…
=>Phép liệt kê có thể mở rộng ra giữa các câu kế tiếp nhau trong một đoạn
Thảo luận nhóm (theo bàn),thời gian 3’
(từ “Lịch sử ta……..nồng nàn yêu nước”)
4/10/2015
BÀI TẬP 3
Đặt câu có sử dụng phép liệt kê để tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi.
4/10/2015
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
* Học và làm bài:
-Thế nào là phép liệt kê?
-Các kiểu liệt kê.
-Làm bài tập 2(a).
* Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn bản hành chính.
-Thế nào là văn bản hành chính? Đặc điểm của văn bản hành chính?
-Sưu tầm một số văn bản hành chính thông dụng
Tiết 114: Bài 28: Tiếng Việt
4/10/2015
TIẾT HỌC HÔM NAY ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC. XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ ĐÃ THAM DỰ