Bài 26. Sự bay hơi và sự ngưng tụ

Sự bay hơi
1. Nhớ lại những điều đã học ở lớp 4: Sự chuyển thể của nước










A1 –Trời râm
A2- Trời có nắng







Quần áo vẽ ở hình nào khô nhanh hơn?
=> Quần áo vẽ ở hình A2 khô nhanh hơn
Nhiệt độ ở hình nào cao hơn?
=> Nhiệt độ ở hình A2 cao hơn.
C1: Tốc độ bay hơi phụ thuộc vào yếu tố nào?
=> Tốc độ bay hơi phụ thuộc vào nhiệt độ.
Người nông dân khi thu hoạch về phải sấy khô lúa. Lúa được sấy khô sau khi thu hoạch tiện cho việc bảo quản và sử dụng








B1 – Có gió
B2 – Không có gió
Quần áo ở hình nào khô nhanh hơn?
=> Quần áo ở hình B1 khô nhanh hơn hình B2.
C2: Tốc độ bay hơi phụ thuộc vào yếu tố nào?
=> Tốc độ bay hơi phụ thuộc vào gió.
Khi lau nhà mở quạt thì nhà sẽ mau khô hơn.
C1 – Quần áo không được căng ra.
C2 – Quần áo được căng ra.
Quần áo ở hình nào khô nhanh hơn?
=> Quần áo ở hình C2 khô nhanh hơn.
C3: Tốc độ bay hơi phụ thuộc vào yếu tố nào?
=> Tốc độ bay hơi phụ thuộc vào diện tích mặt thoáng
Thả bèo hoa dâu vào ruộng lúa, ngoài việc bèo cung cấp chất dinh dưỡng cho đất, bèo còn che phủ bề mặt ruộng hạn chế sự bay hơi nước trong ruộng
C4::Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống.
Nhiệt độ càng ………….. thì tốc độ bay hơi càng …………….
Gió càng ……… thì tốc độ bay hơi càng…………………
Diện tích mặt thoáng của chất lỏng càng ……………… thì tốc độ bay hơi càng .......................
lớn, nhỏ
cao, thấp
mạnh, yếu
cao – thấp
lớn – nhỏ
mạnh – yếu
lớn – nhỏ
lớn – nhỏ
lớn – nhỏ
Thí nghiệm kiểm tra
●Mục đích: Kiểm tra tác động của nhiệt độ tới tốc độ bay hơi của chất lỏng
●Dụng cụ thí nghiệm:
- 2 đĩa nhôm có diện tích lòng đĩa như nhau + 1 giá đỡ + 1 đèn cồn + nước.
- Điều kiện: Gió và diện tích mặt thoáng của chất lỏng là như nhau




●Các bước tiến hành thí nghiệm:
Lấy 2 đĩa nhôm có diện tích lòng đĩa như nhau, đặt trong phòng không có gió.
- Đổ vào mỗi đĩa từ 2cm3 đến 5cm3 nước.
- Hơ nóng một đĩa.
- Quan sát nước ở đĩa nào khô nhanh hơn.
C5: Tại sao phải dùng đĩa có diện tích lòng đĩa như nhau?
=> Để diện tích mặt thoáng trong hai đĩa như nhau.
C6: Tại sao phải đặt hai đĩa trong cùng một phòng không có gió?
=> Để loại trừ sự tác động của gió.
C7: Tại sao chỉ hơ nóng một đĩa?
=> Để kiểm tra sự tác động của nhiệt độ.
Làm thí nghiệm
Tác động của nhiệt độ đối với sự bay hơi
B1: Nhỏ 1 lượng nước như nhau vào mỗi đĩa, dàn đều lượng nước trên toàn diện tích lòng đĩa.
B2: Đặt 1 đĩa lên trên ngọn đèn cồn.
B3: Quan sát nước ở đĩa nào khô nhanh hơn.
C8: Căn cứ vào kết quả thí nghiệm nào, có thể khẳng định dự đoán tốc độ bay hơi phụ thuộc vào nhiệt độ là đúng?
=> Nước ở đĩa hơ nóng bay nhanh hơn nước ở đĩa đối chứng.
C9. Tại sao khi trồng chuối hay trồng mía, người ta phải phạt bớt lá ?
=> Để giảm bớt sự bay hơi của nước, cây ít bị mất nước hơn.
C10. Để làm muối, người ta cho nước biển chảy vào ruộng muối. Nước trong nước biển bay hơi, còn muối đọng lại trên ruộng. Thời tiết như thế nào thì nhanh thu hoạch được muối? Tại sao?
=> Trời nắng và gió (vì nước biển sẽ bay hơi nhanh với 2 yếu tố: gió và nhiệt độ).
Hình ảnh người dân làm muối.

II. Sự ngưng tụ
1. Tìm cách quan sát sự ngưng tụ:
a. Dự đoán:
Hiện tượng chất lỏng biến thành hơi là sự bay hơi. Còn hiện tượng hơi biến thành…………… là sự ngưng tụ. Ngưng tụ là quá trình ngược với bay hơi.
chất lỏng
Lỏng
HƠI
Bay hơi
Ngưng tụ
Để dễ quan sát hiện tượng bay hơi, ta có thể cho chất lỏng bay hơi nhanh bằng cách tăng nhiệt độ chất lỏng. Vậy muốn dễ quan sát hiện tượng ngưng tụ, ta tăng hay giảm nhiệt độ của hơi ?
Muốn dễ quan sát hiện tượng ngưng tụ, ta dự đoán giảm nhiệt độ của hơi, vì khi đó hơi ngưng tụ sẽ nhanh hơn.
b. Thí nghiệm kiểm tra:
Trong không khí có hơi nước, muốn hơi nước ngưng tụ nhanh, ta có thể làm gì đối với không khí ?
Trả lời: Ta có thể giảm nhiệt độ của không khí, để cho hơi nước ngưng tụ nhanh hơn.
b. Thí nghiệm kiểm tra:
Để làm thí nghiệm kiểm tra sự ngưng tụ của hơi nước trong không khí, ta cần những dụng cụ gì ?
Ta cần những dụng cụ:
+ 2 cốc thủy tinh giống nhau.
+ Nước có pha màu.
+ Nước đá đập nhỏ.
+ 2 nhiệt kế.
c. Rút ra kết luận:
C2: Có hiện tượng gì xảy ra ở mặt ngoài của cốc thí nghiệm ? Hiện tượng này có xảy ra với cốc đối chứng không ?
Trả lời: Có nước đọng lại ở mặt ngoài cốc làm thí nghiệm, hiện tượng này không xảy ra đối với cốc đối chứng.
C1: Có gì khác nhau giữa nhiệt độ của nước trong
cốc đối chứng và trong cốc thí nghiệm ?
Trả lời: Nước trong cốc làm thí nghiệm có nhiệt độ thấp hơn nước trong cốc đối chứng.
C3: Các giọt nước đọng ở mặt ngoài của cốc thí
nghiệm có phải là trong cốc thấm ra không ?
Trả lời: Không, vì nước đọng ở mặt ngoài của cốc không có màu, nước không thể thấm qua thủy tinh.
C4: Các giọt nước đọng bên ngoài cốc làm thí
nghiệm do đâu mà có ?
Trả lời: Do hơi nước trong không khí xung quanh mặt ngoài cốc gặp lạnh ngưng tụ lại.
C5: Vậy dự đoán của chúng ta có đúng không ?
Trả lời: Dự đoán của chúng ta là đúng, vì hơi nước gặp lạnh đã nhanh chóng ngưng tụ thành nước.
2. Vận dụng:
C6: Nêu hai ví dụ về hiện tượng ngưng tụ ?
- VD1: Khi nấu cơm, ta mở nắp vung ra thì thấy bên trong nắp có các giọt nước bám vào. Đó là do hơi nước trong nồi bốc lên gặp lạnh đã ngưng tụ lại.
- VD2: Khi mua bia ướp lạnh, ta thấy mặt ngoài của can nhựa, hoặc ca nhựa, cốc thủy tinh có bám các giọt nước. Đó cũng là do hơi nước trong không khí xung quanh gặp lạnh ngưng tụ lại.
C7: Giải thích sự tạo thành giọt nước đọng trên lá cây vào ban đêm ?
Trả lời: Vào ban đêm, nhiệt độ không khí hạ xuống nên hơi nước gặp lạnh ngưng tụ lại thành các giọt nước bám vào lá cây, ngọn cỏ,…
C8: Tại sao rượu đựng trong chai không dậy nút sẽ cạn dần, còn nếu đậy kín thì không cạn ?
Trả lời: Sự bay hơi và ngưng tụ thường đi kèm với nhau. Nếu ta mở nút chai rượu thì chất lỏng bay hơi nhiều mà ngưng tụ trở lại thì ít hơn, nên chai bị cạn dần. Còn nếu ta đậy kín chai rượu thì chất lỏng bay hơi bao nhiêu lại ngưng tụ bấy nhiêu, nên chai không bị cạn.
Câu 1: Khi nóng bức ta thường chảy mồ hôi vì :
a/ Để làm sạch các lỗ chân lông.
b/ Ta uống nhiều nước.
c/ Mồ hôi bốc hơi để làm ta cảm thấy mát.
d/ Cả a,b,c đều đúng.
Đáp án c
Củng cố
Câu 2: Các loài cây trong sa mạc thường có lá nhỏ, có lông dày hoặc có gai vì :

a/ Để hạn chế bốc hơi nước
b/ Để đỡ tốn dinh dưỡng nuôi lá
c/ Vì thiếu nước
d/ Vì đất khô cằn
Đáp án a
Vì vậy, cần tăng cường và giữ các hồ trong sạch, trồng cây xanh.
Quanh nhà có nhiều sông, hồ, cây xanh vào mùa hè nước bay hơi ta cảm thấy mát mẻ, dể chịu.
MÔI TRƯỜNG
H¬i nư­íc trong kh«ng khÝ ngư­ng tô t¹o thµnh s­ư¬ng mï, lµm gi¶m tÇm nhìn, c©y xanh gi¶m kh¶ năng quang hîp. CÇn cã biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn giao th«ng khi trêi cã sư¬ng mï.
Nước bay hơi
Mây trắng có nhiều hơi nước
Hơi nước gặp lạnh ngưng tụ tạo thành mưa