Bài 26. Sống chết mặc bay

C1: Em hãy kể tên các truyện trung đại mà em đã học ở lớp 6 ?

Kiểm tra bài cũ
C2: Nêu đặc điểm chung của truyện trung đại bằng cách khoanh tròn vào những đáp án đúng

Các truyện : +Mẹ hiền dạy con .
+Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng.
+Con hổ có nghĩa.

A Viết bằng văn xuôi chữ Hán.
B Cốt truyện thường giản đơn.
C Thường phát hiện bản chất bên trong đời sống
tâm hồn con người.
D Mục đích giáo huấn.
E Xuất hiện ở đầu thế kỉ XX.
A
B
D
Hai bức ảnh trên cho em biết điều gì?
Đảng và nhà nước ta đã có những hỗ trợ gì cho người dân vùng lũ?
Tiết 106:Văn bản
Sống chết mặc bay
(Phạm Duy Tốn)
I- Đọc và tìm hiểu chung
1) Tác giả , tác phẩm

-Ph¹m Duy Tèn (1884-1924) quª Ph­îng Vò –Th­êng TÝn- Hµ Néi.
-Lµ “B«ng hoa ®Çu mïa” cña truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i ViÖt Nam
-Lµ t¸c phÈm thµnh c«ng nhÊt cña «ng.
2) Đọc - tóm tắt truyện - giải nghĩa từ khó.
a.Đọc:
Phân biệt lời kể và giọng đối thoại giữa các nhân vật
- Người kể : giọng truyền cảm, phân biệt giọng kể ,tả.
-Quan phụ mẫu: lời lẽ hách dịch ,đầy quyền uy
- Người dân,nha lại .. giọng hớt hải ,lo lắng, khúm núm
b.Tóm tắt truyện
Câu truyện kể về một đêm chống lũ lụt của một xã vên sông Nhị Hà .Trước sức tàn phá của thiên nhiên,nhân dân ra sức chống chọi để bảo toàn tính mạng và tài sản của mình.Trong khi đó các quan đi chỉ đạo hộ đê lại đánh tổ tôm trong đình cao ráo , vững chãi .Khi đê vỡ cũng là lúc quan được ván bài ù to. Hắn sung sướng ,mãn nguyện còn dân lâm vào cảnh " kẻ sống không chỗ ở , người chết không nơi chôn " .Thật là : "sống chết mặc bay"

c.Giải nghĩa từ khó
-Nhị Hà : Khúc sông Hồng từ phía dưới Việt Trì trở xuống Thăng Long
-Núng thế :trạng thái không vững chắc , dễ đổ , dễ sụt
-Thẩm lậu : ngấm qua ,rỉ ra chảy đi nơi khác
-Dân phu : dân bị bắt làm các việc công ích cho xã hội cũ
5) Bố cục
Em hãy nêu bố cục và nội dung của từng đoạn ?

-Đoạn 1:Gần một giờ đêm...Khúc đê này hỏng mất
Nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người dân
-Đoạn 2:Tiếp .... Điếu, mày!
Cảnh quan lại nha phủ đánh tổ tôm khi đi hộ đê
-Đoạn 3: Phần còn lại
Cảnh đê vỡ, nhân dân lâm vào cảnh sầu thảm

II. Tìm hiểu chi tiết:
Em hiểu thế nào là nghệ thuật tương phản và nghệ thuật
tăng cấp ?
Hãy chỉ ra hai mặt tương phản cơ bản ở trong truyện này ?

Cảnh người dân đang ra sức chống đỡ, vật lộn căng thẳng trước nguy cơ đê vỡ


Cảnh quan phủ cùng đám nha lại, chánh tổng đang lao vào cuộc tổ tôm ngay trong khi họ đi hộ đê


II) Tìm hiểu chi tiết
1) Cảnh đê sắp vỡ và sự chống đỡ của người dân
?Cảnh đê bị uy hiếp được gợi tả bằng các chi tiết không
gian, thời gian, địa điểm nào ?

Trả lời
+ Thời gian: Gần một giờ đêm
+Không gian :Trời mưa tầm tã, nứớc sông Nhị Hà lên to
+Địa điểm : Khúc sông làng x ,phủ x, hai ba đoạn đã bị thẩm lậu
Các chi tiết đó gợi cảnh tượng như thế nào ?

Trả lời
Đêm tối. Mưa không ngớt. Nước sông lên nhanh có nguy cơ làm vỡ đê
? Khi đê bị uy hiếp thì cảnh bảo vệ đê đã diễn ra
như thế nào ?

Trả lời
+Huy động hàng trăm nghìn con người
+Huy động mọi phương tiện
+Trống đánh liên thanh ,ốc thổi vô hồi ,tiếng người xao xác
+Ai cũng mệt lử ,lướt thướt như chuột lột
+Nhưng mưa vẫn cứ tầm tã ,nước cứ cuồn cuộn bốc lên

Ngôn ngữ miêu tả trong đoạn có gì đặc sắc?
Một cảnh tượng như thế nào được gợi tả từ ngôn ngữ
miêu tả này ?

Trả lời
Nhiều từ láy tượng hình kết hợp với ngôn ngữ biểu cảm
Một cảnh tượng hối hả ,chen chúc ,nhếch nhác đến thảm hại




Phép tăng cấp thể hiện
Trời mưa: mỗi lúc một nhiều,dồn dập( mưa tầm tã, mưa vẫn tầm tã trút xuống ).
Mực nước mỗi ngày một dâng cao (nước sông Nhị Hà lên to quá,..dưới sông thời nước cứ cuồn cuộn bốc lên)
Âm thanh : tiếng trống, tù và, tiếng người gọi nhau đi hộ đê mỗi lúc ầm ĩ .
Sức người mỗi lúc một đuối ,nguy cơ vỡ đê càng đến gần.
?Tất cả những biện pháp nghệ thuật ấy nhằm
tô đậm nội dung gì ?
Trả lời
- Sự bất lực của sức người trước sức trời ; sự yếu kém của thế đê trước thế nước
-Thiên tai đang từng bước giáng xuống ,đe doạ cuộc sống của người dân

Em hãy so sánh các truyện trung đại đã học ở lớp 6 và
truyện "Sống chết mặc bay", để thấy những d?c di?m c?a
truy?n ng?n hi?n d?i?

Trả lời
Truyện ngắn hiện đại có đặc điểm :
+Viết bằng tiếng Việt hiện đại
+Thường kể truyện có thật
+Cốt truyện phức tạp hơn
+Phát hiện bản chất trong nhân sinh hay đời sống tâm hồn của con người
III-Luy?n T?p
Sau khi học xong cảnh đê sắp vỡ và sự chống đỡ của người dân em có cảm nghĩ gì về cảnh ngộ và thân phận của người dân trong xã hội cũ ?
Cảm thương cho số phận cực khổ , bị rẻ rúm của người dân .
.Lên án ,căm ghét những kẻ cầm quyền thờ ơ ,vô trách nhiệm , vô lương tâm trước nỗi khổ của người dân.
Tại sao hiện tượng lũ lụt vẫn chưa chấm dứt ?
Dọc đoạn văn
Một tiếng reo to nổi lên,hơn hai chục ngu?i cả nam lẫn nữ, mỗi người vác một vác củi vẹt ,nhảy xô xuống dòng nước đang cuốn dữ .Họ khoác vai nhau thành một sợi dây dài ,lấy thân mình ngăn dòng nước mặn .Sau lưng họ mấy đội dân công đang hối hả ,chuyển thoăn thoắt những sọt đất sét ,chèn chắc lấy lỗ hổng vừa nứt .Nước quật vào mặt ,vào ngực ,tràn qua đầu hàng rào sống .Họ ngụp xuống, trồi lên. Nhưng những người ấy nhất định không chịu rút...Trên bờ tiếng trống càng thúc dữ. Hàng ngàn dân công xô đến ,quăng hết quang gánh,lấy vai vác ,đầu đội ,tay bê đưa đất ra ùn ùn ...Vì ở quãng đê đang bị vỡ kia có những người đang lấy máu đổi đất cho họ ..Đám người không sợ chết đã cứu được quãng đê sống lại .
(Chu Văn -Bão biển)

Cảnh hộ đê của hai đoạn văn có gì giống và khác nhau ?
Về nhà:
- Tóm tắt truyện
- Soạn tiết 107, chú nghệ thuật tương phản và nghệ thuật tăng cấp trong truyện.