Bài 28. Ca Huế trên sông Hương

Chào mừng các em học sinh
đến với giờ học Ngữ văn
Kiểm tra bài cũ
Qua truyện ngắn “ Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” em có nhận xét gì về tính cách của hai nhân vật chính?
-Va- ren: là một kẻ bất lương, giả dối, bịp bợm một
cách trắng trợn.
- Phan Bội Châu: là một con người có bản lĩnh
kiên cường, bất khuất trước kẻ thù. (Thể hiện qua
thái độ im lặng, phớt lờ, khinh bỉ.)
Những hình ảnh, lời dân ca các em vừa xem và nghe thuộc địa danh nào? Em hiểu gì về địa danh ấy?
Van b?n:
CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG
Theo H� �nh Minh
(B�o Ngu?i H� N?i)
Ca Huế trên sông Hương
(Hà Ánh Minh)
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
Em biết gì về tác giả Hà Ánh Minh?
Hà Ánh Minh là một nhà báo.
2. :Tác phẩm:
Các em hãy cho biết xuất xứ của văn bản?
- Xuất xứ: được đăng trên báo “ Người Hà Nội”.
Theo các em văn bản này thuộc thể loại gì?Em biết gì về thể loại này?
- Thể loại: Bút kí: Thể loại văn học ghi chép lại con người và sự việc mà nhà văn đã tìm hiểu, nghiên cứu cùng với những cảm nghĩ của mình nhằm thể hiện một tư tưởng nào đó.
Nội dung mà tác giả nghiên cứu, tìm hiểu và nói đến trong văn bản này là gì?
Em biết gì về ca Huế?
=> Ca Huế: dân ca Huế nói riêng và vùng Thừa Thiên nói chung. Ca Huế ở đây chỉ một sinh hoạt văn hóa của cố đô Huế: nguời nghe và người hát cùng ngồi trên thuyền đi trên sông Hương; ca Huế diễn ra vào ban đêm và hát chủ yếu các làn điệu dân ca Huế.
- Ca Huế: một trong những di sản văn hóa đáng tự hào của người dân xứ Huế.
Với nội dung trên, văn bản này thuộc kiểu văn bản gì?
Kiểu văn bản nhật dụng
Phương thức biểu đạt của văn bản là gì?
- Phương thức biểu đạt: thuyết minh kết hợp miêu tả, biểu cảm.
Ca Huế trên sông Hương
(Hà Ánh Minh)
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
2. :Tác phẩm:
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Đọc :
Theo các em, chúng ta cần đọc văn bản này bằng giọng như thế nào?
Giọng to, rõ ràng, chú ý các dấu câu, giọng vui tươi, thể hiện sự tự hào đối với sự phong phú , đa dạng, độc đáo của ca Huế.
Các em hãy cho biết bố cục của văn bản?
Bố cục: Ba phần:
Phần 1:Từ đầu … “ Lý hoài Nam” => Giới thiệu về ca Huế.
Phần 2: tiếp theo … “xao động tận đáy hồn người” => Đặc sắc của ca Huế trên sông Hương.
Phần 3:Còn lại => Nguồn gốc của ca Huế.
2. Bố cục: 3 phần.
3. Hiểu văn bản:
a) Giới thiệu chung về ca Huế.
Em hãy cho biết, trong đoạn văn này, tác giả đã giới thiệu cho chúng ta biết điều gì về ca Huế?
Ca Huế có nhiều làn điệu:
Các em hãy thảo luận nhóm nhỏ trong 3 phút để hoàn thành bài tập ở bảng sau đây?
Qua tìm hiểu các em có nhận xét gì về ca Huế?
Chèo cạn, bài thai, các điệu lí, các điệu hò, các điệu Nam, . . . với đặc điểm riêng của từng làn điệu.
Khi nói về các làn điệu ca Huế với đặc sắc của từng làn điệu, tác giả dùng nghệ thuật gì?
(Liệt kê kết hợp bình luận, giải thích).
Qua tìm hiểu các em có nhận xét gì về ca Huế?
=> Ca Huế phong phú về làn điệu thể hiện đời sống nội tâm của của con người.
Các làn điệu ca Huế
Các làn điệu ca Huế
Ca Huế trên sông Hương
(Hà Ánh Minh)
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
2. :Tác phẩm:
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Đọc :
2. Bố cục: 3 phần.
3. Hiểu văn bản:
a) Giới thiệu chung về ca Huế.
Ca Huế phong phú về làn điệu thể hiện đời sống nội tâm của của con người.
b) Đặc sắc của ca Huế trên sông Hương:
Thời gian biểu diễn là vào lúc nào?
- Thời gian: Từ khi lên đèn kéo dài đến tận gần sáng.
Không gian biểu diễn được miêu tả ra sao? Hãy tìm những chi tiết miêu tả không gian trong đêm ca Huế.

Thành phố lên đèn như sao sa; màn sương dày dần hẳn lên, cảnh vật mờ đi trong một màu trắng đục. Trăng lên, gió mơn man dìu dịu. Dòng sông trăng gợn sóng. Không gian tĩnh mịch bỗng bừng lên âm thanh của dàn hòa tấu.
Em có nhận xét gì về không gian này?
- Không gian: huyền ảo, thơ mộng.
Nơi biểu diễn có gì đặc biệt và độc đáo?
- Địa điểm: Trên một con thuyền rồng bồng bềnh trên sông Hương – một sân khấu chuyển động.
Nếu xem con thuyền ấy là một sân khấu, thì ngoài sự đặc biệt ở sự chuyển động trên dòng sông Hương mà còn đặc biệt hơn các sân khấu khác ở chỗ nào nữa? (Chú ý vị trí của người biểu diễn và người thưởng thức).
Người biểu diễn ở đây là những ai?
Có những nhạc cụ nào?
Ca Huế trên sông Hương
(Hà Ánh Minh)
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
2. :Tác phẩm:
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Đọc :
2. Bố cục: 3 phần.
3. Hiểu văn bản:
a) Giới thiệu chung về ca Huế.
Ca Huế phong phú về làn điệu thể hiện đời sống nội tâm của của con người.
b) Đặc sắc của ca Huế trên sông Hương:
- Thời gian: Từ khi lên đèn kéo dài đến tận gần sáng.
- Không gian: huyền ảo, thơ mộng.
- Địa điểm: Trên một con thuyền rồng bồng bềnh trên sông Hương – một sân khấu chuyển động.
Em có nhận xét gì về các nhạc cụ được các ca công sử dụng trong đêm ca Huế?
- Nhạc cụ: Vô cùng phong phú.
Trở lại các nhạc công và ca công, em thấy các ca công và nhạc công được miêu tả như thế nào?
Các ca công còn rất trẻ, nam mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp, nữ mặc áo dài, đội mấn duyên dáng.
- Các nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt lúc khoan lúc nhặt làm nên những tiết tấu xao động tận đáy hồn người.
Qua đây, các em có cảm nhận gì về người biểu diễn?
- Người biểu diễn: Ca công và nhạc công: trẻ, đẹp, duyên dáng, tài ba, điêu luyện.
Người thưởng thức ở đây thưởng thức như thế nào, trong tâm trạng và cảm xúc ra sao?
- Cách thưởng thức: Đêm nằm trên dòng Hương thơ mộng để nghe ca Huế với tâm trạng chờ đợi rộn lòng.
Khi nói về các ca công, nhạc công, nói về các nhạc cụ, cách thưởng thức, . . . Tác giả sử dụng nghệ thuật gì?
(Liệt kê kết hợp miêu tả, biểu cảm)
Cách kết hợp các yếu tố này cho ta thấy được ca Huế là một loại hình nghệ thuật như thế nào?
=> Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống vô cùng độc đáo và tao nhã.
Ca Huế trên sông Hương
(Hà Ánh Minh)
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
2. :Tác phẩm:
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Đọc :
2. Bố cục: 3 phần.
3. Hiểu văn bản:
a) Giới thiệu chung về ca Huế.
Ca Huế phong phú về làn điệu thể hiện đời sống nội tâm của của con người.
b) Đặc sắc của ca Huế trên sông Hương:
- Thời gian: Từ khi lên đèn kéo dài đến tận gần sáng.
- Không gian: huyền ảo, thơ mộng.
- Địa điểm: Trên một con thuyền rồng bồng bềnh trên sông Hương – một sân khấu chuyển động.
- Nhạc cụ: Vô cùng phong phú.
- Người biểu diễn: Ca công và nhạc công: trẻ, đẹp, duyên dáng, tài ba, điêu luyện.
- Cách thưởng thức: Đêm nằm trên dòng Hương thơ mộng để nghe ca Huế với tâm trạng chờ đợi rộn lòng.
(Liệt kê kết hợp miêu tả, biểu cảm)
=> Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống vô cùng độc đáo và tao nhã .
c) Nguồn gốc của ca Huế:
Ca Huế được hình thành từ đâu?
Bắt nguồn từ nhạc dân gian và nhã nhạc cung đình Huế.
Nhạc dân gian là gì? Nhạc cung đình, nhã nhạc là gì?
Chính từ nguồn gốc này đã tạo nên âm hưởng của các làn điệu ca Huế, đó là âm hưởng như thế nào?
=> Vừa sôi nổi vui tươi, vừa trang trong uy nghi.
Nhạc dân gian là các làn điệu dân ca, những điệu hò thường sôi nổi, lạc quan.
Nhạc cung đình, nhã nhạc: Nhạc dùng trong các buổi lễ trang nghiêm, nơi tôn miếu, triều đình thời phong kiến, thường có sắc thái trang nghiêm, uy nghi.
Ca Huế trên sông Hương
(Hà Ánh Minh)
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
2. :Tác phẩm:
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Đọc :
2. Bố cục: 3 phần.
3. Hiểu văn bản:
a) Giới thiệu chung về ca Huế.
Ca Huế phong phú về làn điệu thể hiện đời sống nội tâm của của con người.
b) Đặc sắc của ca Huế trên sông Hương:
Bắt nguồn từ nhạc dân gian và nhã nhạc cung đình Huế.
Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống vô cùng độc đáo và tao nhã .
c) Nguồn gốc của ca Huế:
III. Tổng kết:
Những nghệ thuật này đã cho ta hiểu được gì về Huế và ca Huế?
1. Nghệ thuật: Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu sức biểu cảm, thấm đẫm chất thơ. Miêu tả âm thanh, cảnh vật, con người sinh động.
Qua tìm hiểu, các em hãy khái quát những đặc sắc của văn bản?
2. Nội dung: Văn bản cho ta thấy Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa âm nhạc thanh lịch và tao nhã; một sản phẩm văn hóa phi vật thể đáng trân trọng cần được bảo tồn và phát triển.
IV. Luyện tập:
Địa phương em có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên (và thể trình bày) một vài làn điệu mà em biết.
Như vậy, theo em, văn bản có ý nghĩa gì?
3. Ý nghĩa: Văn bản thể hiện lòng yêu mến, niềm tự hào đối với di sản văn hóa độc đáo của Huế- một di sản văn hóa của dân tộc.
CỦNG CỐ
Trả lời câu hỏi bằng cách chọn câu trả lời đúng nhất.
1. Dòng nào nói đúng nhất những nội dung mà văn bản Ca Huế trên sông Hương muốn đề cập đến?
A. Vẻ đẹp của cảnh ca Huế trong đêm trăng thơ mộng
B. Nguồn gốc của một làn điệu ca Huế.
C. Sự phong phú, đa dạng của các làn điệu ca Huế
D. Cả ba nội dung trên.
D. Cả ba nội dung trên.
2. Nguyên nhân nào tạo nên nét độc đáo của ca Huế?
A. Du khách được ngồi trên thuyền rồng.
B.Quang cảnh sông nước đẹp, huyền ảo, thơ mộng.
C. Những làn điệu ca Huế phong phú đa dạng, giàu cảm xúc.
D. Cả ba nội dung trên.
D. Cả ba nội dung trên
3. Vì sao nói ca Huế vừa sôi nổi, tươi vui, vừa trang trọng, vừa uy nghi?
A. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc dân gian.
B. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc thính phòng.
C. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc dân gian và nhạc cung đình.
D. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc cung đình.
C. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc dân gian và nhạc cung đình.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc bài giảng.
Sưu tầm thêm tranh ảnh về Huế.
Soạn bài Liệt kê theo hệ thống câu hỏi SGK
Tiết học đến đây là kết thúc, chúc các em học tốt