Bài 27. Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu: Luyện tập (tiếp theo)

Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU

Chuyển đổi câu chủ động sau thành 2 câu bị động tương ứng : một câu dùng “bị”, một câu dùng “được”.
Cho biết sắc thái ý nghĩa của câu dùng “được” và câu dùng “bị” có gì khác nhau?
Mẹ gọi em về.
1. Em được mẹ gọi về.
2. Em bị mẹ gọi về.
 Vui mừng vì được mẹ gọi về.
 Buồn, không muốn bị mẹ gọi về.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Các phép biến đổi câu
Thêm, bớt thành phần câu.
Chuyển đổi kiểu câu
Mở rộng câu
Rút gọn câu
Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu
Thêm trạng ngữ cho câu
Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động
Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?
* Xét ví dụ
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có,



luyện những tình cảm ta sẵn có […] (Hoài Thanh)

Chủ ngữ
Vị ngữ
C
Cụm danh từ
Cụm danh từ
V
Vị ngữ
C
V
Cụm C-V được dùng làm phụ sau trong cụm danh từ.
→ Mở rộng câu ở thành phần vị ngữ
* Ghi nhớ 1: SGK/68
Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ
có hình thức cấu tạo giống câu đơn bình thường,
gọi là cụm chủ - vị (cụm C-V) làm thành phần câu
hoặc thành phần của cụm từ để mở rộng câu.
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?
* Xét ví dụ
Cách 1:
Văn chương
gây cho ta
tình cảm, luyện
cho ta tình
cảm.
Cách 2:
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có.
So sánh 2 cách viết sau. Theo em, cách viết nào hay hơn?
nội dung cụ thể hơn, nhịp điệu câu văn uyển chuyển hơn.
Nội dung không hay, không thể hiện cảm xúc.
* Xét ví dụ 1: Sgk/68
a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,
cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
d. Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự
được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám
thành công.
II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu
Câu hỏi:
- Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu trên.
Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ
trong các câu trên.
- Cho biết trong mỗi câu, cụm C-V làm thành phần gì?
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
Chủ ngữ
Vị ngữ
C
V
C
V
Động từ

Cụm C – V làm chủ ngữ ; làm bổ ngữ cho
động từ khiến.
a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
Trạng ngữ
Chủ ngữ
Vị ngữ
C
V
 Cụm C – V làm vị ngữ.

c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,



cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
Chủ ngữ
Vị ngữ
Vị ngữ
(Cụm động từ)
(Cụm động từ)

có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,





cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
Động từ trung tâm
Phụ ngữ sau
Phụ ngữ sau
C
V
C
V
 Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm động từ.
d. Nói cho đúng thì phẩm giá của Tiếng Việt chỉ mới thực sự


được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
Chủ ngữ
Trạng ngữ
Vị ngữ
ĐT trung tâm
Phụ ngữ sau
Cụm động từ
Vị ngữ
Phụ ngữ
trước
(là cụm danh từ)
Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ , cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C-V.
Ghi nhớ 2 : SGK/69
Dùng cụm C – V
để mở rộng thành
phần câu
Phụ ngữ trong
cụm tính từ
Chủ ngữ
Phụ ngữ trong
cụm động từ
Phụ ngữ trong
cụm danh từ
Vị ngữ
Dùng cụm C-V để mở rộng các thành phần trong câu:
Chủ
ngữ
Vị
ngữ
Phụ ngữ
trong cụm danh từ
Sơ đồ tư duy
Phụ ngữ
trong cụm động từ
Phụ ngữ
trong cụm tính từ
Khái niệm
Các trường hợp dùng cụm C-V để mở rộng câu:

III. Luyện tập
1.Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu cụm C-V làm thành phần gì ?
a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về.
b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
c. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy may một chút bụi nào.
d. Bỗng một bàn tay đập và khiến hắn giật mình.
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU

III. Luyện tập
a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới
định được, người ta gặt mang về.
 Cụm C-V làm vị ngữ
b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
 Cụm C-V làm định ngữ
C
V
V
C
C N
V N
C N
V N
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
III. Luyện tập
c. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta

thấy hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy

may một chút bụi nào.
C
V
=> Cụm C-V làm trạng ngữ
V
C
=> Cụm C-V làm bổ ngữ (đảo C-V)
C N
V N
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
III. Luyện tập
d. Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình.
V
C
=> Cụm C-V làm chủ ngữ
C
=> Cụm C-V làm bổ ngữ
V
C N
V N
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
Bài tập 2: Em hãy viết 1 đoạn văn(khoảng 4-5 câu),nội dung viết về cảnh đẹp thiên nhiên nước ta, trong đó có sử dụng cụm C-V để mở rộng câu. Hãy xác định cụm C-V đó.
Tiết 102 Phần Tiếng Việt
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
III. Luyện tập
Dùng cụm C-V
để mở rộng câu
Thế nào là dùng cụm

C-V để mở rộng câu?
Là dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm C-V làm thành phần của câu hoặc thành phần của cụm từ để mở rộng câu.
Các trường hợp dùng

cụm C-V để mở rộng câu
Chủ ngữ
Vị ngữ
Phụ ngữ trong cụm danh từ
Phụ ngữ trong cụm động từ
Phụ ngữ trong cụm tính từ
Sơ đồ tư duy
Về học thuộc các ghi nhớ, chuẩn bị phần II
để tiết sau luyện tập.
Viết đoạn văn (15– 20 câu) trong đó có sử
dụng cụm C –V để mở rộng các thành phần
câu: Chủ ngữ, vị ngữ, phụ ngữ trong cụm
danh từ, cụm động từ, cụm tính từ. Chỉ ra
các câu đó?
Hướng dẫn học bài
2, Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
C
V
Chủ ngữ
Vị ngữ
 Cụm C-V làm vị ngữ trong câu.
Luyện tập:
Hãy xác định thành phần câu và cho biết các câu trên mở rộng thành phần nào?
a. Chiếc bàn này chân đã gẫy.
b. Cô giáo ốm là một tin buồn.
c. Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3.
d. Tôi rất thích con gấu Lan tặng.
Chiếc bàn này chân đã gẫy.
Cô giáo ốm là một tin buồn.
Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3.
Tôi rất thích con gấu Lan tặng.
CN
VN
c
v
CN
VN
c
v
c
v
CN
VN
c
v
CN
VN
Cụm C – V làm phụ ngữ cho danh từ.
Cụm C – V làm phụ ngữ cho động từ.
Cụm C – V làm chủ ngữ.
Cụm C – V làm vị ngữ.
Đ T
D T