Bài 28. Liệt kê

Kiểm tra bài cũ
Câu sau đây dùng cụm C-V mở rộng thành phần nào của câu:
Nhà này mái đã hỏng
C V
? Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu?
Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có tính hình thức giống câu đơn giản bình thường, gọi là cụm C-V làm thành phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng
c
v
=> Dùng cụm C-V mở rộng thành phần vị ngữ
b) Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
(Tố Hữu)
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [... ].
(Phạm Duy Tốn)
Cấu tạo kết cấu bộ phận in đậm đều có kết cấu tương tự nhau:
=>là những từ thuộc danh từ
cụm danh từ
Làm nổi bật sự xa hoa, hưởng lạc, vô trách nhiệm của quan phủ.
=> Phép liệt kê
Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
(Tố Hữu)

=> Nhấn mạnh các hình thức tra tấn dã man của kẻ thù đối với người chiến sinh cách mạng và đồng thời tố cáo tội ác mà kẻ thù gây ra.
Ghi nhớ:
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm.
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.

b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
a, Liệt kê theo trình tự sự việc liệt kê.
b, Liệt kê theo từng cặp có quan hệ từ “và” bổ sung cho nhau về ý nghĩa.
Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
( Thép Mới)
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)
a, Tre, nứa, trúc, mai, vầu
=> Các bộ phận liệt kê ngang hàng về ý nghĩa có thể dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận đó.
b, Hình thành và trưởng thành…, gia đình, họ hàng, làng xóm:
=> Các bộ phận liệt kê không ngang bằng về ý nghĩa mà được sắp xếp theo tứ tự tăng tiến => không thay đổi được
CÁC KIỂU LIỆT KÊ
Cấu tạo
Ý nghĩa
Liệt kê theo cặp
Liệt kê không theo cặp
Liệt kê tăng tiến
Liệt kê không tăng tiến
Liệt kê
Ghi nhớ:
Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.
Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.
THẢO LUẬN NHÓM (2P)
Nhóm 1+4: Đoạn văn 1
Nhóm 2: Đoạn văn 2
Nhóm 3: Đoạn văn 3
Bài 1:
Trong tác phẩm “ Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” Chủ tịch Hồ Chí Minh 3 lần sử dụng phép liệt kê
Từ xa đến nay, nó kết thành… và lũ cướp nước -> sức mạnh của tinh thần yêu nước
Chúng ta có quyền tự hào… Quang Trung-> lòng tự hào về những trang sử vẻ vang qua những tấm gương của các vị anh hung
Từ các cụ già … con đẻ của mình-> sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân
Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích?
(Nguyễn Ái Quốc)
Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy thể hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng, những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm, những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm, cái rốn một chú khách trung ra giữa trời, một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
THẢO LUẬN NHÓM
Bài 3:
Nhóm1+2: phần b
Nhóm 3+4: phần c
b) Trong văn bản “ Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” đã khắc họa được hai nhân vật có tính cách đại diện cho hai con người hoàn toàn đối lập nhau ở nước ta thời Pháp thuộc: Va-ren gian trá, lố bịch đại diện cho Pháp ở Đông Dương. Phan Bội Châu là một nhà cách mạng kiên cường, bất khuất là vị anh hung dân tộc khí phách của dân tộc Việt Nam
c) Sau khi học bài “ Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” em cảm thấy tự hào về khí phách của một vị anh hùng kiên cường, bất khuất trước kẻ thù.

Bài 4:Em hãy viết đoạn văn ( từ 3-5 câu) chủ đề tự chọn trong đoạn văn có sử dụng phép liệt kê.
(1)Tháng một là tháng bắt đầu của năm mới cũng như của mùa xuân. (2) Thời tiết lúc này thật mát mẻ.(3) Cây cối thì đâm trồi nảy lộc .(4) Cây bàng, cây gạo, cây phượng,… như khoác thêm tấm áo mới.(5) Vạn vận sinh sôi nảy nở chào đón một mùa xuân tràn đầy sức sống.
LIỆT KÊ
Cấu tạo
Ý nghĩa
Liệt kê theo cặp
Liệt kê không theo theo cặp
Liệt kê tăng tiến
Liệt kê không tăng tiến
CỦNG CỐ
1. Liệt kê là gì?
a. Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng.
b. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm.
c. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
d. Là sự xen kẽ các từ hay cụm từ nhằm thể hiện ý đồ của người viết.
2. Phép liệt kê có tác dụng gì?
a. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng.
b. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng.
c. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng.
d. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc khái niệm và các kiểu liệt kê
Hoàn thành bài tập 4
Tìm 1 số văn bản đã học có sử dụng phép liệt kê
Chuẩn bị kĩ bài: “Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy”