Bài 28. Liệt kê

Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu?
Cho ví dụ và phân tích.
Đáp án: Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ-vị (cụm c-v), làm thành phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu.
+Các em chăm học: Cụm c-v làm chủ ngữ (Chủ ngữ được mở rộng bằng cụm c-v)
+Cha mẹ vui lòng: Cụm c-v làm bổ ngữ cho động từ làm cho
Tiết 114 LIỆT KÊ
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
1.Ví dụ:Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu ( in đậm) dưới đây có gì giống nhau?
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ].
(Phạm Duy Tốn)
                                             
Tiết 114 LIỆT KÊ
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
1.Ví dụ:1.Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu ( in đậm) dưới đây có gì giống nhau?
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ].
(Phạm Duy Tốn)
Tiết 114 LIỆT KÊ
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
1.Ví dụ:
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ].
(Phạm Duy Tốn)
2.Nhận xét:
Cấu tạo: * Có kết cấu tương tự nhau,
* Sắp xếp nối tiếp hàng loạt các vấn đề.
- Ý nghĩa: Kể ra các đồ vật được bày biện xung quanh quan lớn để diễn tả sự phong phú của các đồ vật.
- Tác dụng: => Làm nổi bật sự xa hoa của viên quan, đối lập với cảnh dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió.
*Ghi nhớ 1:(SGKtr 105)
Tiết 114 LIỆT KÊ
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ
Ví dụ1:Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau?

Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh)
b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh)
* Xét về cấu tạo:
=> Liệt kê không theo cặp
Câu a: Liệt kê theo từng sự việc
Câu b: Có quan hệ từ “và”
=> Liệt kê theo cặp
Tiết 114 LIỆT KÊ
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ
Ví dụ 2: Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng. (Thép Mới)
b) Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.
(Phạm Văn Đồng)
* Xét về ý nghĩa:
Câu a: Có thể dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê.
-> Liệt kê không tăng tiến
Câu b: Không thể dễ dàng thay đổi các bộ phận liệt kê.
-> Liệt kê tăng tiến
Tiết 114 LIỆT KÊ
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
Liệt kê
Cấu tạo Ý nghĩa

Không theo cặp Theo cặp Tăng tiến Không tăng tiến
Sơ đồ:
2.Ghi nhớ: (SGK tr105)
Từ việc giải hai bài tập trên, hãy trình bày kết quả phân loại phép liệt kê bằng sơ đồ hoặc bảng phân loại?
Tiết 114 LIỆT KÊ
II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ
I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ ?
Tiết 114 LIỆT KÊ

III.LUYỆN TẬP:
Bài tập 1: Tìm những phép liệt kê trong bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”:
*Tổ 1,3:
- “Từ xưa đến nay (...), nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”.
* Tổ 2,4:
- “Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...”
(Hồ Chí Minh)
III.LUYỆN TẬP:
Bài tập 1:
*“Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...”
->Tự hào về những trang sử vẻ vang qua tấm gương của các vị anh hùng dân tộc -> Liệt kê tăng tiến về thời gian
*Từ xưa đến nay (...), nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.
Những phép liệt kê trong bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”:
-> Liệt kê tăng tiến về sức mạnh của tinh thần yêu nước
Tiết 114 LIỆT KÊ
Tiết 114 Tiếng Việt LIỆT KÊ


Bài tập:2(b)Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây:
Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
(Tố Hữu)

Đáp án:

Phép liệt kê: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
+ Cấu tạo: Sắp xếp nối tiếp hành động tra tấn dã man của bọn giặc đối với chị Trần Thị Lí.
+ Ý nghĩa: Thể hiện sự tàn bạo của quân thù và sự kiên cường của chị Lí - người con gái Việt Nam anh hùng.


Bài tập 3: HĐNhóm theo bàn: a/
Em hãy quan sát bức tranh sau và đặt câu có sử dụng phép liệt kê để tả một số hoạt động diễn ra trên sân trường trong giờ ra chơi.
Tiết 114 LIỆT KÊ
III.LUYỆN TẬP:
1.Các bạn học sinh chơi rất nhiều trò chơi nào cầu lông, nhảy dây, đá bóng...
-> liệt kê không theo cặp, tăng tiến từ trò chơi đơn lẻ, đến tập thể nhỏ, đến tập thể lớn.
2.Trên sân trường, có đủ các màu sắc của quần áo: xanh, đỏ, trắng, vàng...
-> liệt kê không theo cặp, không tăng tiến

Tiết 114 LIỆT KÊ
III.LUYỆN TẬP:
Em hãy quan sát bức tranh bên và đặt câu có sử dụng phép liệt kê .
Bức tranh có rất nhiều hoa quả thơm ngon và bổ dưỡng: nào đu đủ, bí đỏ, nho, chuối, cam, quýt, xoài, bơ, táo , đào, mận... trông thật hấp dẫn.
Tiết 114 LIỆT KÊ
1. Liệt kê là gì?
A. Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng.
B. Là việc sắp xếp từ, cụm từ nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống tư tưởng, tình cảm.
C. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
D. Là sự xen kẽ các từ hay cụm từ nhằm thể hiện ý đồ của người viết.

C. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
Bài tập trắc nghiệm
Tiết 114 LIỆT KÊ
2. Phép liệt kê có tác dụng gì?
A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng.
B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng.
C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng.
D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.
D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của sự vật, hiện tượng.

Tiết 114 LIỆT KÊ
3. Trong câu văn sau tác giả đã sử dụng phép liệt kê nào?
“Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương, ai oán...”
A. Liệt kê không tăng tiến
B. Liệt kê không theo từng cặp
C. Liệt kê tăng tiến
D. Liệt kê theo từng cặp

C. Liệt kê tăng tiến
Tiết 114 LIỆT KÊ
4. Câu văn : “ Cô gái Huế nội tâm thật phong phú và âm thầm, kín đáo, sâu thẳm.” có phải được diễn đạt bằng phép liệt kê?

A. Đúng B. Sai
Tiết 114 LIỆT KÊ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Hoàn thành các bài tập 1, 2a, 3b-c /sgk trang 106
Chuẩn bị kĩ bài: “Tìm hiểu chung về văn bản hành chính”
+ Đọc trước 3 văn bản SGK / trang107-109
+ Trả lời các câu hỏi: Văn bản hành chính viết ra nhằm mục đích gì? Hình thức trình bày một văn bản hành chính cần theo bố cục như thế nào?