Bài 28. Liệt kê

Các thầy cô giáo
về dự gi?
Nhiệt liệt chào mừng
môn tiếng việt 7
Người dạy: Âu Đình Hữu
LIỆT KÊ
I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?

Tiết 112
1. VD: SGK - 104
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ].
(Phạm Duy Tốn)
Khay khảm
Ngăn bạc
Trầu vàng
Cau đậu
Rễ tía
Ngoáy tai
Vớ thu?c
Quản bút
Tăm bông
Bát yến hấp đường phèn
Tráp đồi mồi chữ nhật
ống thuốc bạc
Đồng hồ vàng
Dao chuôi ngà
ống vôi chạm

Danh từ
Cụm danh từ
Từ
Cụm từ
LIỆT KÊ
I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?

Tiết 115
1. VD: SGK - 104
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ].
(Phạm Duy Tốn)
- Các bộ phận in đậm có mô hình cú pháp tương tự nhau, nêu ra hàng loạt sự việc nối tiếp .
- Miêu tả sự vật xa xỉ , đắt tiền được bày biện xung quanh quan lớn .
- Nêu bật thói hưởng lạc ,và vô trách nhiệm của viên quan .đối lập với tình cảnh dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió
* Cấu tạo:
*Ýnghĩa:
*Tác dụng:
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ.
1. VD1: Sgk-105
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần , lực lượng , tính mạng , của cải để giữ vững quyền tự do , độc lập .
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng , tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do , độc lập ấy .
a. Liệt kê theo từng sự việc,yếu tố
-> Không theo từng cặp .
b. Có quan hệ từ “và”
-> Liệt kê theo từng cặp (Thường dùng quan hệ từ đẳng lập như : và , với, hay…)
-> Cấu tạo
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ.
*VD2: Sgk-105
a. Tre , nứa , trúc , mai , vầu mấy chục loại khác nhau , nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng .
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam , của tập thể nhỏ là gia đình ,họ hàng ,làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc , quốc gia.
Vầu , tre , nứa , mai , trúc
trưởng thành và hình thành
Làng xóm ,họ hàng,gia đình
Ý nghĩa
a. Có thể thay đổi các bộ phận liệt kê mà lôgíc và ý nghĩa của câu không bị ảnh hưởng
b.Không thể thay đổi thứ tự vì các bộ phận liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến
=> Liệt kê không tăng tiến
=>Liệt kê tăng tiến
- Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta . Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng , Bà Triệu , Trần Hưng Đạo , Lê Lợi , Quang Trung …
- Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước từ các cụ già tóc bạc đến các nhóm nhi đồng trẻ thơ …yêu nước .
- Từ xưa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng , thì tinh thần ấy sôi nổi , nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ to lớn , nó lướt qua mọi sự nguy hiểm , khó khăn , nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước .
=>Kiểu liệt kê không tăng tiến: Lòng tự hào về những trang sử vẻ vang qua những tấm gương anh hùng dân tộc .
=>Liệt kê tăng tiến: Miêu tả sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân ta.
=>Liệt kê theo cặp: Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đứng lên đánh Pháp .
Bài tập 2:Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau:

“Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hẻ, trong cửa tiệm. Những cu li kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạ,ngực đeo tấm Bắc đầu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! ”
Bài tập 2a:

Các phép liệt kê:
Dưới lòng đường, trên vỉa hè,trong cửa tiệm.
Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp
xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một
chú khách trưng ra giữ trời; một viên quan uể oải bước
qua, tay phe phảy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.
Phép liệt kê: “dưới lòng đường,trên vỉ hè,trong cửa tiệm"
-> Liệt kê tăng tiến
“Những cu li … những quả dưa hấu…những
xâu lạp xưởng …, cái rốn của một chú khách … một viên
quan…”
->liệt kê không theo cặp,không tăng tiến


Bài tập 2b:

Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
( Tố Hữu)

Phép liệt kê : Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
- Cấu tạo: Sắp xếp nối tiếp hành động tra tấn
dã man của bọn giặc đối với chị Lí.
- Ý nghĩa: thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường, bất khuất của chị Lí.
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung