Bài 28. Liệt kê

chào mừng
các thầy cô về dự gi? VAN
lớp: 7A2

Kiểm tra bài cũ.

Nhân hóa
So sánh
Ẩn dụ
Hoán dụ
Chơi chữ
Điệp ngữ.
Cho biết các phép tu từ mà em đã được học?
Cô Thảo, cô Hiến, cô Hòa, thầy Thuận, thầy Chú,
cô Vân chụp hình lưu niệm.

liệt kê
TIẾT 111
a/ Ví dụ: sgk
1. Thế nào là phép liệt kê?
Tiết 111: Liệt kê
1. Thế nào là phép liệt kê
VD1. Đọc đoặn văn sau:
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. (Phạm Duy Tốn)
? Quan sát những bộ phận in đậm trong những câu trên cho biết cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận đó có gì giống nhau ?
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.
a/ Ví dụ: sgk
1. Thế nào là phép liệt kê?
- bát yến hấp đường phèn
- tráp đồi mồi chữ nhật
- ống thuốc bạc,
- đồng hồ vàng,
- dao chuôi ngà,
- ống vôi chạm
- khay khảm, trầu vàng, cau đậu, rễ tía
- ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông
từ cùng loại->DT
cụm từ cùng loại->c?m DT
Làm nổi bật sự xa hoa của quan phủ đối lập
với tình cảnh của những người dân đang lam lũ ngoài mưa, gió.
Các từ hay cụm từ cùng loại( DT hay cụm DT), có kết cấu tương tự nhau, sắp xếp nối tiếp nhau.
*Nhận xét:
- Cấu tạo:
- Ý nghĩa:
- Tác dụng:
Cùng nói về các đồ vật được
bày biện xung quanh quan phủ.
*Nhận xét:
b/ Kết luận: Ghi nhớ:sgk
- Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
- Cấu tạo:
- Ý nghĩa:
- Tác dụng:
THẢO LUẬN :TÌM PHÉP LIỆT KÊ TRONG CÁC VÍ DỤ SAU:
1. Ng­êi ta ®i cÊy lÊy c«ng
T«i nay ®i cÊy cßn tr«ng nhiÒu bÒ
Tr«ng trêi, tr«ng ®Êt, tr«ng m©y
Tr«ng m­a, tr«ng n¾ng, tr«ng ngµy, tr«ng ®ªm
4. Chị tôi đi chợ mua nào rau, nào đậu, nào gà, nào vịt, … Chị làm nhiều món lắm: nào xào rau, nào ninh đậu,
nào luộc gà, nào hầm vịt, …
Tiết 111: Liệt kê
a/Ví dụ1: a1) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
(Hồ Chí Minh)
a2) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
(Hồ Chí Minh)
*Nhận xét:
Câu a: Giữa các bộ phận liệt kê không có quan hệ từ “và” mà nó sắp xếp theo một trình tự sự việc.
- Câu b: Giữa các bộ phận liệt kê có quan hệ từ “và”,c¸c bé phËn liÖt kª t¹o thµnh tõng cÆp sãng ®«i bæ sung cho nhau.
=> Như vậy xét về cấu tạo có hai kiểu liệt kê: Liệt kê không theo từng cặp và liệt kê theo từng cặp.
2. Các kiểu liệt kê

? Xét về cấu tạo, phép liệt kê ở câu (a), có gì khác câu (b)
Tiết 111: Liệt kê
b/Ví dụ2:
b1) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
(Thép Mới)
b2) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ và gia đình, họ hàng, làng xóm, và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
( Phạm Văn Đồng)

- Câu a: Có thể thay đổi được các bộ phận liệt kê mà ý nghĩa các phép liệt kê ấy không hề thay đổi.
Câu a2: không thể thay đổi trật tự các bộ phận liệt kê vì các bộ phận liệt kê có sự tăng tiến về mặt ý nghĩa.
=> Như vậy xét về mặt ý nghĩa có hai kiểu liệt kê: liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến.
Nhận xét:

? Xét về mặt ý nghĩa, phép liệt kê ở câu (a), có gì khác câu (b)
Các kiểu liệt kê
Xét theo cấu tạo
Xét theo ý nghĩa
* Sơ đồ
Tiết 111: Liệt kê
Ghi nhớ:
Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.
Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.
Tiết 111: Liệt kê
Ví dụ:
Cưới nàng anh toan dẫn voi
Anh sợ quốc cấm nên voi không bàn
Dẫn trâu sợ họ máu hàn
Dẫn bò sợ họ nhà nàng co gân
Miễn là có thú bốn chân
Dẫn con chuột béo mời dân mời làng.
*Lưu ý: Phép liệt kê tăng tiến cần sắp xếp các thành tố sao cho đúng trình tự tăng dần hoặc lùi dần theo tiêu chí tự chọn.
1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta:
?Khẳng định sức mạnh của lòng yêu nước.
?Lòng tự hào về nh?ng trang l?ch s? v? vang qua t?m guong cỏc v? anh hựng dõn t?c.
III. Luyện tập:
a/ .nó kết thành một làn sóng
vô cùng mạnh mẽ, to lớn,
nó lướt qua mọi sự nguy hiểm,
khó khăn, nó nhấn chìm tất cả
lũ bán nước và cướp nu?c.
b/.Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo,
Lê Lợi, Quang Trung...
c/ Từ các cụ già tóc bạc… quyên ruộng đất cho chính phủ.
Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên đánh giặc.
III. Luyện tập
Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây?
a) Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
( Nguyễn Ái Quốc)
=> Liệt kê không theo từng cặp
Bài tập 2
Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây?
a) Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
( Nguyễn Ái Quốc)
Bài tập 2
Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm;
cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bướcqua,
tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.



Xét về cấu tạo liệt kê không theo từng cặp
2/ Tìm phép liệt kê trong các đoạn trích sau:
a/…dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm.
b) Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
(Tố Hữu)

Bài tập 2 (
Tìm phép liệt kê, đó là phép liệt kê nào?
Ý nghĩa của phép liệt kê đó là gì?
=> Liệt kê tăng tiến
(nối tiếp hành động tra tấn của giặc thể hiện sự tàn bạo của quân thù, sự kiên cường của chị Lý)
Bài tập 3:
Kể các hoạt động trên sân trường
Kể tên các loại quả
Hoạt động nhóm (3’)
ĐÁP ÁN
1. Các bạn học sinh chơi rất nhiều trò chơi nào cầu lông, nhảy dây, đá bóng, trốn tìm...

2. Trên bàn, mẹ em bày rất nhiều loại quả nào chuối, bơ, nho, xoài, cam, đu đủ...


Trò chơI ô chữ:
1
2
3
4
5
6
Tên một bài thơ của tác giả Tố Hữu mà em đã học ở lớp 6 (4 chữ cái).
Xét về mặt nghĩa có mấy kiểu liệt kê? (7 chữ cái)
Câu tục ngữ: "Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống" sử dụng kiểu liệt kê nào? (8 chữ cái)
Câu thơ:
"Mai sau, mai sau, mai sau
Đất xanh tre mãi, xanh màu tre xanh."
sử dụng biện pháp tu từ gì? (7 chữ cái)
Các từ chỉ màu sắc thuộc từ loại gì? (6 chữ cái)
Văn bản "Sông nước Cà Mau" được viết theo phương thức biểu đạt nào là chính? (6 chữ cái)
Hướng dẫn về nhà:
+ Học thuộc ghi nhớ.
+ Làm bài tập số 3 trang 106.
+ Chuẩn bị bài m?i.