Bài 26. Sống chết mặc bay

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô
giáo về dự tiết học Ngữ Văn - Lớp 7A

Bài 26: Tiết 112:

Văn bản: SỐNG CHẾT MẶC BAY
(Phạm Duy Tốn)
Gi¸o viªn : TrÇn ThÞ Phóc
Tr­êng : THCS Nam Hång
Kiểm tra bài cũ:


Phép tương phản là việc tạo ra nh?ng hành động, nh?ng cảnh tượng, nh?ng tính cách trái ngược nhau để qua đó làm nổi bật một ý tưởng hoặc tư tưởng chính của tác phẩm.
- Phép tang cấp là lần lượt đưa thêm các chi tiết và chi tiết sau phải tang tiến hơn chi tiết trước, qua đó làm rõ thêm bản chất của một sự việc, một hiện tượng muốn nói.
Khung cảnh hộ đê diễn ra trong thời gian khắc nghiệt, âm thanh rùng rợn, cảnh tượng nhốn nháo hoang mang.
2. Cảnh nhân dân hộ đê được hiện lên như thế nào ?
1. Thế nào là phép tương phản và tang cấp ?
Tiết 112: Sống chết mặc bay (tiết 2)
Khái quát quang cảnh trong đỡnh
V? trớ : Trong đỡnh cao và v?ng chãi, đê vỡ cũng không sao.
? Trong lúc dân đang hộ đê, nhốn nháo, căng thẳng, thì quan ở đâu ?
? Trong đỡnh gồm nh?ng thành phần nào? Dang làm gỡ?

Thành phần :
Quan phủ, chánh tổng và nha lại.
- > đang đánh bài (tổ tôm).
Tiết 112: VAn bản: Sống chết mặc bay (tiết 2)
Khái quát quang cảnh trong đỡnh
Không khí: Tĩnh mịch, nghiêm trang, nhàn nhã, đường bệ, nguy nga.
? Không khí quang cảnh trong đình được miêu tả như thế nào ?
? Cảnh đánh bài trong đỡnh được miêu tả như ra sao?
- Cảnh đánh bài : lúc mau, lúc khoan, ung dung, êm ái, khi cười, khi nói vui vẻ dịu dàng.
Tiết 112: VAn bản: Sống chết mặc bay (tiết 2)
Chân dung bọn quan lại
- Dáng vẻ, cử chỉ : ngồi uy nghi, chễm chện, gọi người hầu gãĩ, quạt, gọi điếu đóm, ngồi khểnh vuốt râu, xơi bát yến, rung đùi, mắt mải trông đĩa nọc.
? Hỡnh ảnh nổi bật, trung tâm, trong đỡnh là ai?
? Tỡm nh?ng chi tiết miêu tả dáng vẻ, cử chỉ của quan phủ.
* Quan phủ
Tiết 112: Văn bản: Sống chết mặc bay (tiết 2)
Chân dung bọn quan lại
Đå dïng:
+ Toµn b»ng vµng, b¹c, ngµ
+ B¸t yÕn hÊp ®­êng phÌn
> xa hoa quÝ ph¸i
? Liệt kê những đồ dùng sinh hoạt của quan phủ trong khi hộ đê.
? Em đánh giá như thế nào về nh?ng thứ đồ dùng ấy?
Tiết 112: Văn bản: Sống chết mặc bay (tiết 2)
Chân dung bọn quan lại
- Ngôn ngữ : ngắn, cộc lốc, vô học, hách dịch, độc đoán.
? Để làm rõ hơn nữa tính cách quan phủ, tác giả đặc biệt chú trọng đến ngôn ngữ đối thoại của nhân vật này.
Hãy tìm những đoạn đối thoại ấy.
? Em đánh giá như thế nào về thứ ngụn ng? ấy?
Chân dung bọn quan lại
? Qua dáng ngồi, cách nói, đồ dùng và kẻ hầu, ng­êi h¹ của tên quan phủ em có thể hiểu gì về lối sống của quan ?
=> Lối sống của quan rất xa hoa, quí phái, hoàn toàn trái ngược với cuộc sống lầm than, khổ cực của nhân dân.

Chân dung bọn quan lại
? Thái độ của quan phñ khi có ng­êi nh¾c : “dÔ cã khi đê vỡ” ?
Cau mặt gắt: Mặc kệ. Tiếp tục say sưa với ván bài.

? Thái độ của quan phủ khi có người dân xông vào cấp báo tin đê vỡ ?
-> Diềm nhiên thờ ơ, vô trách nhiệm, vô lương tâm.
- Cáu gắt, dọa cách cổ, bỏ tù. Dổ trách nhiệm cho cấp dưới, cho dân, rồi lại tiếp tục dồn hết tâm trí vào ván bài sắp ù to.

Chân dung bọn quan lại
? Khi quan ï v¸n bµi to nhÊt còng lµ lóc ®ª vì, d©n tr«i. Th¸i ®é cña quan lóc nµy nh­ thÕ nµo?
? Em có suy nghĩ gỡ về niềm vui ấy của quan phủ?
"ù! Thông tôm chi chi nảy!" . Vui mừng tột đỉnh khi ù ván bài to nhất.
-> Niềm vui vô lương tâm, phi nhân tính.
Tiết 112: VAn bản: Sống chết mặc bay (tiết 2)
Chân dung bọn quan lại
? Chân dung quan phủ giờ đây đã rõ nét cả nhân hỡnh và nhân tính. Vậy bức chân dung đó hiện lên đầy đủ như thế nào?
=> Quan phủ là kẻ an chơi xa hoa, hách dịch, thờ ơ, tàn nhẫn, ham mê bài bạc, vô trách nhiệm.
Tiết 112: VAn bản: Sống chết mặc bay (tiết 2)
Chân dung bọn quan lại
? Khi nghe báo đê vỡ, thái độ của quan phủ là vậy, còn thái độ của bọn nha lại, lính tráng thỡ sao?
Khúm núm, sợ sệt, run cầm cập, tuy cú chỳt lo sợ đê vỡ nhưng đều muốn làm vừa lòng quan phủ.

? Chúng hiện lên là nh?ng kẻ như thế nào?
-> nịnh hót, hèn hạ
* Nha lại, tay sai:
Dân phu hộ đê
* Thời gian, địa điểm: Gần một giờ đêm, trên khúc đê đã bị thẩm lậu.
* Không khí: Trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau hộ đê.
* Cảnh tượng:
- Mưa tầm tã trút xuống, nước sông cuồn cuộn.
- Hàng trăm nghìn con người kẻ thuổng, cuốc, đội đất, vác tre... bì bõm dưới bùn lầy; gội gió tắm mưa như đàn sâu lũ kiến.
- Đê bắt đầu vỡ, tiếng người kêu rầm rĩ, một người nhà quê mình mẩy lấm láp, quấn áo ướt đầm, tất tả xông vào bẩm quan.
* Thái độ: Hết sức giữ gìn, trăm lo nghìn sợ. Bất lực trước sức trời.
Quan lại đánh tổ tôm trong đình
* Thời gian, địa điểm: Gần một giờ đêm, trong đình vững chãi, đê vỡ cũng ko sao.
* Không khí: Tĩnh mịch, trang nghiêm.
* Cảnh tượng:
- Đèn thắp sáng trưng, nha lệ, lính tráng, kẻ hầu người hạ đi lại rộn ràng.
- Trên sập, quan phụ mẫu uy nghi chễm chện ngồi, xơi bát yến, vuốt râu, rung đùi, mắt đang mải trông đĩa nọc.
- Nghe báo đê vỡ, quan lớn đỏ mặt tía tai, quay ra quát mắng, đe doạ cách cổ, bỏ tù người báo tin... vẫn say sưa với ván bài sắp ù to.
* Thái độ: Điềm nhiên hưởng lạc, ung dung êm ái , khi cười khi nói vui vẻ dịu dàng, say sưa với ván bài, vui sướng tột độ khi được ù to.
Tiết 112: Sống chết mặc bay (tiết 2)
Thiên nhiên
Quan
Trời mưa không ngớt, mỗi lúc một to.
Nước sông m?i lúc một dâng cao.
Âm thanh mỗi lúc một ầm ĩ.
Sức người mỗi lúc một yếu.
Nguy cơ vỡ đê mỗi lúc một đến gần.
Dam mê cờ bạc không chứng kiến dân hộ đê.
Ván bài ù mỗi lúc một to.
Dam mê ngày càng lớn
Sự vô trách nhiệm ngày một nhẫn tâm, niềm vui mỗi lúc một phi nhân tính.
Cảnh quan phủ đi " hộ đê" Cảnh người dân đang hộ đê
Phép tương phản với tang cấp được kết hợp khéo léo đã khắc hoạ bản chất vô lương tâm của quan phụ mẫu trước sinh mạng của dân. Dồng thời phơi bày nỗi thống khổ của nhân dân lao động dưới xã hội thực dân phong kiến.
Em hãy nh?n xét về tác dụng của nghệ thuật tương phản và tang cấp trong việc khắc hoạ bản chất của quan phụ mẫu?
- Ngôn ngữ kể chuyện kết hợp miêu tả, biểu cảm và bình luận.
- Ngôn ngữ đối thoại đặc sắc.
Cùng với việc kết hợp nghệ thuật tương phản và tăng cấp, thì nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ của tác giả cũng góp phần tạo nên giá trị tố cáo sâu sắc cho tác phẩm.
Ngoài phép tương phản và tang cấp, em có nhận xét gỡ về nghệ thuật sử dụng ngôn ng? của tác giả ?
Nghệ thuật sử dụng ngôn ng? ấy có tác dụng gỡ?
Cảnh quan phủ đi " hộ đê" Cảnh người dân đang hộ đê
Hình ảnh bọn quan lại, tay chân của chính quyền do thực dân Pháp dựng lên hầu hết là những kẻ vô lương tâm, chỉ biết lấy việc đục khoét của dân làm mục đích. Bọn chúng chẳng bao giờ lo cho dân, luôn bỏ họ trong cảnh thiên tai, hạn hán, đói rét .
Tác giả đứng về phía dân đen, thương cảm trước cảnh sống vất vả, khổ cực của họ .
Truyện đã phản ảnh thực trạng gì của xã hội Việt Nam thời Pháp thuộc ?
Cảnh quan phủ đi " hộ đê" Cảnh người dân đang hộ đê
Sống chết mặc bay lµ t¸c phÈm cã gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ nh©n ®¹o s©u s¾c. Em h·y chØ râ hai gi¸ trÞ ®ã ?

TruyÖn ph¬i bµy cuéc sèng c¬ cùc cña ng­êi d©n
vµ lªn ¸n tè c¸o thãi v« tr¸ch nhiÖm, phi nh©n tÝnh cña
bän quan l¹i.
Nhà van bày tỏ sự phẫn nộ trước thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại và niềm cảm thương sâu sắc với nỗi cơ cực của người dân.
TỔNG KẾT
2. NGHỆ THUẬT
Kết hợp thành công hai phép nghệ thuật tương phản và tang cấp. Lời kể tả ngắn gọn, cụ thể, sinh động.
1. NỘI DUNG
a) Giá trị hiện thực
b) Giá trị nhân đạo�
Ngày nay, nhà nước ta đã quan tâm đến việc đắp đê chống lụt, bảo vệ đê điều như thế nào?
Một khúc đê Sông Hồng ngày nay
Vựa lúa đồng bằng sông Hồng.
Cảnh ngày mùa
Hướng dẫn học bài:
- Đọc, kể tóm tắt lại truyện.
Nắm nội dung và nghệ thuật của truyện.
- Viết đoạn văn ngắn phát biểu cảm nghĩ của em về hình tượng tên quan phủ trong truyện.
- Chuẩn bị: Cách làm bài văn lập luận giải thích
+ Đọc kĩ đề bài SGK
+ Tìm hiểu các bước làm bài văn lập luận giải thích