Bài 28. Ca Huế trên sông Hương

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ
Trường THCS Hợp Giang
Ngữ văn lớp 7
Giáo viên: Nông Thùy Dương
Cầu Tràng Tiền
Đêm ca Huế
Sông Hương, núi Ngự
Cầu Tràng Tiền
Lăng tẩm Huế
Quần thể di tích Cố đô Huế
Chùa Thiên Mụ
Tiết 113 - Văn bản:
CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG

(Hà Ánh Minh)
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017

A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1. Tác giả
Hà Ánh Minh.
- Trích từ báo "Người Hà Nội"
2. Tác phẩm
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc
Chậm rãi, nhẹ nhàng, ngắt đúng nhịp.
- Thể loại: Bút kí
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
Văn bản “CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG”
Xứ Huế vốn nổi tiếng với các điệu hò, hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày, gặt hái, trồng cây, chăn tằm. Mỗi câu hò Huế dù ngắn hay dài đều được gửi gắm ít ra một ý tình trọn vẹn. Từ ngữ địa phương được dùng nhuần nhuyễn và phổ biến, nhất là trong các câu hò đối đáp tri thức, ngôn ngữ được thể hiện thật tài ba, phong phú. Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh buồn bã, hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung náo nức nồng hậu tình người. Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh. Hò Huế thể hiện lòng khao khát, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế. Ngoài ra còn có các điệu lí như: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam.
Đêm. Thành phố lên đèn như sao xa. Màn sương dày dần lên, cảnh vật mờ đi trong một màu trắng đục. Tôi như một lữ khách thích giang hồ với hồn thơ lai láng, tình người nồng hậu bước xuống một con thuyền rồng, có lẽ con thuyền này xưa kia chỉ dành cho vua chúa. Trước mũi thuyền là một không gian rộng thoáng để vua hóng mát ngắm trăng, giữa là một sàn gỗ bào nhẵn có mui vòm được trang trí lộng lẫy, xung quanh thuyền có hình rồng và trước mũi là một cái đầu rồng như muốn bay lên. Trong khoang thuyền, dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam. Ngoài ra còn có đàn bầu, sáo và cặp sanh để gõ nhịp.
Các ca công còn rất trẻ, nam mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp, nữ mặc áo dài, khăn đóng duyên dáng. Huế chính là quê hương chiếc áo dài Việt Nam. Những chiếc áo dài đầu tiên hiện còn được lưu giữ tại Bảo tàng Mĩ thuật cung đình Huế.
Trăng lên. Gió mơn man dìu dịu. Dòng sông trăng gợn sóng. Con thuyền bồng bềnh. Đêm nằm trên dòng sông Hương thơ mộng để nghe ca Huế, với tâm trạng chờ đợi rộn lòng.
Không gian yên tĩnh bỗng bừng lên âm thanh của dàn hòa tấu, bởi bốn nhạc khúc lưu thủy, kim tiền, xuân phong, long hổ du dương, trầm bổng, réo rắt mở đầu đêm ca Huế. Nhạc công dùng những ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi. Tiếng đàn lúc khoan, lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người.
Ca Huế hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình, nhã nhạc trang trọng uy nghi nên có thần thái của ca nhạc thính phòng, thể hiện theo hai dòng lớn điệu Bắc và điệu Nam, với trên sáu mươi tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc. Thú nghe ca Huế tao nhã, đầy sức quyến rũ.

Đêm đã về khuya. Xa xa bờ bên kia Thiên Mụ hiện ra mờ ảo, ngọn tháp Phước Duyên dát ánh trăng vàng. Sóng vỗ ru mạn thuyền rồi gợn vô hồi xa mãi cùng những tiếng đàn réo rắt du dương. Đấy là lúc các ca nhi cất lên những khúc điệu Nam nghe buồn man mác, thương cảm, bi ai, vương vấn như nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân. Cũng có bản nhạc mang âm hưởng điệu bắc pha phách điệu Nam không vui, không buồn như tứ đại cảnh. Thể điệu ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương ai oán… Lời ca thong thả, trang trọng, trong sáng gợi lên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch.
Nghe tiếng gà gáy bên làng Thọ Cương, cùng tiếng chuông chùa Thiên Mụ gọi năm canh, mà trong khoang thuyền vẫn đầy ắp lời ca tiếng nhạc.
Không gian như lắng đọng. Thời gian như ngừng lại. Con gái Huế nội tâm thật phong phú và âm thầm, kín đáo, sâu thẳm.

Theo Hà Ánh Minh, báo Người Hà Nội

A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1. Tác giả
Hà Ánh Minh.
- Trích từ báo "Người Hà Nội"
2. Tác phẩm
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Đọc
2. Chủ đề
Vẻ đẹp của một nếp sinh hoạt văn hóa ở cố đô Huế.
3. Bố cục
2 phần
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Chậm rãi, nhẹ nhàng, ngắt đúng nhịp.
- Thể loại: Bút kí
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017

Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
? Li?t k�
tâm hồn Huế.
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1. Tác giả
2. Tác phẩm
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
Đọc
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
- Tứ đại cảnh: không vui, không buồn
Ca Huế phong phú về làn
- Các điệu hò:
+ Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh: buồn bã.
+ Hò giã gạo, ru em... : náo nức nồng hậu tình người.
+ Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện: gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh.
- Các điệu lí: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam.
- Khúc điệu Nam: buồn man mác, vương vấn.
điệu, sâu sắc về nội dung,
mang những nét đặc trưng của vùng đất và
kết hợp với giải thích, bình luận:
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
1. Tác giả
2. Tác phẩm
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
trang trọng uy nghi ... với trên sáu mươi tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc.
Hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình, nhã nhạc
 Nguồn gốc đặc biệt;
thú nghe ca Huế tao nhã và đầy sức quyến rũ.
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
Không gian:
trên thuyền rồng.
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
Thuyền rồng trên sông Hương
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
- Không gian:
- Thời gian:
biểu diễn suốt đêm.
trên thuyền rồng.
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
- Không gian: trên thuyền rồng.
- Thời gian: diễn ra suốt đêm.
- Người biểu diễn:
các ca công và nhạc công.
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
- Không gian: trên thuyền rồng.
- Thời gian: diễn ra suốt đêm.
- Người biểu diễn: các ca công và nhạc công
lịch sự, duyên dáng với áo dài truyền thống.
điêu luyện, chuyên nghiệp.
+ Trang phục:
+ Tài nghệ:
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
- Người biểu diễn: các ca công, nhạc công.
- Các loại nhạc cụ:
- Không gian: trên thuyền rồng.
- Thời gian: diễn ra suốt đêm.
lịch sự, duyên dáng với áo dài truyền thống.
điêu luyện, chuyên nghiệp.
+ Trang phục:
+ Tài nghệ:
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
Dàn tranh
Đàn nguyệt
Đàn tì bà
Sáo
Nhị
Đàn bầu
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
- Người biểu diễn: các ca công, nhạc công.
- Các loại nhạc cụ:
- Không gian: trên thuyền rồng.
- Thời gian: diễn ra suốt đêm.
đa dạng, phong phú.
- Cách thưởng thức:
ngồi trên thuyền, giữa dòng sông Hương trong đêm
trăng thanh gió mát.
lịch sự, duyên dáng với áo dài truyền thống.
điêu luyện, chuyên nghiệp.
+ Trang phục:
+ Tài nghệ:
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
- Người biểu diễn: các ca công, nhạc công.
- Các loại nhạc cụ:
- Không gian: trên thuyền rồng.
- Thời gian: diễn ra suốt đêm.
đa dạng, phong phú.
- Cách thưởng thức:
ngồi trên thuyền, giữa dòng sông Hương.
lịch sự, duyên dáng với áo dài truyền thống.
điêu luyện, chuyên nghiệp.
+ Trang phục:
+ Tài nghệ:
- Cảm nhận:
Không gian như lắng đọng.
Thời gian như ngừng lại. Con
gái Huế nội tâm phong phú và âm thầm, kín đáo, sâu thẳm.
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
- Người biểu diễn: các ca công, nhạc công.
- Các loại nhạc cụ: đa dạng, phong phú.
 Thuyết minh
hồn ta đến những vẻ đẹp của đời sống tinh thần con người xứ Huế.
liệt kê:
- Không gian: trên thuyền rồng.
- Thời gian: biểu diễn suốt đêm.
kết hợp miêu tả và biểu cảm,
- Cảm nhận:
Không gian như lắng đọng.
Thời gian như ngừng lại.
- Cách thưởng thức:
ngồi trên thuyền, giữa dòng sông Hương.
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
Ca Huế hướng tâm
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
C. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật và nội dung
* Nghệ thuật:
- Viết theo thể bút kí.
- Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu biểu cảm, thấm đẫm chất thơ.
- Miêu tả cảnh vật, con người sinh động.
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
C. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật và nội dung
* Nghệ thuật:
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
* Nội dung:
Cố đô Huế nổi tiếng không phải chỉ có các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử mà còn nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình.
Ca Huế là một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển.
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
* Ngu?n g?c c?a ca Hu?
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
* Những đặc sắc của ca Huế
C. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật và nội dung
(Ghi nhớ sgk - 104)
2. Ý nghĩa văn bản
Ghi chép lại một buổi ca Huế trên sông Hương, tác giả thể hiện lòng yêu mến, niềm tự hào đối với di sản văn hóa độc đáo của Huế, cũng là một di sản văn hóa của dân tộc.
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
4.2. Những đặc sắc của ca Huế
Tiết 113 -Văn bản: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
2. Chủ đề
3. Bố cục
4.1. Huế - cái nôi của dân ca
4. Phân tích
Đọc
A. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
C. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật và nội dung
2. Ý nghĩa văn bản
2. Tác phẩm
1. Tác giả
? Li?t k� k?t h?p v?i gi?i thích, bình lu?n: Ca Hu? mang nh?ng n�t d?c trung c?a v�ng d?t v� t�m h?n Hu?.
- Tứ đại cảnh
- Các điệu hò
- Các điệu lí
- Khúc điệu Nam
Hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình.
 Nguồn gốc đặc biệt; thú nghe ca Huế tao nhã.
* Nguồn gốc của ca Huế
* Những đặc sắc của ca Huế
- Không gian: trên thuyền rồng
Thời gian: diễn ra suốt đêm
Người biểu diễn: ca công, nhạc công
Các nhạc cụ: đa dạng, phong phú
Cách thưởng thức: ngồi trên thuyền, giữa dòng sông.
- Cảm nhận: không gian lắng đọng...

 Thuyết minh kết hợp miêu tả và biểu cảm, liệt kê: Ca Huế hướng tâm hồn ta đến những vẻ đẹp của đời sống tinh thần con người xứ Huế.
Ghi chép lại một buổi ca Huế trên sông Hương, tác giả thể hiện lòng yêu mến, niềm tự hào đối với di sản văn hóa độc đáo của Huế, cũng là một di sản văn hóa của dân tộc.
Thứ ba, ngày 21 tháng 3 năm 2017
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ


- Nắm toàn bộ nội dung bài.
- Viết đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận của em về xứ Huế.
- Chuẩn bị bài: “Liệt kê”.