Bài 26. Sống chết mặc bay

Tiết 109 - 110

SỐNG CHẾT MẶC BAY
PHẠM DUY TỐN
I. Tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
a. Xuất xứ:
b. Vị trí tác phẩm:
c. Thể loại:
d. Tóm tắt cốt truyện:
e. Bố cục:



Nhà văn Phạm Duy Tốn
1883 - 1924
Truyện ngắn " Sống chết mặc bay" kể về ai và về việc gì?
- Để tái hiện được cảnh dân và quan hộ đê tác giả đã dùng những biện pháp nghệ thuật chủ yếu nào?
- Em hãy chỉ ra hai mặt của biện pháp tương phản trong truyện ngắn này.
Đê sông Hồng 1926
Hình ảnh dân phu đang hộ đê
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh đê sắp vỡ
+ thời gian :
+ địa điểm :
+ không gian :
+ tình trạng khúc đê:
+ tình thế :
- không khéo thì vỡ mất
- gần một giờ đêm
- khúc đê làng X- phủ X
- trời mưa tầm tã , nước sông NHị Hà đang lên
- đã thẩm lậu
Tình thế vô cùng nguy nan , khẩn cấp
Thủy hỏa đạo tặc : Giặclũ - đứng đầu trong bốn thứ giặc dữ - vì vậy vô cùng đáng lo , đáng sợ
THA�O LUA�N NHO�M
Nhóm 1 : Cảnh dân phu hộ đê được kể bằng những chi tiết nào?
Nhóm 2 : Tìm những chi tiết truyện kể việc quan "phụ mẫu" và lũ nha lại "hộ đê" ?
Cảnh ngoài trời
Cảnh trong đình
1. Cảnh dân hộ đê: >
- Người : hàng trăm nghìn dân phu ? Rất đông ? Cứu đê.
- Thời gian: Gần một giờ đêm ? Đặc biệt.
- Vị trí: ngoài đê? Xung yếu nhất.
- Phương tiện: thuổng, cuốc, tre. ? Phù hợp nhưng rất thô sơ
- Không khí, quang cảnh: mưa tầm tã trút xuống, nước sông cuồn cuộn bốc cao, đê sắp vỡ. Đêm tối đen.
+ Mưa gió ầm ầm, tiếng trống, tiếng tù và, tiếng người gọi nhau hộ đê ? Nháo nhác, hối hả, căng thẳng, cấp bách.

< 2. C¶nh quan “phô mÉu “cïng lò nha l¹i “hé ®ª” :
- Ng­êi : quan phñ, lò nha l¹i  ®«ng  Ch¬i tæ t«m.
- Thêi gian: GÇn mét giê ®ªm §Æc biÖt.
- VÞ trÝ: Trong ®×nh  An toµn nhÊt.



Kh«ng khÝ, quang c¶nh:
+ KÎ hÇu ng­êi h¹ ®i l¹i rén rµng, lÝnh hÇu rÇm rËp. §Ìn th¾p s¸ng tr­ng.
+ TÜnh mÞch, trang nghiªm, nhµn nh·, ®­êng bÖ, nguy nga.
2. C?nh trờn dờ v� trong dỡnh tru?c khi dờ v? :
Cảnh ngoài trời
Cảnh trong đình







- Thái độ : Trăm lo nghìn sợ,
hết sức giữ gìn.
? cố gắng cứu đê.

Hình ảnh quan phụ mẫu :
+ Chỗ ngồi : Trong đình
+ Dáng ngồi : Chễm chệ, uy nghi.
+ Đồ dùng sinh hoạt : Rất quý phái, xa hoa.
- Thái độ : Dửng dưng với việc hộ đê >< say mê đánh tổ tôm.
2. C?nh trờn dờ v� trong dỡnh tru?c khi dờ v? :
- Ngh? thu?t : Tuong ph?n , li?t kê , tang c?p
? L�m n?i b?t rừ tớnh ch?t hu?ng l?c c?a quan ph? v� th?m c?nh c?a ngu?i dõn
- Thaùi ñộ của taùc giả :Thái độ đồng cảm , sự lo lắng sợ hãi cho tình thế của người dân trong thảm hoạ thiên tai

? Tác dụng:
* Khắc hoạ được nỗi khổ của nhân dân và thái độ vô trách nhiệm của tên quan phủ.
* Tố cáo, lên án bản chất vô trách nhiệm đến vô nhân đạo, "lòng lang dạ thú" của lũ quan lại phong kiến.
Việc sử dụng phép tương phản của Phạm Duy Tốn trong truyện ngắn này có tác dụng gì?
- Hành động : Lội bì bõm, cuốc, đội, vác, đắp, cừ ? để cứu đê.



- Kết quả: Đê vỡ :
+ Tiếng người, tiếng nửụực chảy xiết, tiếng gà, chó, trâu, bò kêu vang tứ phía.
+ Nước tràn.., nhà cửa., lúa má., kẻ sống., người chết
? >
Dân " muôn thảm nghìn sầu"

- Hành động :
- Đánh tổ tôm, ăn yến.
+ Khi đê sắp vỡ, quan gắt:
"mặc kệ" ?vẫn chơi bài .
+ Khi đê vỡ: quát, đe doạ, đuổi người báo tin, đổ vấy trách nhiệm cho người khác ?vẫn say sưa chơi bài.
- Kết quả:
Quan ù ván bài to, "ngài" cười sung sướng .
?

< Quan muôn ngàn sung sướng ? Quan là kẻ " Lòng lang dạ thú" ? " Sống chết mặc bay"
3. C?nh dờ v?
Nghệ thuật : liệt kê , tăng cấp , tương phản , biểu cảm trực tiếp
? thảo luận nhóm
? Nhóm 1 : Hãy chỉ ra sự tăng cấp trong việc miêu tả mức độ trời mưa, của độ nước sông dâng cao, của nguy cơ đê vỡ, của cảnh hộ đê?
? Nhóm 2 : Hãy chỉ ra sự tăng cấp trong việc miêu tả mức độ đam mê cờ bạc của tên quan phủ?
Hình ảnh dân phu đang hộ đê
Nhóm 1
- Độ mưa: mưa tầm tã ? vẫn tầm tã trút xuống.
- Nước sông : cứ cuồn cuộn bốc lên.
- Đê : xem chừng núng thế lắm, hai ba đoạn đã thẩm lậu.
- Dân : hối hả, rối rít hộ đê, hết sức giữ gìn, ướt lướt thướt, mệt lử.
Tăng cấp nguy cơ vỡ đê.
Tăng cấp về sự mệt mỏi, đuối sức của dân.
Nhóm 2:

Tăng cấp về độ say mê tổ tôm của quan phủ:
- Say sưa chơi : không để ý gì đến nhiệm vụ đôn đốc dân hộ đê.
- Đê sắp vỡ ? Quan gắt :" mặc kệ" vẫn chơi tiếp.
- Đê đã vỡ ? quan quát, đe doạ, đổ vấy trách nhiệm
- vẫn chơi tiếp: ù ván bài to ? sung sướng, mãn
nguyện và tự
thưởng .
Tác dụng :
* Tô đậm và vạch trần bản chất tính cách xấu xa và lối sống vô nhân đạo của tên quan "phụ mẫu" nói riêng và bọn quan lại cầm quyền nói chung đối với sinh mạng và cuộc sống của người dân dưới chế độ phong kiến.
* Bày tỏ sự cả m thông và thương xót sâu sắc của tác giả với nỗi khổ cực của nhân dân.

Trong truyÖn ng¾n “Sèng chÕt mÆc bay”, t¸c gi¶ ®· khÐo lÐo kÕt hîp phÐp t­¬ng ph¶n vµ phÐp t¨ng cÊp ®Ó lµm g×?
III. TO�NG KE�T:
1. Nội dung:
a. Giá trị hiện thực: Phản ánh sự đối lập hoàn toàn
giữa cuộc sống và sinh mạng của nhân dân với cuộc sống của bọn quan lại phong kiến mà kẻ đứng đầu ở đây là tên quan phủ "lòng lang dạ thú".
b. Giá trị nhân đạo: Thể hiện niềm cảm thương của tác giả trước cuộc sống lầm than cơ cực của người dân do thiên tai và thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền đưa đến.
2. Nghệ thuật:
- Kết hợp thành công hai phép nghệ thuật tương phản và tăng cấp.
- Ngôn ngữ tiếng Việt hiện đại đã được sử dụng khá sinh động và đã phần nào thể hiện được cá tính nhân vật.
- Câu văn nhìn chung sáng gọn, có hình ảnh.
? Hãy nêu giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm "Sống chết mặc bay"? Tác phẩm còn có những thành công gì về mặt nghệ thuật?
CỦNG CỐ
Hãy khoanh tròn vào ý kiến mà em cho là đúng nhất!
1. Trọng tâm miêu tả của sự tương phản trong truyện Sống chết mặc bay là ai
A. Dân phu
B. Chánh tổng
C. Quan phủ
D. Người nhà quê
CỦNG CỐ
Hãy khoanh tròn vào ý kiến mà em cho là đúng nhất!
2. Tác dụng của việc sử dụng phép tương phản trong Sống chết mặc bay là gì?
A. Chỉ làm nổi bật cuộc sống của tên quan phủ.
B. Làm nổi bật tư tưởng chính của tác phẩm: Sự đối lập gay gắt giữa sinh mạng, cuộc sống của người dân và cuộc sống của bọn quan lại.
C. Làm nổi bật sự đối lập giữa một bên là sức người; một bên là sức nước.
D. Làm nổi bật số phận của nhân dân khi bị thiên tai hoành hành.
3. Dòng nào sau đây nói đúng nhất nội dung hiện thực của truyện Sống chết mặc bay?
A. Cuộc sống nhàn hạ, sung túc của bọn quan lại.
B. Thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại trước sinh mạng của dân.
C. Cuộc sống cơ cực của người dân trong cơn mưa lũ.
D. Cuộc sống cơ cực của người dân và lối sống vô trách nhiệm của bọn quan lại phong kiến.
Hướng dẫn học bài ? nhà:

- L�m ti?p b�i t?p 2/83 SGK
H?c thu?c ghi nh?
Chu?n b? b�i cỏch l�m b�i van l?p lu?n gi?i thớch
+ ễn l?i ki?n th?c v? ki?u b�i ngh? lu?n gi?i thớch
+ Tỡm trong van b?m S?ng ch?t m?c bay nh?ng cõu van trỡnh b�y theo phuong th?c l?p lu?n gi?i thớch